منبع: روزنامه ۸ صبح
برگردان: ضیا صادق نویسنده: تام اِ پیتر منبع انگلیسی: سی‌اس مانیتور
چه کسی این سرک‌ها را ترمیم می‌کند؟
قبل از سال ۲۰۰۲، افغانستان ۵۰ مایل سرک پخته داشت. با خروج نیروهای بین‌المللی، ۸۰۰۰ مایل سرک پخته به‌جا مانده است. با این حال، براساس تخمین صندوق بین‌المللی پول، اکثریت این سرک‌ها به‌دلیل مراقبت نشدن، اکنون وضعیت بسیار نامناسب دارند.
محمدطاهر ۶۸ ساله است. خانه‌ی او در کنار یک جاده‌ی خاکی کابل موقعیت دارد، جاده‌ای که سیستم فاضلاب ندارد. او بخش زیادی از عمر خویش را در همین‌جا سپری کرده است. در فصل زمستان، به‌خاطر این‌که کفش‌هایش در میان گل و لای فرو نرود، او ترجیح می‌داد که از کنار جاده، با پاهای برهنه از بالای یخ‌ها عبور کند. او روزهایی را به یاد میآورد که تاکسی‌ها برای انتقال دادن مریض به‌دلیل و گل‌ولای، در این‌جا نمی‌آیند. طاهر می‌گوید، راننده‌های تاکسی به‌خاطر فرورفتگی‌های زیاد جاده، در این‌جا نمی‌آمدند از ترس این‌که مبادا در میان لجنزارهای جاده گیر بمانند.
مسیر خانه‌ی طاهر، سرانجام ۱۰ ماه قبل با همکاری دولت جاپان پخته‌کاری شد. او مانند هر افغان دیگر، به‌خصوص کابلی‌ها، از این‌که شاهد یک تغییر بزرگ در زندگی خویش می‌باشد، بسیار خوشحال است. افغانستان در سال ۲۰۰۱، کم‌تر از ۵۰ مایل سرک پخته داشت اما اکنون در حدود ۸۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ مایل سرک افغانستان، پخته‌کاری، بازسازی شده است و در حال توسعه می‌باشد. براساس گفته‌ی اداره‌ی شهرداری، تنها در کابل، ۵۷۵ مایل جاده پخته‌کاری شده است. در سال‌های آینده، پلان پخته‌کاری جاده‌های بیشتر روی دست می‌باشد. هزینهی مالی ساخت این جاده‌ها اکثرا از سوی جامعهی جهانی پرداخت شده است. بهگونهی نمونه، تنها ایالات متحده‌ی امریکا، ۲٫۳۶ میلیار دالر برای ساختوساز جاده‌های افغانستان پرداخت کرده است.
افغانستان از نگاه راههای مواصلاتی، از سال ۱۹۸۰ به این‌سو، با مشکلات زیادی مواجه بود، اما پس از سقوط رژیم طالبان با مداخلهی نظامی ایالات متحده‌ی امریکا، طی ۱۳ سال اخیر، جاده‌ها بازسازی شد و آن مشکل بزرگ افغانستان تا اندازه‌ای از میان برداشته شد. تلاشهایی که در قسمت ساختوساز جاده‌ها صورت گرفته است، خالی از نقص نیست. در برخی موارد حتا به ناکامی انجامیده است. اما با آن‌هم، اکثر ولایتها را به هم وصل کرده و تجارت مردم را رونق داده است. جاده‌های بزرگ همانند شاهراه کابل- قندهار که در گذشته سفر در این مسیر شب‌ها و روزها را در بر می‌گرفت اما اکنون به یک سفر کوتاه روزانه تبدیل است.
با وجود این پیشرفت‌ها، اکثر این جاده‌ها که در همین زمان ساخته شده‌اند، به‌خاطر استفاده‌ی غیرمعیاری، جا‌سازی ماین و بمب‌های کنار جاده‌ای در مناطق ناامن، صدمات زیادی دیده‌اند. براساس برآورد بانک جهانی، ۸۵ درصد از جاده‌های افغانستان در وضعیت بد قرار دارند و اکثر این جاده‌ها قابل استفاده برای وسایط نقلیه نمیباشند. بقیه‌ی این جاده‌ها و شاهراه‌ها نیز در مقابل مشکلات داخلی مقاومت کرده نمی‌توانند. تنظیم لاریها و موترهای باربری که در این مسیر مصروف حمل‌ونقل بارهای سنگین می‌باشند، غیرقابل کنترول‌اند؛ اکثرا همین موترهای باربری که بارهای با وزن بیش از اندازه را حمل می‌کنند، سبب تخریب جاده‌ها می‌شوند. در حال حاضر، اکثر جاده‌های کابل نیاز به ترمیم و بازسازی دارند.
کسانی‌که در نزدیکی جاده‌های پخته زندگی می‌کنند، اسفالت جاده‌ها، زندگی آن‌ها را تغییر داده است. جاده‌ای که خانه‌ی طاهر در کنار آن موقعیت دارد، بر علاوه که آن جاده پخته‌کاری شده است، سیستم فاضلاب و آبراهه نیز ساخته شده است. آبراهه‌هایی که در این جاده ساخته شده است، در کنترول آبرَو‌های خانهها نقش دارد و باعث جلوگیری از تشکیل دندآبها می‌شود که در فصل تابستان محل رشد و نموی پشهها بوده و باعث انتقال امراض می‌شوند. گل‌نامه، یکی از خانم‌هایی که در همین کوچه زندگی می‌کند، از ناپاکی جاده شکایت دارد که برای خانم‌ها مشکل زیادی را خلق می‌کند. برعکس مردها، براساس عرف و فرهنگ جامعه، خانم‌ها با محدودیتهای زیادی مواجه می‌باشند. آن‌ها در زمان گل‌ولای، نمی‌توانند که پاچه‌ها خود را بالا بکشند و از جاده‌ها عبور کنند. دکان‌ها و مارکیتهای تجاری، در زمان برف و باران، مشکلات زیادی را برای مردم خلق می‌کنند.
گل‌نامه که همانند اکثر مردم افغانستان بدون نام خانوادگی می‌باشد، می‌گوید: «ما خانم‌ها اکثرا در زمستان‌ها در بیرون از خانه به‌خاطر خرید نمیرویم، چون اگر در میان گل‌ولای بیفتیم، مردم همه به ما میخندند. این برای ما شرم است».
جاده‌های اسفالت شده، روی نرخ اجناس دکان‌ها نیز تاثیر زیاد گذاشته است. قبلا، وقتی موترهای باربری در جاده‌ها ناهموار و پر از چاله، وقتی در گوشه و کنار کابل، اموال دکان‌داران را انتقال می‌دادند، پول بیشتر می‌گرفتند. حالا تاجران می‌گویند که جاده‌ها صاف و هموار شده‌اند، راننده‌های موترهای باربری نیز هزینه انتقال را کاهش داده‌اند. دلیل کاهش قیمت آن‌ها نیز همین می‌باشد. بر همین اساس، آن‌ها می‌توانند اموال بیشتر بیاورند و با قیمت نازلتر بفروشند و به این ترتیب به فروشات خود افزایش دهند. سرکهای اسفالت‌شده، برای مسافرتها، رفتوآمدهای درون شهری و انتقال اموال تاجران سهولت زیادی را به میان آورده است. احمدشکیب که دکان بقالی دارد، این جاده‌های اسفالت‌شده رفتوآمد او را برای تهیه کردن اجناسش، ساده ساخته است. او می‌گوید: «در گذشته فقط یک بایسکل داشتم و اکنون یک موترسایکل دارم.»
کمی پایین‌تر از خانه‌ی طاهر، رحمت‌الله ۱۲ سال می‌شود که یک چایخانهی کوچک دارد، اما برای او، وضعیت چندان تغییر نکرده است. او می‌گوید: «کار ساختوساز جاده تمام شد، مردم همه درگیر جنجالهای بی‌پایان انتخابات شدند و نیروهای خارجی نیز از افغانستان خارج شدند». رحمت‌الله همانند اکثر مردم افغانستان به این باور است که اکنون آن‌ها آیندهی دشواری را پیش رو دارند. به باور او، پس از ختم پخته‌کاری جاده، زمان زیاد نیاز است تا کار و بار خوب شود. او می‌گوید: «برای هیچ‌کس یک شغل قناعت‌بخش وجود ندارد. از زمانی که این جاده ساخته شده است، من اکنون مشتریانی دارم که از جاهای دور میآیند اما مردم بیش از این پول ندارند.»
