دشمنان افغانستان چگونه مسلح می‌شوند؟

سال ۲۰۱۰ میلادی بود. جیفری بروند، بازرس پنتاگون همراه با اسکورت سربازان امریکایی، در دانشگاه جلال‌آباد قدم می‌زدند. جلال‌آباد شهری است در نزدیکی مرز با پاکستان. آنان به سوی ساختمان‌های رنگ‌رفته که در محوطه دانشگاه قرار داشت قدم می‌زدند. در این اثنا، سربازی آقای برون را ایستاد کرد. او تپه خاکی‌رنگی را که در فاصله دور‌تر قرار داشت برایش نشان داد. سرباز به آقای بروند گفت: «اگر طالبان با کلاشینکوف خود به سوی ما شلیک می‌کردند جای نگرانی نبود. اما، ما می‌دانیم که آن‌ها ام- ۱۶ دارند، و از آن تپه ما را مورد تیر‌اندازی قرار می‌دهند.»
برای دهه‌ها، اسلحه ام-‌۱۶ یکی از وسایل نظامی ‌اتوماتیک و عالی امریکایی بوده است. این اسلحه شعاع عمل، دو برابر کلاشینکوف روسی دارد. بنا، طالبان نیز ام-۱۶ را می‌پسندند. آقای برون درباره خواسته‌های طالبان شناخت خوبی پیدا کرده است.آن‌ها که او را مشایعت می‌کردند، از میدان هوایی پر سر صدای بگرام بیرون شدند و جنگجویان با‌لای‌شان حمله کردند. نظامیان با تجربه صدای شلیک را تشخیص داده‌اند، طالبان بالای کاروان‌شان با جنگ‌افزار‌های امریکایی و سایر جنگ‌افزار‌ها شلیک می‌کردند.
دهشت‌افگنان طالب تنها از چند راه محدود جنگ‌افزار‌های امریکایی را به‌دست می‌آورند. این شورشیان در بعضی از موارد این جنگ‌افزار‌ها را از سربازان پولیس به‌دست می‌آورند. اما، معمولا مقام‌های امریکایی و افغانستان ادعا می‌کنند که این شورشیان جنگ‌افزار‌ها را از اعضای فاسد نیروی‌های امنیتی افغان خریداری می‌کنند. یکی از فرماندهان ارتش که تنها می‌خواهد نام دومش- احمدزی- ذکر شود می‌گوید، یک تعداد گروه‌های از عساکر در مراکز بازرسی مختلف، جنگ‌افزار‌های‌شان را به شورشیان می‌فروشند. از سوی دیگر یکی از فرماند‌هان طالب می‌گوید که یک بازار سیاه برای فروش جنگ‌افزار‌های نظامی ‌امریکا وجود دارد. در این بازار گاهی حتا فروشندگانی از کشور همسایه ایران نیز وجود دارند.
یکی از فرماندهان طالب در ولایت جنوبی هلمند گفت: «مردم زمانی که تجارت می‌کنند، می‌دانند که چگونه از پولیس و ارتش ملی جنگ‌افزار به‌دست آورند. این فرمانده، مثل سایر کسانی که با نیوزویک صحبت کرده‌اند از ما خواهش کرد که از او نامی‌ برده نشود.» دانستن این‌که چه تعداد اسلحه امریکایی نیروهای ارتش و پولیس افغانستان برای طالبان فروخته شده، سخت است. به‌گفته احمدزی، عین همین موضوع در زمان حضور نیروهای شوروی در دهه ۱۹۸۰ میلادی نیز اتفاق افتاده بود. در آن، زمان سربازان جنگ‌افزار‌های خود را به‌دلایل مختلف مثل پول و حفاظت سیاسی برای مجاهدین می‌فروختند. مثلا در یکی از این واقعه‌ها، یک پیلوت افغان هلی‌کوپتر روسی‌اش را خارج از مرز در پاکستان پایین کرد و آن را فروخت.
قبل از این‌که نیروهای امریکایی سال گذشته افغانستان را ترک کنند، در بعضی از جاها توسط جنگ‌افزار‌های دست داشته طالبان کشته و زخمی‌ شدند. نخستین گزارش از موجودیت جنگ‌افزار‌های نظامی امریکا نزد طالبان در سال ۲۰۰۹ میلادی منتشر شد، نیروهای ایتلاف جنگ‌افزار‌های امریکایی را در کنار اجساد شورشیان که کشته شده بودند پیدا کردند. اما بعد از سال‌ها، ظاهرا دیده می‌شود که مشکل به‌طور قوی گسترش یافته است. در این روزها، سربازان امنیتی افغانستان از موضوعاتی صحبت می‌کنند که در موارد زیادی، در میدان‌های نبرد با دشمنانی روبه‌رو می‌شوند که با جنگ‌افزار‌های مثل خود‌شان مجهز هستند.
سال گذشته، یکی از باز‌رس‌های امریکایی فاش کرد که پنتاگون حدود ۴۶۵۰۰۰ جنگ‌افزار را که برای نیروهای امنیتی افغانستان تحویل داده بود از دست داده است. یک بخش از مشکلات مربوط حفاظت و ثبت امریکا می‌گردد. بخش زیادی از سریال نمبر‌هایی که روی این جنگ‌افزار‌ها وجود دارد، به‌صورت اشتباه در دو دیتابس وارد شده است. این بازرس هم‌چنان در یافته است که حدود ۸۰۰۰۰ اسلحه کلاشینکوف که پنتاگون آن را با ام-۱۶ تعویض کرده بود، ظاهرا به نیروهای امنیتی افغانستان داده نشده است.
آقای برون بازرس سیگار می‌گوید: «در صورتی که شما ۸۰۰۰۰ اسلحه در انبار‌خانه اسلحه خود داشته باشید، اما از ثبت آن‌ها عاجز باشید، بنا ۱۰۰۰۰ این اسلحه‌ها می‌تواند فروخته شود و بد‌بختانه کسی هم از این موضوع باخبر نشود.» هم‌چنان آقای برون اضافه می‌کند که مقامات افغان در مواردی برای بازبینی از ذخیره‌های سلاح موانع ایجاد می‌کنند. به‌گفته او «این یک فساد مستقیم و آشکار است، تنها باید از بیرون خانه قضاوت کرد.» در مواردی، مقامات امریکایی می‌گویند که همکاران افغان‌شان سلاح‌هایی فرمایش می‌دهند که ضرورت ندارند، بنا آن‌ها را به دشمنان‌شان می‌فروشند. پولی را که آن‌ها از درک فروش غیر‌قانونی به‌دست می‌آورند، برای‌شان کافی است. آن‌هم در کشوری که عساکر ماهانه تقریبا ۱۶۵ دالر معاش دارند. فرمانده طالبان در ولایت هلمند می‌گوید که در این ولایت یک ام-۱۶ حدود ۵۰۰۰ دالر در بازار سیاه خرید و فروش می‌گردد. تعداد بی‌شماری از گلوله‌های ساخت امریکا به ارزش ۴۰ الی ۵۰ دالر فروخته شده است.
بازرسی‌هایی که در سطح بلند انجام شده نشان می‌دهد که بعضی از فرماندهان پولیس سلاح‌های ساخت امریکایی خویش را حتا برای شورشی‌ها به اجاره می‌دهند تا آن‌ها با استفاده از آن به حملات‌شان بپردازند و بعد از این‌که کار‌شان تمام شد اسلحه را برگردانند. به‌گفته مقامات امریکایی، شورشیان طالب راه‌های جدیدی را برای دریافت اسلحه از نیروهای افغان بدون کدام ریسک و ترس به‌صورت ارتباط مستقیم با نیروهای افغان شروع کرده‌اند. خلیل هوتک، یک مقام پولیس در ولایت غزنی به انستیتوت صلح و جنگ در گزارش ماه دسامبر سال ۲۰۱۳ میلادی گفته بود: «ما نشان‌های واضح داریم که در جریان شب، طالبان خر‌های آموزش دیده را به پاسگاه‌های بازرسی پولیس می‌فرستند.« خر در آن‌جا ایستاده می‌شود. پولیس اسلحه را بیرون می‌کند و بالای خر‌ها بسته می‌کند، بعد خر از راهی که آمده بود باز می‌گردد و سلاح را به طالبان می‌برد.»
از زمانی‌که سیگار بازرسی اسلحه را منتشر کرده است، آقای برون می‌گوید، پنتاگون تصفیه دیتابس اسلحه را آغاز کرده است. اما در این اواخر مشکلی که در مقابل تلاش‌های امریکا در افغانستان وجود دارد، این است که وزارت خارجه امریکا گفته است کارمندان سیگار را در سال آینده کاهش خواهد داد. این کار در قالب برنامه کاهش پروسونل سفارت امریکا در سال آینده اجرا خواهد شد. چنین حرکتی نه تنها ضمانت‌های قانونی را زیرپا خواهد کرد بلکه باعث از بین رفتن استقلال این اداره نیز خواهد شد. برعلاوه این کار باعث نظارت نشدن از تلاش‌ها برای باز سازی افغانستان نیز خواهد شد. از سال ۲۰۰۲ میلادی به این طرف، امریکا ۱۱۰ میلیارد دالر را برای اعمار افغانستان هزینه کرده است. این پول بیشتر از هزینه‌ای است که امریکا برای اعمار اروپای غربی بعد از جنگ دوم جهانی به مصرف رسانده است. در گزارش سال‌های اخیر سیگار میلیارد‌ها دالر در انواع فساد و کلاه‌برداری از دست رفته است.
جان سوپکو، رییس اداره سیگار گفته است که دولت جدید افغانستان نسبت به دولت قبلی بیشتر به توصیه‌های این اداره ضرورت دارد. در ماه جنوری، بازرسان اداره سیگار دسیسه گران‌فروشی قراردادی‌های محلی افغان را آشکار ساختند. یک قرارداد نفت- که به ارزش یک میلیارد دالر صورت گرفته است- مبلغ ۲۰۰ میلیون دالر بالای دولت افغانستان و مالیات دهندگان امریکایی گران‌تر تمام شده است. رییس‌جمهور غنی به زودی قرار‌داد متذکره را لغو کرد که این کار دولت را به مشکلاتی نیز روبه‌رو ساخت. سوپکو گفته است: «شرایط کنونی ۱۸۰ درجه با وضعیت زمان حامد کرزی تفاوت دارد. رییس‌جمهور غنی نه تنها موضوعات درست را در مورد فساد می‌گوید، بلکه کار درست را نیز انجام می‌دهد.» تلاش‌های غنی می‌تواند سرانجام باعث سخت‌گیری بالای فروش جنگ‌افزار‌های امریکایی برای طالبان شود. اما، این کار به عقیده آقای برون به این زودی‌ها ممکن نخواهد بود. پنتاگون و دولت افغانستان هر دو، نخست باید رد پای این فساد را ثابت کنند پیش از این‌که کدام تغییری وارد گردد. برون می‌گوید: «جوابگویی اداره خیلی پایین است.» در صورتی که فروش اسلحه و جنگ‌افزارهای نظامی وسط سربازان امنیتی افغان هم‌چنان ادامه پیدا کند، آنچه در آینده صورت خواهد گرفت، برای همگان مبهم و غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود.