۱۷ سرطان ۱۳۸۹
سخنرانان: آقایان احمد بهزاد، محمد نصیر فیاض، خلیل رُمان و شیوای شرق از نامزدان مجلس دوم
***
در پنجاه و چهارمین جلسه گفتگو، برنامه «رو به رو»، که در تاریخ ۱۷ سرطان ۱۳۸۹ برابر با ۸ جولای ۲۰۱۰ در بنیاد فرهنگ و جامعه مدنی برگزار شد، آقایان احمد بهزاد، محمد نصیر فیاض، خلیل رُمان و شیوای شرق به عنوان نامزد وکیل در انتخابات پارلمانی شرکت کرده بودند. در این جلسه از خانم انارکِلی هنر یار نیر دعوت شده بود که نیامدند.
جلسه با این سئوال آغاز شد: «چرا خود را نامزد کرده اید؟» آقای بهزاد به عنوان اولین سخنران، انگیزه خود از حضور در انتخابات را نمایندگی از مطالبات وخواست های بدنه اجتماعی جامعه عنوان نموده و گفت: متاسفانه نبود احزاب نه تنها موجب آشفتگی در میان رای دهندگان و رای گیرندگان می شود بلکه موجب تردید در میان اولویت های مطالباتی و خواست ها در میان مردم و نیز عدم درک روشن این خواست های در میان فعالان سیاسی و رای گیرندگان نیز می شود.
آقای رمان با اشاره به آرمان شهر فلسفی، هدف خود را ایجاد تغییر واقعی و حرکت به سمت احساس اراده مردم یعنی تعیین حاکمیت توسط مردم دانست. وی در ادامه از تشکیل کمیته های تخصصی در عرصه قانونگذاری و نظارت مجلس یاد نموده و گفت: به دلیل اینکه ما در این عرصه ها نخبه نداریم باید کمیته هایی از نخبه گان در این دو عرصه تشکیل شود تا به مجلس مشاوره بدهند. ایشان نمایندگی از مردم در پارلمان را نه در قالب مددکاری اجتماعی بلکه در شناسایی مشکلات، تحلیل و ارزیابی مشکلات و انعکاس آنها در قالب قانون گذاری و نظارت توصیف نمود. اقای رمان تبعیض مثبت برای زنان را از نکات مثبت پارلمان فعلی عنوان کرده و گفتند: باید در تمام عرصه های اجتماعی و فرهنگی از سیاست تبعیض مثبت در مورد زنان استفاده کنیم.
آقای فیاض، سخنران سوم برنامه با انتقاد از پروسه ظاهری دموکراسی در افغانستان، حرکت های قوم مدارانه را در انتخاب شدن و انتخاب کردن افراد پر رنگ دانسته و با اشاره به حوادث سالهای ۷۱ تا ۷۵ گفت: نباید اجازه دهیم افغانستان دوباره به آن سالها برگردد. او با اشاره به سیاستهای دولت انگلستان مبنی بر “تفرقه بیانداز و حکومت کن” گفت: آنها می خواهند تحت نام عدالت انتقالی دوباره تفرقه بیاندازند. او در ادامه از تاثیرگذار بودن رای مردم در تعیین سرنوشت خود سخن گفت و زیرپا گذاشته شدن قانون اساسی به نفع یک قوم، حزب، سمت و زبان را به نفع کل مردم ندانست.
جوانترین کاندیدا و سخنران این برنامه، آقای شیوای شرق با اشاره به اینکه انتخابات از ارکان اساسی نظام های مردم سالاری و فرایند بازآفرینی قدرت مدنی است، پارلمان فعلی را به دلیل ناکامی در تعریف خطوط اساسی سیاست کشور مورد انتقاد قرار داده و حضور زنان در پارلمان را سمبلیک دانست. او عدم آگاهی نسبت به خطوط اساسی کشور بر مبنای منافع ملی و نیز ناکامی در تصمیم گیری و سیاست گذاریهای مهم از جمله حضور نیروهای خارجی، نظام اقتصادی، عدالت انتقالی، رابطه سیاسی با جهان بزرگتر را از ناکارآمدیهای پارلمان فعلی عنوان کرد و گفت اگر کاندیداها برنامه داشته باشند، قومیت معیار و ملاک قرار نمی گیرد.
در بخش دوم برنامه، مجری با طرح سئوال: برای تحقق روند عدالت انتقالی چه برنامه هایی دارید و از نظر شما پارلمان اینده چه مکانیزمهایی را باید در این زمینه روی دست بگیرد؟ خواستار پاسخ های روشن از کاندیداها شد.
اقای بهزاد در پاسخ به این سئوال عنوان کرد: مشکل اساسی در جمع سیاست ورزان کشور ما ترس از در اقلیت ماندن است. در شورای نمایندگان هم تلاش ها بر یک محور و در راستای نزدیک شدن به جریان غالب و پیروز است که این امر منجر به لگد کوب شدن تمام ارزش ها در راستای منافع زود گذر می شود. عدالت انتقالی هم به همین شکل؛ خواست مردم رسیدگی شفاف به دوسیه ها و پرونده های تمام جنایتکاران است، اما در شرایط امروز این امکان وجود ندارد. کما اینکه جنایت در حال حاضرنیز اتفاق می افتد. اگر به جنایات گذشته رسیدگی می شد، امروز شاهد جنایتهایی از این طیف نبودیم. حتی دموکرات ترین افراد هم به دلیل هراس از در اقلیت ماندن از این پروسه حمایت نمی کنند. از سوی دیگر فرهنگ سیاسی حاکم بر جامعه معافیت جنایتکاران از پیگرد عدلی و قضایی را دامن می زند. زمانی که رهبری نظام می گوید من به دنبال آدرس برادر فلان هستم تا جای پایش را ببوسم، فضا برای جنایتکاران مساعد می شود. متاسفانه فرهنگ سیاسی غالب بر اداره کشور ترویج معافیت و مصونیت است.
ایشان در ادامه و در پاسخ به این سئوال که «شما برای تغییر این فرهنگ سیاسی در آینده چه برنامه ای دارید،» گفت: هر فعال سیاسی باید نماینده مطالبات مردم باشد. راه حل رسیدگی به جرائم حقوق بشری هم در این مقوله می گنجد. من در عرصه سیاسی آرمان گرا هستم، عدالت و آزادی؛ اما برای رسیدن به این آرمان ها باید واقع گرا بود و واقعیت های زشت جامعه را نیز قبول کرد. مسئله حساسیت های قومی در جامعه است که اگر یکسره انکار کنیم و شعار ملی گرایی را بدون اندیشیدن به مطالبات قومی و به رسمیت شناختن آن مطرح کنیم، موفق نخواهیم شد. کتمان مسائل باعث قهرمان سازی و ادامه این روند در طول سده ها خواهد شد. ظهور کمونیست ها و مجاهدین ماحصل ادامه فرهنگ سیاسی ۲۵۰ ساله بود. باید خواست های قومی را به رسمیت بشناسیم. دوسیه های حقوق بشری رسیده گی نمی شود برای آنکه آنها نماینده خواست ها و مطالبات گروهی از مردم هستند. رسیدگی به تخطی ها و جرائم حقوق بشری نیازمند برآوردن مطالبات و خواست های قومی و فرونشاندن التهابات قوم مدارانه در جامعه است.
آقای فیاض در پاسخ به سئوال اول گفت: تصویب قانون عفو توسط اکثریت زورمندان مجلس نشانگر انتخاب نادرست مردم است که اکثریت جنایتکار را انتخاب کردند و با افرادی که به تاسی از دیگران کارتهای رای دهی خود را بالا می برند. متاسفانه امروز هم شرایط برای رسیدگی به این جنابات آماده نیست و همچنان جنابات بسیاری رخ می دهد. مردم باید با تمثیل اراده خود افرادی را انتخاب کنند که دستشان به خون مردم آلوده نیست.
سئوال بعدی برنامه از اقای رمان پرسیده شد: زندان های مخوفی که کسی از آنها خبر ندارد، تلفات ملکی، عدم ارائه تعریف از حضور نیروهای خارجی، برنامه شما در این مورد چیست؟
اوپاسخ داد: باید به این پرسش پاسخ دهیم که تحقق عدالت انتقالی را از چه کسی و توسط چه کسی می خواهیم؟ ما امروز هیچ برنامه حداقلی و یا حداکثری در این زمینه نداریم. ما باید رهبری سیاسی سالم، مردمی و وفادار به آرمان های مردم را ایجاد کنیم. رسیدگی به وضع زندان ها، تلفات ملکی و .. امر دشواری است اما راهکارهای زیادی برای کاستن از این موارد وجود دارد برای مثال تلفات ملکی به عنوان یک استراتژی از سوی قوای خارجی مورد استفاده قرار نمی گیرد. دولت باید از نیروهای خارجی بخواهد که هم در میان خود و هم با قوای مسلح دولت افغانستان به طور هماهنگ عمل کنند. زندانهای امریکایی در خاک افغانستان نقض صریح حاکمیت ملی و استقلال قوه قضاییه افغانستان است و تا زمانی که یک قشر آگاه سیاسی و متعهد نداشته باشیم، این معضلات وجود خواهد داشت.
آقای شیوای شرق نیز در پاسخ به مسئله تحقق عدالت انتقالی گفت: ابتدا باید بگویم که پروسه عدالت انتقالی در کشورهای پس از جنگ مطرح است اما ما هنوز هم در حال جنگ هستیم. در این پروسه تنها سه دهه مطرح نیست بلکه باید ۳۰۰ سال اخیر را به محکمه عادلانه کشانید. تحقق عدالت منوط به قدرت ملی، مدنی، مردمی، بومی و اراده سیاسی است. اگر اراده سیاسی در این زمینه وجود نداشته باشد هرگز نخواهیم توانست عدالت را اجرا کنیم. اجرای عدالت در جامعه امروز افغانستان نیازمند اصلاح قدرت است و اصلاح قدرت نیز نیازمند یک جنبش مردمی است تا اعتماد مردم بالای قدرت دوباره احیا شود. کمیسیون مستقل حقوق بشر استقلال ندارد. رییس این کمیسیون باید از طریق رای اعتماد انتخاب شود و بر کار آن نظارت شود. ۳۰ سالی را که این کمیسیون تعیین کرده است من قبول ندارم. برای اینکه من ۳۰۰ سال از حق حاکمیت خودم محروم شده ام.
وی در اد امه در پاسخ به این سئوال که «چه برنامه هایی را برای جوانان در نظر دارید،» گفت: در مورد جوانان باید بگویم که این گروه از جامعه قربانیان وضعیت نا به هنجار امروز هستند. این گروه از معضلات اجتماعی بسیاری رنج می برند. برنامه من برای این گروه ترویج ازدواج های کم هزینه، ایجاد بورس های تحصیلی، جابجایی جوانان در مدیریت های سیاسی و قدرت، قانون کار، آزاد کردن فعالیت های سیاسی در دانشگاه ها، رسیدگی به اقتصاد خانوادگی جوانان و ترغیب فعالیت های مدنی جوانان است.
در ادامه شیوای شرق در زمینه چگونگی نظارت بر حکومت افغانستان گفت: وقتی خطوط اساسی را ما خودمان تعیین کنیم، وقتی حضور نیروهای خارجی از سوی ما تعریف شود و … ما می توانیم نظارت درست بر حکومت افغانستان نیز داشته باشیم. آقای رمان نیز تثبیت منافع ملی و ارائه راه حل را از موارد کلیدی بر عرصه نظارتی مجلس دانسته و گفت: . نظارت باید همراه با ارائه راه حل باشدو نماینده گی از مردم باید با تکیه بر آسیب شناسی اجتماعی جامعه باشد و نه خواست و فکر خودم. آقای فیاض نیز افزودند: پارلمان صلاحیت تغییر قانون اساسی را ندارد، تنها لویه جرگه حق تغییر و تعدیل در قانون اساسی را دارد. در عین حال ما استقلال سیاسی و حاکمیت ملی خود را از دست داده ایم و اراده سیاسی افغانستان در دست افغان ها نیست. بنابراین ما نمی توانیم بحث حاکمیت سیاسی و قطع دخالت خارجی ها را صد در صد اعمال کنیم.
در ادامه برنامه و در قسمت پرسش های شهروندان، آقای بهزاد در پاسخ به سئوالی درباره صحبت های قبلی ایشان که بحث تمرکززدایی از قدرت و رابطه ولایات با مرکز را مطرح نموده بودند، گفنتد: من اساس بسیاری از مشکلات کشور را قومی می دانم. در افغانستان ملت وجود ندارد و این تنها یک شعار است. ما باید ملت بسازیم و از این بحران عبور کنیم اما عبور از این بحران بستگی به درایت ما دارد. ادغام همراه با خشونت و نسل کشی راه حل نیست همانطور که تجزیه طلبی مسلحانه نیز راه حل نیست. اصل به رسمیت شناختن این بحران است. ایشان درباره اقلیت ها و اهل هنود گفتند: قوم گرایی واقعیت گریز ناپذیر جامعه ماست. و همه ما باید در این زمینه مسئولیت بگیریم. مسئله اهل هنود نیز قربانی بحث اکثریت و اقلیت شده است بدون اینکه آماری از جمعیت واقعی آنها داشته باشیم که متاسفانه در حاکمیت نیز اراده ای برای آمارگیری از شهروندان وجود ندارد.
در پایان برنامه آقای شیوای شرق از ایجاد شبکه ای از ۴۴ کاندیدای جوان از غرب تا شرق افغانستان اطلاع داد که فعالیت های انتخاباتی خود را به صورت شبکه ای پیش می برند و امیدوارند کرسی های پارلمان جدید را به خود اختصاص دهند.
