سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارش سالانه خود از آنچه ادامه نقض حقوق بشر در ایران میخواند انتقاد کرده است. در گزارش این سازمان آمده است که علیرغم وعدههای حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در مورد احترام به حقوق شهروندان، همچنین موارد جدی نقض حقوق در ایران ادامه دارد. مطالب مرتبط دیدهبان حقوق بشر خشونت نسبت به غیرنظامیان در استان انبار را محکوم کرد منشور حقوق شهروندی، مضر یا مفید؟ آیتالله مکارمشیرازی: در مساله حقوق بشر نمیتوان با غربیها توافق کرد موضوعات مرتبط جامعه ایران، حقوق بشر این در حالیست که مقامهای ایرانی بارها اتهام نقض حقوق بشر را رد کردهاند و گزارش سازمانهای مدافع حقوق بشر را نادرست و تدوین آنها را بر اساس انگیزههای سیاسی میدانند. گزارش سالانه دیدهبان حقوق بشر وضع حقوق بشر در بیش از ۹۰ کشور از جمله ایران را بررسی کرده است.
در این گزارش آمده است که از زمان به قدرت رسیدن دولت حسن روحانی، تعدادی از زندانیان سیاسی آزاد شدهاند، اما بازداشت بسیاری از فعالان مدنی ادامه دارد، افرادی مانند عبدالفتاح سلطانی، وکیل دادگستری سرشناس، و نیز حبس خانگی میرحسین موسوی و مهدی کروبی – دو رهبر مخالفان به نتایج انتخابات خرداد ۱۳۸۸. این گزارش یادآور میشود که دولت آقای روحانی هنوز به احمد شهید، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مورد حقوق بشر ایران، اجازه ورود به این کشور را نداده است. این گزارش میگوید: «زنان ایران در بسیاری از زمینهها از جمله موضوعات احوال شخصیه مربوط به ازدواج، طلاق، ارث و حضانت فرزند، با تبعیض مواجه هستند.
ازدواج زن، صرف نظر از سنش، موقوف به اجازه ولی مذکر وی میباشد، و زن نمیتواند ملیت خود را به همسرش که در خارج از کشور متولد شده و نیز به فرزندان حاصل از این ازدواج، منتقل نماید.» فراز صانعی، پژوهشگر بخش ایران در دیدبان حقوق بشر، به بیبی سی فارسی میگوید با وجود اینکه «لحن» دولت حسن روحانی نسبت به دولت قبلی تغییر کرده، اما وضعیت حقوق بشر در ایران فرق زیادی نکرده است. اعتراض به اعدام ادامه اجرای گسترده احکام اعدام در ایران هم از نگرانیهای عمده سازمان دیدبان حقوق بشر است، مجازاتی به گفته این سازمان، باید تا اصلاح روند قضایی دادرسی و دادخواهی در ایران متوف شود. بنا بر این گزارش، آمار رسمی حاکیست که مقامات ایران در سال میلادی گذشته حداقل ۲۷۰ نفر را اعدام کردهاند، هرچند برآورد میشود که تعداد واقعی اعدام شدگان بیشتر از اینها باشد. صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه ایران چندی پیش با انتقاد از منتقدان اعدام، صراحتا گفته بود که مخالفت با اعدام، مخالفت با حکم اسلام است و اینکه به گفته او، قوه قضاییه به حرفهای بیمنطق و دروغ توجهی ندارد. وزارت امور خارجه ایران نیز پیشتر قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نقض حقوق بشر در ایران را اغراق آمیز و سیاه نمایی خوانده بود.
با وجود این موضع گیریها به نظر میرسد که بسیاری از فعالان و چهرههای برجسته هنوز به «دولت تدبیر و امید» حسن روحانی برای بهبود شرایط کشور و اعطای آزادیهای مدنی و اجتماعی امیدوار باشند. روز سه شنبه، شیرین نشاط فیلمساز ایرانی که برای شرکت در مجمع جهانی اقتصاد به سوئیس سفر کرده است طی نطقی با انتقاد شدید از سیاست های جمهوری اسلامی، به شخص رئیس جمهوری ایران پیام فرستاد. او گفت: “هنرمندان و متفکران ایرانی چندین دهه است که از کرامت ملی ایرانیها در جهان محافظت و دفاع کردهاند. حالا ما مشعل را به دست شما میدهیم. حالا نوبت شماست که از منزلت ملت دفاع کنید. آقای رئیس جمهور، ایرانیها در داخل و خارج کشور به شدت صدمه دیدهاند، اختلاف دارند، از هم جدا شدهاند، ناچار به ترک خانه و کاشانه شدهاند. اتحاد را به این مردم نشان بدهید. دموکراسی را به آنها نشان بدهید. نشان بدهید که شاید ما از طبقات اجتماعی و ادیان مختلف باشیم، مسیحی، مسلمان، یا یهودی باشیم، اما همه ما ایرانی هستیم.” دولت آقای روحانی اخیرا پیش نویس منشور حقوق شهروندان را منتشر کرد اما این پیش نویس با انتقاد گروهی از فعالان حقوق بشر مواجه شد که آن را کافی و جامع نمیدانند. سازمان دیدبان حقوق بشر در گزارش خود از حسن روحانی خواسته است که علناً علیه موارد جدی نقض حقوق توسط نیروهای اطلاعاتی و امنیتی موضع گیری کند و به وعدههایی که در مبارزات انتخاباتیاش در مورد کاهش کنترل بر آزادی اطلاعات و سانسور شدید داده بود، عمل کند.