نجیبه ایوبی یک خبرنگار حرفه ای و همچنین رییس «کلید گروپ و خدمات انکشاف بشری برای افغانستان» است. او در سال ۲۰۰۲ بعد از طالبان اولین نشریه را به نام کلید منتشر کرد. بعد هفته نامه مرسل، رادیو کلید و در انتها کلید گروپ را تاسیس کرد. او معتقد است تا زمانی که نوع نگاه به زن متاع گونه باشد، هیچگونه حقوقی برای زن وجود نخواهد داشت. او اشتراک مساعی وسیع زنان در امور اجتماعی و سیاسی و همچنین رشد روزافزون تحصیل را از دستاوردهای دوران جدید می داند و آزادی بیان رسانه ها را ابتکار مثبتی ارزیابی می کند و نگرانی اش معطوف به عدم امنیت برای خبرنگاران، فعالین و مدافعین حقوق بشر است.
لطفا خودتان را معرفی کنید.
نجیبه ایوبی هستم. ۱۱ سال است که به طور حرفه ای خبرنگارم. همچنین به عنوان رییس «کلید گروپ و خدمات انکشاف بشری برای افغانستان» که در سال ۱۹۹۲ تاسیس شده، کار می کنم و در سال ۲۰۰۲ بعد از طالبان اولین نشریه را به نام کلید منتشر کردیم که بعد هفته نامه مرسل، رادیو کلید و رادیو های کلید و در انتها کلید گروپ را ساختیم.
آیا خاطره ای دارید که در آن حقوق بشری شخص شما نقض شده و این مساله در زندگی شما تاثیرگذار بوده باشد ؟
من هیچ وقت خشونت را در محیط خانواده و کار خود احساس نکرده ام. اما بعد از اینکه کار حرفه ای خبرنگاری را در ماه جولای سال ۲۰۰۴ آغاز کردم، به دلیل بعضی گزارش هایم چندین بار با تهدید های بسیار جدی مواجه شدم. نگران بودم و مدام به این فکر می کردم که ما بدون هیچ گونه اسلحه ای برای دفاع در خانه به سر می بریم و اگر کسی به ما حمله کند، حتی با یک تفنگ پلاستیکی، ممکن است که بتواند به ما آسیب برساند. بدترین خاطره من مربوط به شبی است که من و برادرم در خانه تنها بودیم. که صدای دزدگیر موتر از حویلی آمد. من به برادرم گفتم که صدای موتر را می شنوی؟ گفت: حتما پیشک است. اما دوباره صدای دزد گیر موتر آمد. بیرون آمدیم و همه جا را بررسی کردیم و هیچ چیز مشکوک نبود. برادرم به خانه برگشت و من زیر موتر را دیدم و متوجه شدم که در کنار تایر موتر، کیسه پلاستیکی بود که در داخل آن سنگ و نامه ای تهدید آمیز برایم انداخته بودند و نام من و خواهرم نجلا را هم ذکر کرده بودند.
خاطره بعدی من مربوط به یکی از گزارشات من است که پلیس به یک شاگرد صنف ۱۱ شلیک کرده بود. گزارشگر ما زودتر از ژنرال پلیس به محل حادثه رسیده بود و آنجا پلیس گزارشگر ما را تهدید کرده و دوربینش را گرفته بود. گزارشگر به من زنگ زد و به من گفت که چه کار کند ؟ من گفتم که موبایلت را بگیر و از آن طریق گزارش زنده پخش می کنیم. در فاصله چند دقیقه همان ژنرال پلیس به من زنگ زد و من را با نام کوچکم صدا زد و از من خواست تا دیگر گزارش را پخش نکنم وگفت متوجه باش که تو زن هستی در پشت این حرف تهدید جنسیتی به وضوح موج می زد اما من هم با نام کوچکش او را صدا زدم و گفتم که بارها و بارها پخش خواهم کرد.
سه دستاورد مهم دوران جدید چه بوده است؟
زنان از یک دوره کاملا سکوت و عدم حضور اجتماعی به سوی اشتراک وسیع در مسایل سیاسی و اجتماعی قدم برداشتند که یکی از بزرگترین دستاوردها است. ازدیاد شاگردان مکاتب اعم از دختر و پسر که در تاریخ افغانستان بی سابقه است. دستاورد سوم مربوط به وجود مخابرات و تکنولوژی معلوماتی در سطح گسترده است که برای ۳۰ میلیون جمعیت ۲۲ میلیون سیم کارت توزیع شده که آمار بلندی در منطقه است.
چه چیزی در دوران جدید اعتماد شما را جلب کرده و شما آن را به عنوان یک نوآوری و ابتکار، مثبت ارزیابی می کنید ؟
در کشوری مانند افغانستان با تاریخ صد ساله رسانه ای، آزادی بیان در این دوره بی مانند است که ما در طول تاریخ افغانستان اینگونه آزادی بیان نداریم و در مقایسه با دیگر کشورهای آسیایی آزادی بیان وضعیت خوبی دارد که باعث امیدواری است.
مهم ترین ترس امروز شما چیست؟
برای خبرنگاران، فعالین و مدافعین حقوق بشر به اندازه کافی امنیت وجود ندارد. همچنان شکننده بودن دستاوردهای گذشته باعث ترس من می شود که مبادا ۱۲ سال کار و تلاش ما نقش بر آب شود.
از نظر شما سه چالش بزرگ پیش روی افغانستان چیست؟
بین رشد اقتصاد و فرهنگ ما فاصله وجود دارد، به این معنی که در بسیاری از جاها پول سرازیر شد، اقتصاد رشد کرد، اما این مردم با توجه به رشد اقتصادی از لحاظ فرهنگی هنوز عقب هستند. راهکارهای درست برای پیشرفت فرهنگ و اقتصاد به صورت متوازن و همگون نداریم. مداخلات کشورهای خارجی نیز باعث تحمیل مشکلات بر مردم افغانستان می شود. کشورهای منطقه ما دارای سلاح های هسته ای هستند و مردم ما در مقابل آنان ضعیف اند.
شما فکر میکنید جامعه افغانستان امروز اجازه خواهد داد که دوباره سناریوی بسته شدن مکاتب به روی دختران و عدم حضور اجتماعی زنان تکرار شود؟
ما شاهد افتتاح مراکز علمی زیادی در کشور هستیم و بدین ترتیب با ازدیاد افراد تحصیل کرده در طبقه متوسط، جامعه نیز اعتلا می یابد. وقتی سطح تحصیل رشد کرد، مردم خواهان استعلای سطح عواید خویش هستند و با بالا رفتن سطح عواید، خواهان زندگی شهری مترقی می شوند. اگر ما بتوانیم ۱۰ سال دیگر همین وضعیت نسبی را داشته باشیم مملکت ما به سوی بهبودی و پیشرفت سوق داده خواهد شد.
آیا خاطره ای دارید که در آن حقوق بشری یکی از اعضای زن خانواده و یا آشنایان شما نقض شده باشد؟
در جرگه قبلی، خواهرم نجلا در بخش سازمان دهی و نوشتن برنامه های راهبردی کار می کرد و همان شب او در یکی از شبکه های تلویزیونی در میزگردی راجع به همان لویه جرگه صحبت کرده بود که به مذاق خیلی ها خوش نیامده بود و تصمیم گرفتند که دیگر به او اجازه ندهند که به جرگه بیاید و با او تماس گرفتند که به دفتر نیاید.
سه عامل بازدارنده در مقابل مشارکت زنان در عرصه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی چیست؟
یکی سنت های ناپسند و طرز فکر غلط جامعه در برابر زنان است. نوع نگاه به زن وقتی متاع گونه باشد، هیچگونه حقوقی برای زن وجود نخواهد داشت. زن بیسواد نگه داشته می شود و این باعث می شود که زن فقیر باقی بماند و انسانی نیازمند باشد. آن قدر که نسل ما در افغانستان قربانی داده است، اگر مادران ما این قربانی ها را می دادند، ما شرایط بهتری می داشتیم. وجود فضای مردسالارانه و احساس مالکیت بر یک زن از درون خانواده تا مردان قوم و قبیله باعث می شود که زنان در فعالیت ها محدود عمل کنند. عامل بازدارنده دیگر به خود زنان برمیگردد که چقدر برای از بین بردن زنجیرها تلاش کردند و سنت شکنی کردند. اگر امروز ما ۲ قدم برداریم، فردا نسل بعدی ۲ قدم بیشتر برمی دارند. زنان باید فکر کنند که در قبال نسل آینده مسوول هستند.
به نظر شما سه مطالبه عمده زنان به طور کلی چیست؟
داشتن نگاهی متوازن نسبت به مرد و زن خانواده از درون فامیل گرفته تا جامعه. فراهم کردن امکانات تحصیلی برای هر دو جنس و دسترسی برابر به زمینه ها و فرصت ها برای مرد و زن. متاسفانه ما در بعضی نقاط کشور مکاتب پسرانه داریم ولی مکاتب دخترانه نداریم. سوم برای بزرگداشت روز جهانی زن (هشت مارچ )در افعانستان باید به گونه ای برنامه ریزی شود که هر زن باسواد تا هشتم مارچ سال آینده یک زن بیسواد را با سواد بسازد که در این صورت ما می توانیم طی برنامه پنج ساله بیسوادی را در زنان ریشه کن کنیم.
به نظر شما منابع و مراکز قابل اتکا در داخل افغانستان برای پیشبرد حقوق و مطالبات زنان کدامند؟
نهادهای قانونگذار و علمای دینی ما با توجه به وضعیت اجتماعی، جامعه مدنی نوپای افغانستان در صورت داشتن همکاری خوب با همدیگر در برجسته ساختن نقش زن در تمامی برنامه های خویش و ایجاد قانون و راهکارهای ساخته شده از سوی دولت به نفع زنان.
برای دختر خودتان چه آرزویی دارید؟
من دختر ندارم ولی اگر دختر داشته باشم آرزو می کنم او سختی هایی را که من در جامعه و زمان خویش با آن روبرو بوده ام،احساس نکند و زندگی آرامی داشته باشد.
شما در حوزه خصوصی و یا عمومی یعنی فعالیتهای مدنی و حرفه ای خود برای رفع موانع ذکر شده از جمله تبعیض چه کرده اید و چه می کنید.
در زندگی شخصی خویش مشکلی نداشتم زیرا در خانواده ای روشن فکرزیسته ام. در عرصه کاری بیشتر خواسته ام تا زنها را به انحای مختلف کمک کنم. یکی از کارهایم کمک به استخدام زنان و آموزش زنان بوده است تا بتوانند توانمند شده و محتاج کسی نباشند. در پالیسی کاری سازمان ما آمده است که ۴۰ درصد کارکنان ما باید زن باشد و هیچگاه جای یک زن را با یک کارمند مرد پر نمی کنیم اما جای یک مرد را با یک زن پر می کنیم.
اگر پیام خاصی دارید، بفرمایید.
هر کسی که به نام آزادی و حقوق بشر یک گام برای بهبود وضعیت زنان بردارد، قدمی مثبت و غنیمت است و انشالله که ما در آینده نزدیک شاهد پیشرفت و توسعه درامور زنان باشیم و بتوانیم در سطح منطقه نمونه باشیم.
-
«افغانستان به روایت دیگر» کمپینی است که به وسیله آرمان شهر OPEN ASIA و فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشرFIDH به مدت ۱۰۰ روز تا انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان جریان دارد. در این کمپین شخصیت های برجسته اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با گفتگو در مورد جامعه ای که دربرگیرنده حقوق زنان و حقوق انسان باشد، صدای مترقی افغانستان را به گوش میرسانند.
شما می توانید روزی یک مصاحبه از کمپاین «افغانستان به روایت دیگر» را در روزنامه ۸ صبح و انگلیسی آن را در وبسایت روزنامه هافینگتون پست (Huffington Post) بخوانید. همچنین این مصاحبه ها در وبسایت فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) نیز قابل دسترس است.
وبسایت فدراسیون بین المللی حقوق بشر: www.fidh.org
وبسایت روزنامه هافینگتون پست: www.huffingtonpost.com/unveiling-afghanistan
