دومین روز برنامه های گرامی داشت هفته حقوق بشر، توسط بنیاد آرمان شهر و انستیتوت فرانسه با عنوان مشارکت سیاسی زنان و حفاظت از دستاوردها، به تاریخ هفده قوس ۱۳۹۲ در انستیتوت فرهنگی فرانسه در کابل و با حضور جمعی از نخبگان، نویسندگان، فعالان جامعه مدنی، دانشجویان و شهروندان برگزار شد.
در ابتدا جنرال حکمت شاهی، رییس جندر وزارت داخله در مورد وضعیت و موقعیت زنان در صفوف پولیس و اردوی ملی، چالش های پیش روی زنان در قوای سه گانه مخصوصا قوه قضاییه و نقش زنان در ساختن فردایی روشن صحبت نمود. خانم حکمت شاهی در قسمتی از سخنانش گفت: خشونت علیه زنان در تمامی طبقات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی افغانستان رسوخ کرده و نهادینه شده است.
آقای ضیا مبلغ که ریاست میزگرد مشارکت سیاسی زنان و حفاظت از دستاوردها را به عهده داشت، از تشریف آوری سخنرانان جلسه و حضور گرم اشتراک کنندگان در این میزگرد اظهار تشکر و سپاس کرد. و گفت: امروز ما در این جا جمع شدیم که به وسیله کسانی که مستقیما در حوزه زنان و جنسیت دخیل هستند، از منظر دیگری به مشکلات و چالش های پیش روی اعتلای هویتی زنان بپردازیم. او از خانم سیما سمر خواست تا در مورد نسبت انجیوییسم و موسسه سازی با جنبش زنان و نتایج و اثرات آن صحبت نماید.
خانم سمر با اشاره به دوره طالبان گفت: “فراموش نکنید که در قرن بیستم، ما دارای یگانه رژیمی در دنیا بودیم که به صورت رسمی و علنی نیمی از نفوس کشور را از تحصیل بازداشته بود. ما حاکمیت چنین رژیمی را از سر گذراندیم. به نظر من ظهور نظام جدید افغانستان بزرگترین دستاورد این دوران محسوب می شود. این که در حال حاضر بیش از سه میلیون دختر مصروف درس خواندن در مکتب و دانشگاه است برای من دستاورد بزرگی به شمار می رود.
در ادامه میزگرد آقای مبلغ از خانم فوزیه کوفی، رییس کمیسیون زنان، جامعه مدنی و حقوق بشر مجلس نمایندگان خواست تا پیرامون مساله سهمیه زنان در پارلمان و این که وکلای زن تا چه اندازه در تکوین این مساله توانسته اند مفید باشند صحبت نماید.”
خانم فوزیه کوفی با تکیه بر پرسش آقای مبلغ گفت: “افغانستان تنها کشوری نیست که حضور زنان را در حوزه سیاست و فعالیت های اداری سهمیه بندی کرده باشد؛ در سایر کشورها من جمله کشورهای همسایه نیز مشارکت زنان در فعالیت های سیاسی سهمیه بندی شده است. اما تفاوت سیستم مشارکتی این کشورها با افغانستان در این است که در کشورهای همسایه برعلاوه مساله سهمیه بندی، زنان می توانند به صورت مستقیم و در مشارکت آزاد انتخاباتی وارد کارزار سیاسی گردند. اما متاسفانه طبق قوانین افغانستان این امکان برای زنان وجود ندارد تا با رقابت آزاد و جدا از سهمیه بندی دولت کرسی سیاسی را صاحب شوند. البته این نکته را نباید فراموش کرد که افغانستان از نگاه مشارکت زنان در دستگاه قوه مقننه در رتبه بیست و دوم جهان قرار دارد. اما باید بعضی از نقایص در بعضی از قوانین مثل قانون انتخابات رفع گردد. سهمیه بندی یکی از این نقایص نهفته در قانون انتخابات است. ما این مساله را در پارلمان با نمایندگان مجلس در میان گذاشتیم اما به دلیل وجود روحیه زن ستیزانه این مشکل حل نشد و قضیه متروک ماند.
یکی از دلایل عمده تصویب نشدن قانون منع خشونت علیه زنان پراکندگی و نبود اتفاق نظر میان خانم ها بود. اما بعد از تصویب نشدن قانون هماهنگی و انسجام بین زنان در پارلمان بسیار بیشتر شده و اکنون زنان مساله حقوق و امتیازات قانونی را جز مالکیت شخصی خود می پندارند. من این حرکت را به فال نیک می گیرم و بخاطر این انسجام و اتحاد بسیار خوشنودم.”
آقای مبلغ با اشاره به مشارکت زنان در کشورهای حاشیه خلیج فارس و شمال آفریقا گفت: در کشورهای عربی معمولا مشارکت زنان در دو قالب رونما می شود. اولی مشارکت بر اساس یک جنبش و گردهم آیی اجتماعی است و دیگری مشارکت بر اساس ساختار و تشکل انجیوها و موسسات است. من از داکتر عالمه، بنیانگذار کمیته مشارکت سیاسی زنان افغانستان می خواهم که در مورد نوع و شیوه مشارکت زنان در ساختار سیاسی و اجتماعی صحبت نمایند و ضمنا نقش نهادهای دولتی، مثل وزارت امور زنان را در این حرکت ها مشخص نمایند.
داکتر عالمه با بیان ده سال کارکرد نهادها و ارگان هایی که برای مشارکت و سازماندهی سیاسی زنان در کشور فعالیت داشتند گفت: “متاسفانه به دلیل پروژه ای بودن، موقتی بودن و اینجیویی بودن فعالیت های نهادها، در راستای احقاق حقوق زنان، هیچ گونه کار زیربنایی و بنیادینی در حوزه زنان صورت نگرفته است. نه در بخش آموزش و پرورش، نه در بخش آگاهی رسانی، نه در بخش دادخواهی و اصلاح قوه قضاییه و نه در هیچ حوزه دیگری کار ساختاری، طولانی مدت و دایمی انجام نشده است. ما نه خواستیم و نگذاشتیم که هسته های یک جنبش اجتماعی- سیاسی زنانه در کشور به وجود بیاید. هر کدام از اینجیوها به هدف بدست آوردن پول و درآمد اقتصادی بیشتر با اینجیوهای دیگر به رقابت می پرداختند و هدف اصلی و اساسی خود را فراموش کرده بودند. اینجیوها رابطه کم رنگی با جامعه شهرنشین دارند اما همین اندک رابطه هم زمانی که از مراکز شهرها دور می شویم نیز از بین می رود. ما به طور کامل ارتباط خود را با کتله عظیمی از مردم اطراف از دست داده ایم. ما با نگاهی به خود باید تمام فعالیت های خود را مورد بازبینی قرار بدهیم. واقعا حاصل کار دوازده ساله ما برای احقاق حقوق زنان چه بوده است.”
آقای مبلغ در ادامه از خانم رویا سادات، رییس خانه فیلم رویا و از بنیان گذاران جشنواره بین المللی فیلم زنان- هرات خواست تا در مورد حضور و فعالیت های زنان در حوزه هنر و مخصوصا سینما صحبت نماید.
خانم سادات گفت: “اگر قرار باشد صحبتم را به صورت کلیشه ای و با استفاده از سلاح مقایسه شروع کنم باید بگویم که در قسمت هنر هم، نظر به سال های گذشته پیشرفت هایی به وجود آمده است. مثلا ما در سال ۲۰۰۲ اصلا کارگردان زن نداشتیم حتا بازیگر زن هم خیلی کم بود و به سختی پیدا می شد. اما اگر خواسته باشیم در مورد امنیت شغلی و امنیت فردی زنان را در پرداختن به هنر سینما مورد تحلیل و بررسی قرار دهیم درمی یابیم که زنان متاسفانه به شدت تحت فشارهای گوناگون قرار دارند. تا اکنون که من با شما صحبت می کنم نه از طرف دولت و نه از طرف ارگانی مربوط به دولت یعنی وزارت و ریاست اطلاعات و فرهنگ هیچ گونه کمک و همکاری ای و حتا توجهی به سینماگران و چیزی به نام سینما نشده است. دولت مشروعیت سینما را زیر سوال می برد. هنوز هیچ کسی سینما را به عنوان نیرویی که می تواند افکار عامه را سمت و سو بدهد به رسمیت نشناخته است.
اما اگر خواسته باشم در مورد موضوع میزگرد یعنی مشارکت سیاسی زنان صحبت کنم باید بگویم که زنان هنوز در بسیاری از عرصه ها حضوری سمبولیک دارند. زنان در طرح و حل و فصل معادلات مهم سیاسی جایگاه و نقشی ندارند. جامعه ما شدیدا از گذار به دو قطبی گری رنج می برد. قطب شهر و قطب روستا و متعاقب آن قطب زنان شهرنشین و قطب زنان روستایی. باید هوشیار باشیم و گسست ها را بشناسیم. بین زنان شهرنشین و زنان روستایی فاصله عمیقی وجود دارد پس رویکرد ما هم به هر کدام از این قشرها باید متفاوت و نظر به خواست های آن ها باشد.
جامعه ما جامعه ای مردسالار نیست بلکه جامعه ای زن ستیز است. یعنی نه تنها مردان زنان را به دلایل مختلف تحت فشار قرارداده و سرکوب شان کرده اند بلکه عده ای از خود زنان هم در این سرکوب ها و خشونت ها بر علیه زنان دست داشته اند. شما می توانید مصداق این عوارض را در نهاد خانواده و تفاوت و فاصله ای که بین مادربزرگ ها، مادرها و دخترها وجود دارد ردیابی کنید. امیدوارم روزی برسد که این فاصله ها کاملا ازبین برود و زنان به عنوان یک کتله منسجم و هماهنگ با یکدیگر همکاری داشته باشند.”
خانم هیدر بار، پژوهشگر افغانستان در سازمان دیدبان حقوق بشر، به عنوان آخرین سخنران میزگرد، پیرامون انتخابات و مشارکت زنان به عنوان نیرویی سیاسی صحبت کرد. وی گفت: “به نظر من انتخابات های چند دوره اخیر در افغانستان فارغ از مساله اساسی و حیاتی حقوق بشر بوده است. اما انتخابات پیش رو بی ارتباط با مساله حقوق بشر نیست. باید بیشتر روی این موضوع تمرکز کنیم که چطور می توان پیام های انتخاباتی نامزدان ریاست جمهوری را به سوی مسایل حقوق بشری سوق داد. به نظر من رسانه ها و در کل جامعه مدنی نقشی اساسی را در این مورد خاص بازی می کنند. بعضی از سوالاتی که رسانه ها باید از نامزدان بپرسند قرار ذیل اند: آیا شما گزارشی را که کمیسیون حقوق بشر در مورد جنایات جنگی سه دهه اخیر ترتیب داده است منتشر خواهید کرد؟ شما در رابطه با تطبیق قانون مبارزه با خشونت علیه زنان در سطح مرکز و ولایات چه راهکارهایی را در سر می پرورانید؟ و سوالاتی از این قبیل!
زنان نمی توانند منتظر بمانند که قدرت سیاسی به آنان تفویض شود بلکه آن ها خود باید قدرت سیاسی را کسب کنند و بدست آورند. در انتخابات پیش رو چالش های بسیار زیادی در مقابل زنان قرار دارد و زنان باید هوشیارانه به نامزد مورد پسند خود رای دهند.”
در بخش پرسش و پاسخ، یکی از شرکت کنندگان جلسه به نام آقای بشیراحمد فاتحی از خانم سیما سمر در مورد علت این که چرا گزارش دهی و اطلاع رسانی و افشاگری کمیسیون حقوق بشر در سال ۲۰۱۲ نسبت به سال های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ بسیار کم تر شده است جویا شد.
خانم سمر در جواب آقای فاتحی گفت “فکر کنم به دلیل این که شما با خیلی از خبرهای حقوق بشری نسبت به چند سال پیش بیشر آشنایی دارید و بیشتر با این گونه اخبار درگیری دارید خیلی متوجه پخش و نشر گزارشات حقوق بشری نمی شوید و آن را دست کم می گیرید و طبیعی می پندارید. من اصلا موافق نیستم که ما به دلیل فشارها دیگر افشاگری نمی کنیم. برعکس عزم ما برای کار بیشتر شده است. به نظر من فقط نوع نگرش شما به گزینش اخبار نظر به گذشته تغییر کرده است نه چیز دیگری.”
در ادامه جلسه پرسش و پاسخ یکی دیگر از شرکت کنندگان در جلسه از خانم هیدر بار پرسید که نظر شما در مورد نامزدانی که خود زمانی از بزرگترین ناقضان حقوق بشر بودند و امروزه با شرکت در انتخابات می خواهند دوباره قدرت تام سیاسی را در اختیار بگیرند چیست؟
خانم هیدر بار در پاسخ گفت: “البته همه کاندیدان را نمی توان به یک چشم دید. بعضی از این کاندیدان هیچ گونه عمل خلاف موازین حقوق بشر را انجام نداده اند. بعضی هم کمتر دست شان به خون مردم آلوده است. در مورد آن عده از تفنگ سالاران و عاملان کشتارهای جنگ های سه دهه اخیر باید به شما یک اصطلاح انگلیسی را بگویم که می گوید: بینی ات بگیر و رأی ات را به صندوق بیانداز.”
