گروه تحقیق و دفاع از حقوق بشر HRRAC در روزهای اخیر و چند روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری افغانستان گزارشی را منتشر کرد با عنوان “جوانان، آموزش و اشتغال” روز چهار شنبه، ۶ حمل ۱۳۹۳ برابر با ۲۶ مارچ ۲۰۱۴ برای معرفی این گزارش یک کنفرانس مطبوعاتی از سوی این گروه با همکاری بنیاد آرمان شهر در ولایت هرات تدویر یافت.
در آغاز آقای فیصل کریمی مدیر مسوول رادیو مردم و خانم سمیه رامش مسوول کانون اجتماعی فرهنگی نواندیشان اعلامیه مطبوعاتی گروه تحقیق و دفاع از حقوق بشر را خواندند. در این اعلامیه ذکر شده است که ۵/۶۳ درصد جمعیت افغانستان را جوانان تشکیل می دهند و از این منظر به فرصت ها و تهدیدهایی که این جمعیت می تواند برای کشور ایجاد کند اشاره شده است.
در این اعلامیه آمده است: “در صورتی که بتوان با مدیریت درست از این نیرو استفاده کرد بدون شک فرصتی است که مسیر آبادانی و توسعه را فراهم می کند و در صورتی که نتوان این نیرو را مدیریت کرد خود باعث به وجود آمدن مشکلات فراوانی خواهد شد”
در این اعلامیه که بر اساس گزارش مفصل گروه تحقیق و دفاع از حقوق بشر ارایه شده است به صورت مشخص به زمینه کار و آموزش خوب اشاره شده است که باعث کاهش فقر و فراهم آوری زمینه توسعه می شود.
گزارش “جوانان، آموزش و اشتغال” سیاست آموزشی بازار محور را راهی برای توسعه افغانستان و مبارزه با فقر می داند. این گزارش با اشاره به این که مهم ترین مشکل جامعه جوان افغانستان بیکاری است یادآوری می کند که ایجاد فرصت های کاری مفید به خصوص با کاهش کمک های خارجی و بیرون رفتن نیروهای بین المللی از افغانستان از اهم امور کشور است.
اشاره به مشکلات زنان، حساسیت های جنسیتی و تعصبات اجتماعی در ارتباط با حضور آنان در موسسات آموزشی از دیگر نکات مهم این گزارش است.
پس از ارایه اعلامیه مطبوعاتی اولین سوالی که از سوی خبرنگاران مطرح شد در باره دلایل انتخاب این سوژه برای تحقیق و این که این تحقیق با چه معیارهایی انجام شده است مطرح شد.
آقای فیصل کریمی در پاسخ به این سوال گفت: “این تحقیق با روش های کمی و کیفی و مصاحبه با جوانان تحصیل کرده و غیر تحصیل کرده انجام شده است و در نهایت نتایجی که به دست آمده نشان می دهد که در بیشتر موارد جوانان افغانستان که از دانشگاه فارغ می شوند فرصت های مناسب کاری را پیدا نمی کنند و این مسأله عوامل مختلفی دارد که یکی از این عوامل نداشتن تخصص کافی با در نظر داشت بازار کار در جامعه افغانستان است. در این تحقیق مشخص شده است که میزان فقر در افغانستان بسیار بالاست. با وصف پیشرفت هایی که در زمینه آموزش و پرورش در افغانستان صورت گرفته انتظار می رفت که سطح کاهش فقر پایین تر از وضع موجود بیاید و مردم افغانستان بتوانند به خدمات بیشتری دسترسی پیدا کنند. اما با توجه به این که مکاتب و دانشگاه های افغانستان ظرفیت های لازم را برای پرورش کادرها پس از فراغت از مکتب و دورهای تحصیلات نیمه عالی و عالی ندارند باعث می شود که این نیروها پس از فراغت بیکار بمانند. همان طور که اشاره شد در این تحقیق از روش های کمی و کیفی، توزیع پرسش نامه ها، تحقیقات و مطالعات کتابخانه ای و گفتگوی رو در رو با دانشجویانی که پس از فراغت نتوانسته اند کار پیدا کنند و یا دانشجویانی که در حال تحصیل نگران هستند که بعد از فراغت شاید نتوانند فرصت های کاری را به دست بیاورند استفاده شده است. در مجموع نگرانی کار و نگرانی تحصیل برای قشر جوان افغانستان محور اصلی این تحقیق بوده و به این اشاره شده که باید استراتیژیست های افغانستان و سیاست گزاران روی توجه خود را به استراتیژی کاهش فقر نمایند که در حال حاضر استراتیژی کاهش فقر نیازمند تغییرات و اصلاحات شدید هست از آن جمله باید به این نکته اشاره کرد که موسسات تحصیلی در افغانستان باید متناسب با نیازهای بازار کار فارغانی را فراهم کنند و دولت در هماهنگی با وزارت خانه های سکتوری و همکار مثل وزارت معارف، وزارت تحصیلات عالی و وزارت کار و امور اجتماعی زمینه اشتغال جوانان پس از دانشگاه را فراهم کند.”
آقای کریمی همچنین گفت: “یکی از یافته های این گزارش این است که درصد بالایی از مردم افغانستان به اقتصاد غیر رسمی دسترسی دارند که این نوع اقتصاد عدم ثبات و عدم پایداری در معاش روزانه را به همراه دارد با این وضعیت باید در استراتیژی کاهش فقر در افغانستان زمینه برای افزایش درصد اقتصاد رسمی خانواده ها بالاتر برود.”
سوال دومی که در این کنفرانس مطرح شد در مورد راهکارهای این تحقیق بود آقای کریمی در پاسخ این سوال گفت: “راهکارهای ارایه شده در این تحقیق این است که باید در استراتیژی کاهش فقر در افغانستان تغییرات و اصلاحات جدی ای به میان بیاید که گفته شده یکی از عوامل عمده ای که باعث کاهش فقر در افغانستان خواهد شد آموزش است و زمینه دسترسی به تحصیلات بالاتر که می تواند فرصت های کاری را ایجاد کند. در این تحقیق مشخص شده نود و پنج درصد جوانانی که از خارج افغانستان دارای مدارک تحصیلی بالاتری هستند توانسته اند جذب بازار کار کشور شوند در حالی که میزان فارغان دانشگاه های افغانستان برای جذب در بازار کار حداقل است و این نگرانی وجود دارد که برای تغییرات عمده باید نصاب درسی مکاتب افغانستان و نصاب درسی دانشگاه های افغانستان متناسب با بازار کار فراهم شود و از طرف دیگر خود این مسأله در نهایت خواهد توانست زمینه کاهش فقر در کشور را به میان بیاورد.
آصف جاهد خبرنگار تلویزیون آریانا در هرات به این نکته اشاره کرد که آیا بیکاری مشخصا ناشی از این است که تخصص گرایی در افغانستان وجود ندارد؟ پاسخ آقای کریمی این بود که یافته های این تحقیق نشان می دهد که در کشور دلیل عمده بیکاری نداشتن تخصص و مهارت لازم از سوی افراد متقاضی کار است امروز کارگران افغانستان کارگران ماهری نیستند و در این تحقیق گفته شده که بخش عظیمی از نیروی کار افغانستان از کشورهای خارجی تأمین می شود و کارگران افغانستان مهارت های فنی و مسلکی لازم را ندارند و نیاز است که دولت افغانستان پس از مکتب توجه جدی روی تربیه فارغان ماهر از طریق آموزش در انستیتوت های تخنیکی و مسلکی داشته باشد و از طرف دیگر زمینه های تحصیلی بالاتری را متناسب با معیارهای بین المللی و متناسب با نیازهای بازار کار فراهم کند.
سوال دیگری که در این کنفرانس مطرح شد درباره عوامل کاهش فضای کار برای جوانان تحصیل کرده در کشور بود. خانم سمیه رامش در پاسخ به این سوال یادآور شد که در این تحقیق به عوامل نیز اشاره شده و پنج عامل عمده در زمینه بیکاری جوانان مشخص شده است این عوامل عبارت اند از: فقدان فرصت های مناسب شغلی برای جوانان، فساد عاملی دیگر است به این دلیل که برای راه یافتن به ادارات و یافتن شغل باید رشوه داده شود؛ مسأله دیگر کم بود بودجه است و محدودیت های اجتماعی و روابط نامشروع از دلایل عمده ای است که سبب بیکاری جوانان می شود که در این گزارش به آن ها اشاره شده است.
خانم رامش در پاسخ به سوالی در مورد حضور زنان در بازار کار و فضای آموزشی گفت: “این گزارش روی دو مورد تأکید دارد یکی تحصیل و دیگری اشتغال زایی به این دلیل که مسأله آموزش همواره رابطه ای مستقیم با توسعه اقتصادی دارد و چون افغانستان یک کشور سنتی است و هنوز قوانین قبیله در آن حاکم است در بسیاری از مناطق تبعیض های جنسیتی باعث عدم رفتن دختران به مکاتب و موسسات تحصیلات عالی می شود و زمینه این ایجاد می شود که زن ها در خانه باشند و فرصت های شغلی مناسب برای شان میسر نشود یکی از راه کارهایی که این گزارش در این زمینه ارایه کرده این است که باید آگاهی دهی صورت بگیرد و دیگر این که زمینه تحصیل را برای تمام افراد جامعه به دور از تبعیضات جنسیتی مهیا بسازد.
همچنین آقای کریمی در پاسخ به این سوال گفت که در خصوص زنان در این تحقیق گفته شده که در جامعه افغانستان هم تحصیل زنان در مکتب و در دانشگاه و هم کار آنان شرم آور تلقی می شود. خانم هایی که در این تحقیق گفتگو و مصاحبه کردند گفته اند که در بسیاری از موارد به صورت پنهان و بدون این که با دیگران یا همسایه های خود صحبت کنند به تحصیل می پردازند و حتی کار می کنند تعصبات و شرم آور تلقی شدن حضور زنان در فضای آموزشی و بازار کار افغانستان نشان دهنده این است که هنوز جامعه ما بستر مناسبی را برای حضور زنان در عرصه کسب آموزش و بازار کار فراهم نکرده و نیازمند این است که نظام قبیله ای و سنتی افغانستان تغییر کند و زمینه فرصت های برابر تحصیلی هم برای زنان و هم برای مردان فراهم شود.
در این کنفرانس نمایندگانی از تلویزیون آریانا، خبرگزاری پژواک، رادیو مردم، دفتر اوک، موسسه تهمینه، آژانس اطلاعاتی باختر، روزنامه اتفاق اسلام، تلویزیون ملی در هرات و کانون نواندیشان شرکت کرده بودند.
