به مناسبت کمپاین ۱۶ روز فعالیت برای محو خشونت علیه زنان
زمان: ۷/۱۲/۲۰۱۴
مکان: انستیتوت فرانسه افغانستان
سخنرانان: خانم شینکی کروخیل نماینده پارلمان، منیره یوسف زاده فعال مدنی و یکی از شرکت کنندگان کنفرانس لندن، نفیسه عظیمی رییس کمیسیون امور زنان، جامعه مدنی و حقوق بشر پارلمان، داکتر عالمه مشاور سیاسی و روابط بین الملل وزارت امور زنان و آقای اکرم ذکی مسوول بخش رایزنی آکسفام.
گفتگوگردان: آناهیتا بابایوا
یکشنبه ۷ دسامبر روز اول هفته حقوق بشر ۲۰۱۴ با حضور جمعی از روشنفکران، فعالان مدنی، نمایندگان چند سفارت خانه از جمله سکرتر اول سفارت فرانسه در افغانستان، اساتید دانشگاه ها، دانشجویان و شهروندان شهر کابل با عنوان “مشارکت سیاسی زنان و حفظ دستاوردها” برگزار گردید.
در آغاز، سکرتر اول سفارت فرانسه آقای ژان ایو روو ضمن خوش آمد گویی به مهمانان و حضار در برنامه گفت: برنامه هفته حقوق بشر که آرمان شهر مجری اصلی آن است مورد حمایت برخی از نهادهای ملی و بین المللی قرار گرفته است. سفارت فرانسه نیز یکی از حامیان این برنامه است. تمامی انسان ها باهم برابرند. این یکی از مهم ترین مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر است. این اعلامیه باارزش را که هم کشور فرانسه و هم کشور افغانستان پذیرفته اند و سر لوحه تمامی حقوق ها و ارزش های بشری قرار گرفته سازمان ملل متحد در سال ۱۹۴۸ به رسمیت شناخت. کشور فرانسه برای تحکیم هر چه بیشتر بنیادهای حقوق بشری در افغانستان تلاش کرده است. ما از تمامی شیوه ها و با استفاده از ابزارهای در اختیارمان در پی آن بودیم تا بسترهای سیاسی، حقوقی، اجتماعی و فرهنگی مناسب را برای تکوین مفاهیم حقوق بشر و ارزش های پذیرفته شده بین المللی مهیا سازیم. برنامه امروز یکی از همین ابزارها است. ما از هر نوع گفتگویی که انسان ها را به یکدیگر نزدیک می کند و باعث ایجاد و ترویج فرهنگ تبادله افکار می شود دفاع می کنیم.
در این سال ها در حوزه حقوق بشر در افغانستان شاهد پیشرفت های زیادی هستیم. وجود کمیسیون مستقل حقوق بشر خود دستاوردی بزرگ محسوب می شود. در مسایل مربوط به زنان نیز پیشرفت هایی صورت گرفته است. یکی از این پیشرفت ها وجود وزارت امور زنان در افغانستان پس از طالبان است. البته با این سخنان نمی خواهم وجود مشکلات و موانع را نادیده بگیرم. فکر می کنم که راه دیگری نداریم جز این که خوشبین باشیم و برای حل مسایل و موانع باهم یکی شویم و به هم یاری رسانیم. کاری که بنیاد آرمان شهر در این راستا روی دست گرفته خود می تواند یک نقطه شروع باشد. بدون شک هیچ کس نمی تواند به تنهایی پروسه تحکیم و نهادینه سازی دموکراسی در جامعه را به پیش ببرد. آرمان شهر در این راستا بسیار تلاش کرده و گام های مطمین و مستحکمی برداشته است. وقت آن است که همه ما باهم در این راه گام برداریم.
در این چهار روز شما با مفاهیم و بنیادهای حقوق بشر بیشتر آشنا خواهید شد و من امیدوارم که این برنامه ها برای شما پربار و ثمربخش باشد. کارگاه های صبحگاهی بیشتر به شکل آموزشی است اما گفتگوهای پس از چاشت، که به پیشواز از روز جهانی حقوق بشر تدوین شده ساحه های تطبیق و عملی کردن مفاهیم حقوق بشری و چگونگی دفاع از مدافعان آن را به بحث می گذارد. در آخر امیدوارم که از برنامه های هفته حقوق بشر که بنیاد آرمان شهر مبتکر آن است کمال استفاده را ببرید و این برنامه ها برای شما مفید و ارزنده تمام شود.
سپس آقای روح الامین امینی معاون بنیاد آرمان شهر سخنانی را به حیث افتتاحیه هفته حقوق بشر بیان کرد. او در قسمتی از سخنان خویش چنین گفت: امروز شما همه مهمان نهادی هستید که در هشت سال گذشته در افغانستان و در هجده سال گذشته در منطقه انسان را گرامی داشته است و برای آزادی رزمیده است. این یک صد و سی و هشتمین گفتگوی آرمان شهر است. ما تا حال با بیش از بیست هزار مخاطب وارد گفتگو شده ایم و بیش از صد و پنجاه هزار جلد کتاب در خدمت به خرد جمعی به چاپ رسانده ایم. ما هنوز در هیجان دومین دور جشنواره فیلم زنان هرات هستیم که با همکاری خانه فیلم رویا در هرات برگزار شد. ما همزمانی هجدهمین سالگرد بنیاد آرمان شهر با هفته گرامی داشت حقوق بشر را به فال نیک می گیریم و خرسندیم که در این هفته فرخنده میزبان شما عزیزان هستیم.
خانم آناهیتا بابایوا گفتگو گردان برنامه با اشاره به هفته حقوق بشر گفت: هفته حقوق بشر از هفتم تا دهم دسامبر با برنامه های گوناگون در انستیتیوت فرانسه در کابل برگزار می شود. کارگاه آموزشی حقوق بشر برای دانشجویان و فعالان مدنی، گفتگو و تبادل نظر بین مردم، نخبگان و مسؤولان و برنامه های فرهنگی گوناگون دیگر از جمله این برنامه ها هستند. برنامه گفتگوی امروز ما اختصاص دارد به مشارکت سیاسی زنان و حفظ دستاوردها.
نباید فراموش کرد که دستاوردهای زنان تنها محدود به پای گیری نظام جدید در کشور نیست بلکه این دستاوردها در صد سال اخیر به دست آمده اند. زنان افغانستان یک قرن است که برای به دست آوردن حقوق خود می جنگند. اما متاسفانه وضعیت آنان کماکان شکننده و آسیب پذیر است. ما براین باوریم که دولت جدید افغانستان برای ازبین بردن تمامی اشکال وسیع خشونت علیه زنان از روزهای آغازین کار خود می بایست وارد گفتگویی عمیق و کارساز با تمام آحاد جامعه، فعالان حقوق زنان، مدافعان حقوق بشر و ترقی خواهان، شود. و اطمینان حاصل کند که زنان در تمام سطوح دولتی و در تصمیم گیری های مهم سیاسی سهیم شوند. ما همه می دانیم که این شیوه فرهنگ سازی در افغانستان کار ساده ای نیست و زمان بسیار می برد. روشن است که وضعیت زنان در هر جامعه ای نشان دهنده تحکیم دموکراسی، آزادی و پیشرفت است. نمی توان نیمی از پیکر جامعه را از مراکز مهم تصمیم گیری و تصمیم سازی محروم ساخت. ما معتقدیم که بهبود وضعیت زنان در افغانستان همبستگی تمامی قشرهای جامعه را می طلبد.
اولین سخنران جلسه خانم شینکی کروخیل گفت: زنان نیز باید از تمامی حقوقی که مردان از آن برخوردارند برخوردار باشند. حضور زنان در طول تاریخ هیچ گاه یا جدی گرفته نشده یا آنها را سرکوب کرده اند. ما سه طرح مهم در زمینه زنان به دولت قبلی پیشنهاد کردیم. متاسفانه دولت بسیار کارشکنی می کرد تا این که بالاخره توانستیم کاری کنیم که دولت یکی از سه طرح ما را که قانون منع خشونت علیه زنان بود توشیح کند. اما مجلس این قانون را تصویب نکرد و زنان را از رسیدن به اهداف شان محروم کرد. البته این قانون در حال حاضر هم قابل اجرا است. درباره قانون احوال شخصیه اهل تشیع نیز باید بگویم که این قانون بسیار تغییر کرده است؛ ما برای تغییر آن تلاش زیادی کردیم و بسیاری از مواد آن را تغییر دادیم. می دانم که این قانون هنوز هم به شدت غیر دموکراتیک و غیر منصفانه است ولی باید به فال نیک گرفت که از آن شکل بی رحمانه اش خارج شده است.
سخنران بعدی، خانم منیره یوسف زاده بود که با اشاره به عنوان برنامه گفت: باید مشخص کرد که دستاورد چیست. چه تعریفی از دستاورد داریم؟ به نظر من کارکرد وزارت امور زنان در سیزده سال گذشته نشان دهنده نوعی دستاورد نیست. از طرفی وقتی ما از مشارکت سیاسی زنان صحبت می کنیم باید ببینیم که چه عواملی مانع مشارکت سیاسی زنان هستند. به نظر من بیشتر عوامل را می توان در وجود خود خانم ها جست. همین حالا اگر تحقیقی در مورد زنان بشود آشکار خواهد شد که اکثر زنان خودشان به خود هیچ باوری ندارند. جامعه سنتی ما یکی دیگر از عوامل است. سنت سبب شده تا بسیاری از مردان جامعه ما حضور زنان را در اجتماع نوعی هنجارشکنی بخوانند. در چنین حالتی پرواضح است که زنان هیچ مجالی برای بروز شخصیت سیاسی خویش نخواهند داشت. در حال حاضر هم از زنان در امور سیاسی صرفا استفاده ابزاری می شود و زنان فعال هیچ نقشی در عرصه های تصمیم گیری ندارند و صرفا نقش سمبولیک را بازی می کنند. خبری هم از کنفرانس لندن خواستم به عرض شما برسانم. در کنفرانس لندن اکثر حامیان خارجی افغانستان به ما وعده سپردند که ما در دوره تحول بر روی پروسه ها کار خواهیم کرد و برنامه های دراز مدت را دنبال خواهیم کرد و دیگر از پروژه های کوتاه مدت حمایت نخواهیم کرد.
خانم نفیسه عظیمی نیز در سخنانی در مورد وضعیت زنان چنین گفت: زنان توان کاری مردان را دارند اما متاسفانه مردان برای اخذ پست های بلند به زنان اجازه تبارز را نمی دهند. بنابراین ما از دولت جدید افغانستان می خواهیم که به تعهدات خود پایبند باشد. سی و هشت درصد از زنان در انتخابات شرکت کرده بودند. ما حق داریم که سی و هشت درصد پست ها و مقام های دولتی را در اختیار داشته باشیم. این حق ماست. زنان باید در بخش تامین امنیت نقش مهم و ارزنده ای داشته باشند. زنان باید باهم وحدت نظر داشته باشند و به حیث اهرم بر دولت فشار وارد کنند تا دولت بالاخره به نوعی سهم زنان را در عرصه های مختلف مخصوصا در حوزه سیاسی مشخص نماید.
داکتر عالمه در مخالفت با قسمتی از صحبت های خانم یوسف زاده اظهار کرد: مبارزات زنان از ۱۳ سال گذشته شروع نشده بلکه از دوره امان الله شاه شروع شده بود. در دوره دموکراسی چهار زن در پارلمان کشور حضور داشتند. در حال حاضر هم درست است که ما بر اساس قانون حق برابر را به دست آوردیم اما هرگز از فرصت برابر برخوردار نبوده ایم. یکی از دستاوردهای ما این است که در حال حاضر در ۱۲ ولایت مختلف بخش های اجرایی قانون منع خشونت علیه زنان وجود دارد. شما خوب می دانید که در این سال ها سهمیه ۲۵ درصدی زنان در شوراهای ولایتی به ۲۰ درصد کاهش یافت و حتا سهمیه زنان در شوراهای ولسوالی کلا ازبین رفت. اما بازهم من به این نظر نیستم که کار جنبش زنان عقب گرد داشته و وضعیت آن بحرانی است. به نظر من همه چیز در حال تغییر است و این تغییر به هر صورت به نفع جنبش زنان است.
در ادامه آقای ذکی با اشاره به سازمان آکسفام چنین گفت: سازمان آکسفام اخیرا گزارشی در مورد مذاکرات صلح و همچنین حضور زنان در جامعه و سیاست ارایه داد. در این گزارش آمده زنان در بیست و سه مذاکره صلح بین دولت و مخالفان حضور نداشته اند. این گزارش نشان داده که تا چه اندازه حضور و یا عدم حضور زنان در پروسه مذاکرات صلح تاثیر گزار بوده است. با این که جامعه جهانی مدام از حضور و مشارکت زنان سخن رانده و حتا آن را شرط کمک های مالی به افغانستان دانسته است، بازهم زنان به صورت سیستماتیک و غیر محسوس از خیلی از حوزه ها رانده می شوند و سهم شان کم رنگ می شود. دولت باید از جایگاه ادعا به عرصه عمل وارد شود و جایگاه و هویت زنان را جدا به رسمیت بشناسد.
بخش پرسش و پاسخ:
عبدالمجیب دانشجوی سال دوم دانشکده حقوق و علوم سیاسی: خانم داکتر عالمه نظر شما در مورد زنانی که در خیابان ها گدایی می کنند و یا سال هاست در خانه های امن بدون هیچ سرنوشتی در حال سر کردن زندگی اند چیست؟
خانم داکتر عالمه: ببینید مشخصا در مورد زنان تکدی گر که در خیابان های کابل و یا شهرهای بزرگ کشور در حال گدایی اند باید بگویم که وزارت امور زنان برای جمع آوری این زنان برنامه گسترده ای را روی دست دارد و می خواهد از طرق مختلف آن ها را دوباره به زندگی عادی شان برگرداند. اما در مورد خانه های امن و پرونده های زنانی که در این خانه های امن به سر می برند باید بگویم که بسیاری از این زنان پرونده های شان بسته شده اما این زنان کسی یا جایی را برای بازگشت ندارند. به همین دلیل سال هاست که در خانه های امن زندگی می کنند. برخی از این زنان هنوز هم پرونده های شان در جریان است و بسته نشده اند.
آقای خوشنام، فعال جامعه مدنی: از تمامی سخنرانان محترم می پرسم. شما چه برنامه و یا سیاستی را روی دست گرفتید تا از طریق آن مساله زن افغان را از سیاست زدگی و معامله و مصلحت های سیاسی بیرون بکشید؟
خانم شینکی کروخیل: فکر نمی کنم بتوان به طور کامل مساله زنان را از مسایل سیاسی جدا کرد و فکر نمی کنم این کار درست و بجایی باشد. زنان دقیقا به دنبال آن اند که جایگاه درست و معقول خود را در سیاست پیدا کنند و در تصمیم گیری های بزرگ نقش داشته باشند. اما اگر منظور شما از سیاست زدگی پروسه احقاق حقوق زنان باشد به نظر من سیاست زدایی از این پروسه بسیار مشکل است. هم جامعه مدنی، هم جامعه جهانی و هم دولت خود را حامی حقوق زن می داند اما هیچ کدام از این ها مانع معاملات پشت پرده دولت با طالبان در مذاکرات صلح نشده است.
خانم آناهیتا بابایوا: پرسش من از نمایندگان مجلس این است که چه پیشنهادات خاصی برای بهبود وضعیت زنان و دفاع از حقوق زنان به دولت جدید دارند؟
خانم نفیسه عظیمی: به عنوان نماینده کمیسیون زنان مجلس، ما پیشنهادات خود را به دولت وحدت ملی رییس جمهوری و رییس اجرایی حکومت داشتیم. وقتی زنان در شرایط بسیار دشوار و سخت ۳۸% رای دهندگان در انتخابات بودند، باید در کابینه، شورای عالی ستره محکمه، بخش های اداری، به عنوان والی، قوماندانی امینه و سایر پست های دولتی نیز به همان میزان سهم داشته باشند. ما باور داریم که اراده برای بهبود وضعیت زنان در دولت وحدت ملی وجود دارد و امیدواریم با حمایت جامعه مدنی به خواست هایمان برسیم.
خانم شینکی کروخیل: اولین خواست ما از دولت تعهد سیاسی دولت افغانستان برای حمایت و توانمندسازی زنان افغانستان است. مساله بعدی متوازن ساختن بودجه افغانستان از لحاظ جنسیتی است به این دلیل که منابع مالی نقش کلیدی در حمایت از زنان و تغییر وضعیت آنان دارند. اختصاص این منابع مالی باعث می شود که زنان باسواد و صحت مند شوند و از لحاظ اقتصادی به پای خود بایستند. بعد از آن است که می توانند به عنوان شهروندان فعال و صاحب تصمیم ظاهر شوند. همچنین مسئله مشارکت زنان در پستهای کلیدی و ارکان تصمیم گیری مطرح است. از جامعه جهانی هم خواسته ایم که دولت افغانستان باید در مقابل تعهدات خود پاسخگو باشد. آنها باید کمکها را مشروط بسازند و اگر در پروژه و یا پروسه ای زنان حضور ندارند از آن حمایت نکنند، از جمله پروسه صلح. از طرف دیگر جامعه جهانی در این سالها بودجه های کلانی را به زنان و بهبود و تغییر وضعیت آنان اختصاص نداده، بلکه همیشه یک سری بودجه های کوچک برای مشغول ساختن آنها در اختیارشان قرار داده است.
حکمت الله حکمتی دانشجوی سال آخر دانشگاه کابل: خانم یوسف زاده، شما چطور می توانید از عدالت دم بزنید و همزمان از این که سهمیه ۲۵ درصد را در شوراهای ولایتی داشتید خرسند بودید؟
خانم یوسف زاده: ببینید رقابت عادلانه در انتخابات در فضایی شکل می گیرد که زن و مرد از تمامی حقوق و اختیارات شرکت در این رقابت برخوردار باشند. شما خوب می دانید زن در محیطی همچون افغانستان از این حقوق و امتیازات چه به صورت محسوس و چه به صورت غیر محسوس محروم بوده است. در چنین فضایی شما چه پیشنهاد می کنید؟ ما چاره ای نداریم جز این که این رقابت نابرابر را به نوعی منصفانه کنیم. مساله سهمیه ۲۵ درصد زنان یکی از این راه ها است. اگر شما راه حل دیگری دارید بفرمایید.
گشایش نمایشگاه هنری:
پس از جلسه گفتگوی روز اول، خانم لورانس مدیر انستیتوت فرانسه نمایشگاه آثار هنری را افتتاح کرد که از سه بخش تشکیل شده بود.
- بخش برندگان مسابقه پوسترهای سیاسی: نمایش آثاری که بیشتر آنها با موضوع حقوق بشری طراحی شده اند
- بخش فیلم باکس: نمایش آثار یک نقاش زن افغان
- بخش نمایش آثار کارگاه آموزشی آموزگار فرانسوی مارگلیت برییه: نمایش آثاری از دانشجویان دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه کابل
