صد و پنجاه و یکمین جلسۀ گفتگو پلی میان نخبگان و شهروندان بنیاد آرمان شهر با همکاری شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر روز یک شنبه ۴ اسد ۱۳۹۴ در تالار ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات برگزار شد.
“حکومت وحدت ملی و گفتگوهای صلح / جایگاه زنان و جوانان” سوژه ای بود که با حضور جمعی از دانشجویان، فعالان مدنی و دست اندرکاران فرهنگی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت.
روح الامین امینی معاون آرمان شهر و گرداننده این بحث با اشاره به نگرانی همواره جامعه مدنی و فعالان حقوق بشر افغانستان از پایمال شدن دست آوردهای بیش از یک دهه گذشته مردم افغانستان در راستای حقوق زنان و حقوق شهروندی گفت این پیش رفت ها به قیمت خون هزاران انسان بی گناه این سرزمین به دست آمده است.
فرهاد مجیدی نماینده مردم هرات در پارلمان افغانستان اولین سخنران این برنامه بود او در مورد اوضاع کنونی دولت وحدت ملی گفت متاسفانه مردم افغانستان از بدو تأسیس این کشور یا گزینه ای برای انتخاب نداشتند یا مجبور بودند بین بد و بدتر انتخاب کنند که این مردم به خصوص زنان و جوانان پس از انتخابات اخیر دچار هر دو گزینه بد و بدتر شدند و انتظاری که از اشتراک خود در اانتخابات داشتند برآورده نشد.
آقای مجیدی در سخنان خود با توجه به شرایط فعلی کشور با تآکید گفت ادامه کار این حکومت را به صلاح و خیر مردم افغانستان نمی بینم اما متاسفانه راه حل های زیادی در اختیار نداریم.
وی با اشاره به نقش تأثیر گذار زنان و جوانان در انتخابات اخیر گفت آن ها می توانند در تمام عرصه ها نقش فعال و مثبتی داشته باشند.
این نماینده مجلس در پاسخ به سوال گرداننده جلسه مبنی بر این که با توجه به شناختی که از طالبان و شیوه حکومت داری شان در افغانستان داریم مسأله مذاکرات صلح با این گروه را چگونه می توانیم از نظر بگذرانیم در حالی که با شکل گیری توافقی بین دولت و طالبان امکان از دست رفتن بسیاری از دست آوردهای مردم افغانستان به خصوص در راستای حقوق زنان و جوانان وجود دارد گفت: “امسال سال بسیار حساس و سرنوشت سازی برای افغانستان است واگر توافقی با طالبان صورت بگیرد من به اندازه شما نگران نیستم.”
او طالبان و داعش را جزو پروژه های کشورهای خارجی خواند و یادآور شد در صورتی که توافقی بین طالبان و دولت افغانستان صورت گیرد آن ها تغییر خواهند کرد یعنی اگر این ها دوباره در قدرت سهیم شوند هر چند که در این زمینه هرگز با مردم مشورت نشده فکر می کنم که در طرح ها و نحوه برخوردی که ما از قبل در طالبان دیده بودیم تغییرات عمده ای وارد می شود آقای مجیدی یادآور شد تا جایی که من می دانم طالبان درخواست سی درصد مشارکت در قدرت کشور را دارند و در مقابل درخواست تغییر نگاه طالبان به درخواست های زنان و جوانان وجود دارد.
سید وحید قتالی رییس سابق شورای ولایتی هرات سخنران دیگر این برنامه بود او گفت: “حکومتی که دچار یک توهم از سیاست است و نسل مرا قبول ندارد با پاکستان وارد مذاکره شده و استدلال هایی که ارایه می کند شفاف نیست.” وی با اشاره به اوضاع هرات گفت در هیمن سال های اخیر از وقتی که ما در هرات کار می کردیم اوضاع به مراتب بدتر شده و تعداد گروه های مسلح به شدت افزایش یافته است او نیز طالبان را گروهی خواند که وابسته به کشورهای خارجی و سازمان های استخباراتی منطقه است.
آقای قتالی در قسمت هایی از صحبت هایش در مورد اوضاع امنیتی کشور گفت من معتقدم که ما باید یک مقدار واقع بینانه تر اوضاع را ببینیم ما در حال جنگیم و باید با ادبیات جنگ صحبت کنیم در چنین شرایطی هیچ دیپلماسی دیگری را جز دیپلماسی جنرال دوستم نمی توان به رسمیت شناخت.
خانم عزیزه خیراندیش رییس دفتر هرات شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر سخنران دیگر این گفتگو با یادآوری این نکته که همواره جنگ ها بیشترین آسیب را به زنان وارد کرده است گفت بعد از سقوط طالبان در افغانستان زمینه هایی برای زنان فراهم شد هر چند که بسیاری از این تغییرات، تغییرات بنیادین نبود و کارهای روبنایی صورت گرفت.
وی با اشاره به بحث گفتگو با طالبان گفت ما عمل کرد طالب را در این کشور دیدیم و امروز هم در حالی شاهد این عملکرد هستیم که دولت افغانستان صحبت از صلح می کند اما آن ها هر روز بیشتر از دیروز از این مردم قربانی می گیرند او گفت به نظر من گفتگو با طالبی که در حال از هم پاشی و اضمحلال است -قسمتی از آن ها به داعش پیوسته اند و قسمتی دیگر تاریخ مصرف شان گذشته است- گفتگو با مهره های سوخته است چیزی که مهم است این است که دولت افغانستان باید این ها را در هم بکوبد به خصوص که طالبان و داعش امروز با هم درگیراند و این فرصت خوبی است.
خانم خیراندیش یادآور شد که “ما امروز متاسفانه در خط مقدم مبارزه با تروریزم هستیم و برای منافع کشورهای منطقه هر روز قربانی می شویم دولت افغانستان باید با این کشورها وارد مذاکره شود و به آن ها بقبولاند که با حضور این نیروهای مخرب تنها افغانستان در خطر نیست بلکه کل کشورهای منطقه در خطر قرار دارند.”
او گفت: “تا به حال دولت افغانستان با مردم این کشور وارد گفتگو نشده و از مردم نپرسیده که شما واقعا چه می خواهید؟ مثلا وقتی که طالب را برادر می گوید چه قدر مشمئز کننده است که کسی که قاتل این ملت و مردم است برادر خطاب شود یا این که آن ها را مخالف سیاسی خطاب می کند مخالف سیاسی کسی است که می شود با او گفتگو کرد و از راه مدنی به دنبال دست یابی به خواسته های سیاسی است.”
او به با اشاره به موضوع حقوق سیاسی زنان گفت: “اگر بخواهیم به صورت خاص تر در مورد حضور زنان در حکومت وحدت ملی صحبت کنیم با وصف این که ما امروز ۴ وزیر زن در کابینه داریم اما قرار بود موقعیت های بیشتری در اختیار زنان قرار گیرد و در پست های مدیریتی جابجا شوند که این اتفاق نیافتاد و جوانان هم به همین صورت که هر دوی این ها به عنوان ابزارهای سیاسی مورد استفاده قرار گرفته اند.”
خانم خیراندیش با آن هم معتقد بود: “با این که با مسأله زنان در طول سال های گذشته سیاسی و پروژه ای برخورد شده اما کارهایی هم صورت گرفته آن چه مسلم است باید کارهایی در زمینه ساختارهای اجتماعی و فرهنگی صورت می گرفت ما امروز به محض این که همین امنیت نسبی در شهرها از بین برود دوباره شاهد خشونت های گسترده علیه زنان خواهیم بود.”
آقای داوود عرفان استاد دانشگاه و فعال مدنی سخنان اش را این گونه آغاز کرد که کشورهای در حال گذار از جنگ به صلح استراتیژی ملی صلح اجتماعی را باید روی دست بگیرند اما ما بعد از کنفرانس بن روی هیچ استراتیژی ملی ای کار نکردیم.
وی گفت “در افغانستان یک سری دغدغه های عمومی در مورد پروسه صلح وجود دارد و آن احتمال معامله گری به نفع یک قوم، به نفع یک گروه، به نفع یک خاندان و… است. مسأله دیگر وجود پنهان کاری در این روند است افکار عمومی در افغانستان هیچ آگاهی ندارد که چه چیزهایی در پس پرده صلح می گذرد؟ کدام کشورها دخیل اند؟ چه می خواهند؟ آن چه که ظاهرا به نظر می رسد این است که با تحولاتی که در منطقه در حال به وقوع پیوستن است مسأله صلح به نوعی جمع می شود.”
وی با اشاره با صحبت های دیگر سخنران های برنامه گفت: “ما حالا به مرحله جدیدی رسیده ایم که داعش کم کم جایگزین طالب می شود و با مهره سوخته دارد صلح صورت می گیرد و حالا نگرانی موجود این است که صلحی که دولت افغانستان در پی آن است به احتمال قوی حداقل بر روی کاغذ به وقوع خواهد پیوست در این وسط حقوق و مطالبات زنان و جوانان چه می شود؟ در این بین به این دلیل مسأله زنان و جوانان مهم است که آن چیزی که طالب در تفکر و در عمل دارد برخورد واضح و آشکاری با مطالبات آن ها در افغانستان دارد.”
وی با اشاره به این که قرار است در مذاکرات صلح با طالبان یک زن نیز وجود داشته باشد این سوال را مطرح کرد که طالب با نوع تفکری دارد و هیچ نوع حقی برای زن قایل نیست در مذاکرات صلح با زنان هم که روبرو شود چه چیزهایی را مطرح خواهد کرد؟ این صلح بر نظر طالب نسبت به حقوق زنان و جوانان در آینده افغانستان چه اثری خواهد گذاشت؟ گیریم که ما به یک صلح منفی با طالبان رسیدیم و درگیری در کشور ختم شد بعد از درگیری به خاطر صلح اجتماعی چه خواهیم کرد مشکل ما این است که صلح با طالب دست آوردهای نیم بند بیش از یک دهه گذشته را چگونه متاثر خواهد ساخت؟
او گفت: “آن چه که به نظر می رسد این است که دولت ما از معامله حقوق زنان و جوانان با طالب هیچ پروایی ندارد یعنی دولت ما به خود حق می دهد که مطالبات زنان و جوانان را در یک پروسه صلح با طالب قربانی کند و این نگرانی به صورت جدی وجود دارد.”
بنیاد آرمان شهر پیش از این برنامه نیز گفتگوهای مشابهی را که عمدتا به نقش، جایگاه و مطالبات زنان و جوانان در افغانستان اختصاص داشت در ولایت های پروان، دایکندی و هرات برگزار کرده بود و عین همین سوژه در ولایت کابل نیز گفتگویی را به خود اختصاص داد.
