‘جشنواره بین المللی فیلم زنان – هرات’، در سال ۱۳۹۱ راه اندازی شد و اولین جشنواره فیلم زنان در منطقه است که در سه دور گذشته خود میزبان حدود ۱۰۰۰ فیلم از کشورهای مختلف جهان بوده است. (عکس از کریم حیدری)
چهارمین دوره جشنواره بین المللی فیلم زنان ـ هرات، چهارشنبه شب، ۲۸ مهر/میزان ۱۳۹۵ برابر با ۱۹ اکتبر ۲۰۱۶، در باغ بابر کابل و با حضور هنرمندان، فیلمسازان، مسؤولان سازمان‌های ملی و بین المللی و اقشار مختلف مردم بطور رسمی افتتاح شد. این جشنواره را همه ساله بنیاد آرمان شهر/ OPEN ASIA و خانه فیلم رویا برگزار می کنند.
رویا سادات، رییس خانه فیلم رویا و یکی از بنیانگذاران جشنواره، در سخنرانی افتتاحیه بعد از خوشآمدگویی به میهمانان، گفت: ما در فضای شدیدا ناامن و اختناقزا از طریق دانش و فرهنگ برای آینده تابناک خود و فرزندانمان می کوشیم. من عمیقا به تعامل فرهنگی برای زدودن خشونتها باور دارم. ما در جهانی هستیم که سرنوشت همه ما آدمها به هم گره خورده است و در دنیایی که در نابرابری مطلق حقوق انسانی است و مخصوصا کشور من که متاثر از جنگ است، بیشتر زنان از تبعیض و نابرابری رنج می برند. در چنین شرایطی برای این که همه ما سرنوشتی عادلانه و سعادتمند داشته باشیم، چاره ای جز گفتگو میان فرهنگها و تمدن ها نداریم. زنان و مردان و همه شهروندان جهان باید از امکانات جهانی به طور برابر برخوردار باشند. سهم ما خشونت نیست، سهم ما نابرابری نیست. سهم ما جنگ نیست. این را همه جهان باید بداند. ما امروز از روی فرش سیاه عبور کردیم که بگوییم معترضیم و مبارز.
سپس گیسو جهانگیری، رییس بنیاد آرمان شهر/OPEN ASIA و دیگر بنیانگذار جشنواره، سخنرانی خود را با شعر «خدا کند انگورها برسد» از الیاس علوی، آغاز کرد و گفت: جشنواره بین المللی فیلم زنان ـ هرات در سه سال گذشته در ارگ تاریخی اختیارالدین هرات برگزار شد؛ شهری بدون سینما و جواهری در قلب آسیا، که دو هزار سال، میزبان قدرتمندان بوده است. ما بسیار خرسندیم که توانستیم از طریق ایجاد راه‌کاری مدرن، مشکلات و مصایب زنان را در صدر مسایل مطرح کنیم. برای ما هنرمندان، مدافعان حقوق بشر، زنان و مردان اهل فرهنگ و انسان دوست، هیچ مرزی وجود ندارد. اما تاریک اندیشان مرزها را ایجاد کرده اند. ما زنان نگهبانان صلح ایم و صحبت آقای غنی، رییس جمهور را یادآور می شوم که گفت: «حقوق زنان سازش ناپذیر است». وی با اشاره به افسانه سیمرغِ عطار، گفت: «ما زنان خود سیمرغ هستیم، ما قربانی نیستیم، ما مبارزیم و کنشگر».
پیام بانوی اول افغانستان رولا غنی به جشنواره را به دلیل حضور وی در کنفرانس شارجه، مشاور مطبوعاتی و روابط عامه او، خانم زهره یوسف، خواند. در این پیام آمده بود: زنان قصهگوهای حساس و ناظران دقیقی هستند که جزییات حوادث را خوب بیان می کنند و هنر سینما وسیله خوبی برای بازگوکردن احساسات آنان است. خانم غنی ضمن تشکر از بنیاد آرمان شهر و خانه فیلم رویا، برگزارکنندگان این جشنواره، ازآنان خواست که در شرایط سیاسی امروز کشور، کارشان را روی فیلم‌هایی تمرکز دهند که حس تعلق، وطن دوستی و احترام به ارزش‌ها و فرهنگ افغانی را برای نسل جوان به تمثیل بکشد.
دلبر نظری، وزیر امور زنان نیز در پیام خود به جشنواره آورده بود: خرسندیم که این جشنواره با پیشکش ۲۰۰ فیلم از ساخته ها و پرداخته های داخلی و خارجی، که اکثر آنان معطوف و متمرکز به (وضعیت) زنان هستند، مردانه بودن هنر هفتم، سینما، را در افغانستان زیر سوال می برد. مژده نجاتبخش این پیشکش جالب در راستای تغییر فرهنگ مردسالاری برای روشنگران متجدد شنیدنی و ستودنی است.
خانم دلبر نظری، با انتقاد از ارائه تصویری کلیشه ای و ناتوان از زنان که نیازمند کمک های سخاوتمندانه هستند گفت: هنوز استعدادهای زنان افغان به تصویر کشیده نشده است. با افتخار اعلام می کنیم از میان زنان افغان که آنان را سیاه سر و عاجزه خطاب می کردند، حالا با فراهم شدن فرصت ها و امکانات بهترین ژنرال‌ها، وزرا، وکلا، والیان، روسا، سفرا، پیلوت‌ها، دکترها، هنرمندها و … داریم. ما خواستار مشارکت فعالانه زنان در فیلمنامه نویسی، کارگردانی، تهیه کنندگی و تصمیم گیری‌های مدیریتی هستیم.
سپس، هیات داوران به روی صحنه رفتند و به حضار معرفی شدند: آنا ترز دی، روزنامه نگار مستقل، عضو هیات مدیره موسسه فرانت لاین رجیستر ـ نهاد نماینده روزنامه نگاران آزاد در مناطق درگیری ـ است. فاطمه معتمد آریا، بازیگر پرسابقه، در جشنواره های مختلف بین المللی از جمله تورینو (ایتالیا)، وزُوِل (فرانسه)، قاهره (مصر)، دهلی (هند)، … عضو هیات داوران بوده است. اسمریتی نواتیا منتقد فیلم و تیاتر، پژوهشگر فیلم و فیلمنامه نویس، سرپرستی شش جشنواره فیلم از جمله «مردان و پسران برای عدالت جنسیتی (IAWRT)» را به عهده داشته است. کیرسی ماتیلا، فیلمنامه نویس و کارگردان فنلاندی، با فیلم «مرضیه، دوست من» در جشنواره فیلم گالوی ۲۰۱۵ در ارتباط با عفو بین الملل، جایزه بهترین فیلم بلند حقوق بشری را دریافت کرد. همایون پاییز، نویسنده، کارگردان و بازیگر افغانستانی تاکنون نویسندگی و کارگردانی ۱۴ فیلم کوتاه را در کارنامه خویش دارد و چندین جایزه بین المللی دریافت کرده است.
در مراسم گشایش جشنواره، تندیس ویژه چهارمین دوره جشنواره بین المللی فیلم زنان ـ هرات، برای مجموعه آثار به خانم رخشان بنی اعتماد تعلق گرفت. رخشنده “رخشان” بنی‌اعتماد کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس و تهیه‌کننده ایرانی است که از سال ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۴ ده ها فیلم مستند و داستانی ساخته است. فیلم‌های او در جشنواره‌های بین المللی و ایرانی مورد تحسین واقع شده‌اند و جوایز متعددی دریافت کرده اند. او در جشنواره های زیادی در ایران و کشورهای دیگر عضو یا رییس هیات داوران بوده است، از جمله جشنواره فیلم فجر (سه دوره) ، تورین (ایتالیا)، دهلی نو (هند)، لوکارنو (سویس)، مونترال (کانادا)، جشنواره آسیایی رم (ایتالیا)، قاهره (مصر) و ….
در این جشنواره، به سیاق سال‌های گذشته، از ضیا مبلغ، فعال حقوق زنان، به دلیل فعالیتهای چشمگیرش در زمینۀ برابری جنسیتی، خدمت به جامعۀ حقوقبشری افغانستان، یک عمر فعالیت بیدریغش در خدمت به زنان دردمند این سرزمین و تلاش برای صلح تقدیر شد. سپس از خانم عاقله رضایی به خاطر حضور مستمر در حوزه فعالیتهای مختلف سینمایی و شکستن تابوهای جنسیتی و نشان دادن چهرهای پویا از زنان افغانستان تقدیر شد. و در آخر از مهناز افشار، بازیگر و مهمان ویژه، به دلیل دو دهه فعالیت در عرصه بازیگری و ارایه چهره ای پویا از زنان هنرمند، تقدیر شد. او تاکنون چندین جایزه و تقدیرنامه در جشنواره‌ها دریافت کرده است.
مهناز افشار در سخنانی از سینما به عنوان ابزاری برای تغییر و خارج کردن زنان از انزوا اشاره کرد و گفت: جنگ، ناامنی و رشد بنیادگرایی در خاورمیانه ظلم مضاعفی است و رشد روز افزون آن بیش از هر چیز به زنان و جریان برابری خواهی ضربه می زند. باید راهی بیاندیشیم تا سینماگران ایران و افغانستان و زنان و مردان آگاه در کنار هم، از زبان و تاریخ و فرهنگ مشترک استفاده کنیم و برای فرهنگ سازی و مبارزه با نابرابری و زن ستیزی تلاش کنیم. او در پایان گفت من سلام هموطنان افغانستانی ام را به شما می رسانم و سلام شما را به آنان خواهم رساند.
پایان بخش برنامه افتتاحیه مولاناخوانی با همراهی موسیقی سنتی افغانستان بود.
جشنواره امسال، میزبان بیش از ۲۰۰ فیلم از کشورهای مختلف جهان است که در حدود ۶۰ فیلم منتخب کوتاه، بلند، مستند و انیمیشن ازکشورهای مختلف (افغانستان، هند، میانمار، ترکیه، فرانسه، مصر، ایتالیا، بریتانیا، بیلجیم، ایران، روسیه، امریکا، لبنان، ویتنام، چین، بنگلادیش، قزاقستان، آلمان، پرتگال، کوریا و …) در روزهای برگزاری جشنواره در باغ بابر و سینمای فامیلی کهکشان به نمایش عمومی در خواهد آمد و هیأت داورانی متشکل از دست اندرکاران سینما و فعالان حقوق زن از کشورهای افغانستان، هند، ایران، امریکا و ایرلند تندیس و لوح تقدیر این جشنواره را به فیلم های برگزیده اهدا خواهند کرد.
«جشنواره بین المللی فیلم زنان ـ هرات»، اولین جشنواره فیلم زنان در منطقه است و در سه دور گذشته خود میزبان حدود ۱۰۰۰ فیلم از کشورهای مختلف جهان بوده است.
