در زیر دو ترجمه از«پروتکل اختیاری میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی» ارایه شده است
با توجه به دستیابی به اهداف حقوق مدنی و سیاسی (که از این پس میثاق نامیده میشود) و انجام مقررات آن، مقتضی است به کمیته حقوق بشر (که از این پس کمیته نامیده میشود) که بنا بر بخش چهارم میثاق دایر گردیده است، اختیار داده شود تا شکایات افرادی را که مدعی هستند قربانی نقض هر یک از حقوقی اند که در میثاق آمده است، دریافت دارد و به طریقی که در این پروتکل مندرج است (آن شکایات) را مورد رسیدگی قرار دهد. به قرار زیر پذیرفته اند که:
ماده یکم
کشورهای عضو میثاق (حقوقی ، مدنی) که طرف عضو این پروتکل میشوند، صلاحیت کمیته را در دریافت و رسیدگی کردن به شکایات افرادی که تابع (پیرو حوزه قضاوت آن کشور) خود می باشند و (آن افراد) مدعی هستند که قربانی نقض هر یک از حقوق مندرج در میثاق از طرف (آن) کشور شده اند به رسمیت بشناسند.
کمیته شکایت هیچ کشوری را که عضو پروتکل نیست، مورد رسیدگی قرار نخواهد داد.
ماده دوم
پیرو مقررات ماده ۱، افرادی که مدعی هستند هر یک از حقوق آنان که در میثاق معین شده است نقض گردیده و آنها تمام مراحل (چاره اندیشی) موجود قوانین داخلی را طی کرده اند، می توانند شکایت کتبی خود را جهت رسیدگی به کمیته ارسال دارند.
ماده سوم
کمیته به موجب این پروتکل شکایت بدون نام ( و امضاء) و یا (شکایتی را که) تشخیص دهد از حق ارائه این نوع شکایات، سوء استفاده شده است و یا (شکایاتی که) با مقررات این میثاق مطابقت نداشته باشد ناپذیرفتنی اعلام می دارد.
ماده چهارم
۱- پیرو مقررات ماده ۳، کمیته هر شکایت ارائه شده ای را بموجب این پروتکل و دعوی (فردی) که مدعی است مورد نقض هر یک از مقررات میثاق قرار گرفته است به اطلاع کشورطرف پروتکل می رساند.
۲- ظرف ۶ ماه کشور دریافت کننده (شکایات) توضیحات و یا اظهارات روشن کننده موضوع و تدابیری را که احتمالا در مورد آن اتخاذ کرده است را به طور کتبی به کمیته ارائه خواهد داد.
ماده پنجم
۱- کمیته نظر به تمام اطلاعات کتبی که بوسیله فرد و یا کشور عضو ارائه شده است، بموجب این پروتکل به رسیدگی (شکایت) خواهد پرداخت.
۲- کمیته هیچ شکایتی را مورد رسیدگی قرار نمیدهد مگر آنکه معلوم گردد که:
الف) همان موضوع تحت رسیدگی دیگر آئین دادرسی تحقیقات بین المللی یا آئین نامه ای قرار ندارد.
ب) فرد (شکایت کننده) کلیه تدابیر داخلی موجود را پیموده است. این قاعده در جایی که درخواست چاره جویی و (اجرای قوانین داخلی) بطور غیر معقولی طولانی می باشد، اجرا نخواهد شد.
۳- کمیته به موجب این پروتکل در مواقع رسیدگی به شکایات جلسات محرمانه تشکیل خواهد داد.
۳- کمیته نظرات خود را به کشور عضو مربوطه و فرد (شکایت کننده) اطلاع خواهد داد.
ماده ششم
کمیته به موجب ماده ۴۵ میثاق خلاصه فعالیتهای خود را تحت این پروتکل در گزارش سالانه خود منعکس خواهد کرد.
ماده هفتم
تا هنگامیکه دستیابی به اهداف قطعنامه ( (xv ۱۵۱۴، مصوبه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۴ دسامبر ۱۹۶۰ در مورد اعلامیه اعطای استقلال به کشورها و مردم مستعمرات محقق گردد، مقررات این پروتکل به هیچ عنوان حق شکایتی را که این مردمان بوسیله منشور سازمان ملل و یا دیگر اسناد و میثاق های بین المللی (منعقد شده) تحت نظر سازمان ملل متحد یا موسسات تخصصی به آنها اعطا شده است را محدود نمی کند.
ماده هشتم
۱- این پروتکل برای امضاء هر کشوری که میثاق (حقوق مدنی و سیاسی) را امضاء کرده است، مفتوح می باشد.
۲- این پروتکل تابع به تصویب هر کشوری است که میثاق (حقوق مدنی و سیاسی) را تصویب کرده است و یا با آن موافقت کرده اند. اسناد مصوب نزد دبیر کل سازمان ملل متحد سپرده خواهد شد.
۳- این پروتکل برای ورود و ملحق شدن هر کشوری که میثاق (حقوق مدنی و سیاسی) را تصویب و یا قبول کرده است، مفتوح می باشد
۴- ورود و ملحق شدن بوسیله سپردن سند الحاقی نزد دبیر کل سازمان ملل متحد به اجرا درمی آید.
۵- دبیر کل سازمان ملل متحد کلیه کشورهایی که این پروتکل را امضاء کرده اند و یا به آن ملحق شده اند را از سپردن هر سند تصویبی یا الحاقیه ای، آگاه خواهد کرد.
ماده نهم
۱- پیرو به قدرت اجرائی درآمدن میثاق، این پروتکل سه ماه پس از تاریخ سپردن دهمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیر کل سازمان ملل متحد، قدرت اجرائی پیدا خواهد کرد.
۲- برای هر یک از کشورهایی که بعد از سپردن دهمین سند تصویب یا الحاق، این پروتکل را تصویب کرده اند و یا به آن ملحق شده اند، سه ماه پس از تاریخ سپردن سند تصویب یا الحاق آن کشور، قدرت اجرائی پیدا خواهد کرد.
ماده دهم
مقررات این پروتکل، بدون هیچگونه محدودیت و یا استثنائی به کلیه واحدهای تشکیل دهنده کشورهای متحده (فدرال) گسترش و توسعه خواهد یافت.
ماده یازدهم
۱- هر کشور عضو این پروتکل می تواند اصلاحیه ای پیشنهاد کند و آنرا نزد دبیر کل سازمان ملل متحد بسپارد. سپس دبیر کل اصلاحیه های پیشنهادی را به کشورهای عضو این پروتکل ابلاغ خواهد کرد و درخواست می کند که آنها به او اطلاع دهند که آیا مایل هستند کنفرانسی از کشورهای عضو با هدف بررسی کردن و اخذ رای طرحهای پیشنهادی تشکیل گردد؟ هر گاه حداقل یک سوم کشورهای عضو مایل به تشکیل چنین کنفرانسی باشند، دبیر کل، کنفرانسی تحت نظر سازمان ملل متحد تشکیل خواهد داد. هر اصلاحیه ای که به اکثریت آرای کشورهای عضو حاضر و رای دهنده در کنفرانس پذیرفته شود (آن اصلاحیه) برای تصویب به مجمع عمومی ملل متحد تقدیم خواهد شد.
۲- اصلاحیه ها زمانی قدرت اجرائی پیدا خواهند کرد که به تصویب مجمع عمومی ملل متحد و پذیرش (رای اکثریت) دو سوم کشورهای عضو این پروتکل و مطابق پروسه قانونی آن کشورها پذیرفته شده باشد.
۳- هنگامیکه این اصلاحیه ها قدرت اجرائی پیدا کردند برای کشورهایی که آنرا پذیرفته اند، الزامی خواهد شد. دیگر کشورهای عضو کماکان به مقررات این پروتکل و هر اصلاحیه قبلی که پذیرفته اند، ملزم خواهند بود.
ماده دوازدهم
۱- هر کشور عضو می تواند هر زمان خاتمه (عضویت) خود را به این پروتکل به وسیله یادداشت کتبی خطاب به دبیر کل سازمان ملل، اعلان دارد. خاتمه عضویت سه ماه پس از تاریخ وصول یادداشت به دبیر کل اجرا میشود.
۲- خاتمه عضویت (خروج از میثاق) به ادامه اجرای مقررات این پروتکل و هر شکایتی که به موجب ماده ۲ قبل از تاریخ به اجرا درآمدن خاتمه عضویت، ارائه شده باشد، خللی وارد نمی کند.
ماده سیزدهم
صرف نظر از تذکرات موجود در بند ۵ ماده ۸ این پروتکل، دبیر کل سازمان ملل تمام کشورهای مذکور در بند ۱ ماده ۴۸ میثاق را از امور ویژه زیر آگاه خواهد کرد: الف: امضاء ها، مصوبه ها و الحاقیه ها طبق ماده ۸ ب : تاریخ قدرت اجرائی پیدا کردن این پروتکل طبق ماده ۹ و تاریخ قدرت اجرائی پیدا کردن اصلاحیه ها طبق ماده ۱۱ج : خاتمه عضویت ها (خروج از میثاق) طبق ماده ۱۲
ماده چهاردهم
۱- متن های چینی، انگلیسی، فرانسه، روسی و اسپانیایی این پروتکل از اعتبار مساوی برخوردار است و به بایگانی سازمان ملل متحد سپرده خواهد شد.
۲- دبیر کل سازمان ملل متحد رونوشت گواهی شده این پروتکل را به تمام کشورهای مذکور در ماده ۴۸ میثاق ارسال خواهد نمود.
******
ترجمه دوم
کشورهای طرف این پروتکل
با توجه به اینکه به منظور حصول هر چه بیشتر مقاصد میثاق حقوق مدنی و سیاسی (که از این پس میثاق نامیده میشود) و اعمال مقررات آن مقتضی است که به کمیته حقوق بشر تشکیل شده طبق مندرجات بخش چهارم میثاق (که از پس کمیته نامیده میشود) اختیار داده شود اطلاعیه‌های افرادی را که مدعی هستند قربانی نقض هر یک از حقوق مذکور در میثاق شده‌اند دریافت و بنحو مذکور در این پروتکل مورد رسیدگی قرار دهد.
به قرار ذیل توافق کرده‌اند:
ماده ۱
هر کشور طرف میثاق که طرف معاهده این پروتکل میشود صلاحیت کمیته را برای دریافت رسیدگی به اطلاعیه‌های افراد تابع صلاحیت خود که مدعی هستند قربانی نقض هر یک از حقوق مذکور در میثاق از طرف آن کشور شده‌اند به رسمیت می‌شناسد. کمیته هیچ اطلاعیه مربوط به یک کشور طرف میثاق را که طرف معاهده این پروتکل نیست نمی‌پذیرد.
ماده ۲
با رعایت مقررات ماده یک افرادی که مدعی هستند هر یک از حقوق آنان که در این میثاق احصاء شده است نقض گردیده و کلیه طرق شکایت موجود طبق قوانین داخلی را طی کرده‌اند می‌توانند یک اطلاعیه کتبی برای رسیدگی به کمیته تقدیم بدارند.
ماده ۳
کمیته هر اطلاعیه تقدیم شده به موجب این پروتکل را که بی نام (بدون امضاء) بوده یا اینکه تقدیم آن را وسیله سوءاستفاده از حق تقدیم چنین اطلاعیه‌هایی تشخیص دهد یا منافی مقررات میثاق باشد غیرقابل قبول (مردود) اعلام می‌کند.
ماده ۴
۱٫ با رعایت مقررات ماده ۳ کمیته هر اطلاعیه تقدیم شده به موجب این پروتکل را به اطلاع کشور طرف معاهده این پروتکل که به ادعاء مدعی ناقض هر یک از مقررات میثاق باشد می‌رساند.
۲٫ در ظرف شش ماه کشور دریافت کننده اطلاعیه توضیحات یا اظهارات روشن کننده مسئله و تدابیری را که برای علاج وضعیت (۲) ممکن است اتخاذ شده باشد در صورت اتخاذ چنین تدابیری کتباً به کمیته تقدیم می‌دارد.
ماده ۵
۱٫ کمیته به اطلاعیه‌های واصل به موجب این پروتکل با توجه به کلیه اطلاعات کتبی که از طرف شاکی و از طرف کشور ذینفع طرف معاهده آن تقدیم شده است رسیدگی می‌کند.
۲٫ کمیته به هیچ اطلاعیه واصل از یک فرد رسیدگی نخواهد کرد مگر اینکه اطمینان حاصل کند که:
الف ـ همان موضوع به موجب آئین دادرسی تحقیق یا تصفیه بین‌المللی دیگری تحت رسیدگی نیست.
ب ـ شاکی کلیه طرق شکایت موجود داخلی را طی کرده است. این قاعده در مواردی که طی طرق شکایت به نحو غیرمعقول طولانی باشد مجری نخواهد بود.
۳٫ کمیته در موقع رسیدگی به اطلاعیه‌های واصل به موجب این پروتکل جلسات سری تشکیل می‌دهد.
۴٫ کمیته نظریات (تشخیص‌های) خود را به کشور ذینفع طرف معاهده پروتکل و فرد شاکی اطلاع می‌دهد.
ماده ۶
کمیته در گزارش سالانه خود که طبق ماده ۴۵ میثاق تنظیم می‌کند خلاصه فعالیتهایی را که به موجب این پروتکل انجام داده است می‌گنجاند.
ماده ۷
تا زمانی که هدفهای قطعنامه ۱۵۱۴ (دوره اجلاسیه پانزدهم) مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۵ دسامبر ۱۹۶۰ راجع به اعلامیه اعطای استقلال به سرزمینها و مردم مستعمرات تحقق یابد مقررات این پروتکل حق شکایتی را که به موجب منشور ملل‌متحد و سایر مقاوله نامه‌ها و اسناد بین‌المللی منعقد در تحت لوای سازمان ملل‌متحد یا مؤسسات تخصصی آن باین مردم اعطاء شده به هیچ وجه محدود نمی‌کند.
ماده ۸
۱٫ این پروتکل برای امضای هر کشوری که میثاق را امضاء کرده است مفتوح است.
۲٫ این پروتکل موکول به تصویب هر کشوری است که میثاق را تصویب کرده یا به آن ملحق شده است. اسناد تصویب نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد تودیع خواهد شد.
۳٫ این پروتکل برای الحاق هر کشوری که میثاق را تصویب کرده یا به آن ملحق شده مفتوح است.
۴٫ الحاق به وسیله تودیع سند الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل متحد به عمل می‌آید.
۵٫ دبیرکل سازمان ملل‌متحد کلیه کشورهایی را که این پروتکل را امضاء کرده‌اند یا به آن ملحق شده‌اند از تودیع هر سند تصویب یا الحاق مطلع می‌کند.
ماده ۹
۱٫ به شرط لازم‌الاجراء شدن میثاق این پروتکل سه ماه پس از تاریخ تودیع دهمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد لازم‌الاجراء خواهد شد.
۲٫ برای هر یک از کشورهائی که بعد از تودیع دهمین سند تصویب یا الحاق این پروتکل را تصویب خواهند کرد یا به آن ملحق خواهند شد این پروتکل سه ماه پس از تاریخ تودیع سند تصویب یا الحاق آن کشور لازم‌الاجراء خواهد شد.
ماده ۱۰
مقررات این پروتکل بدون هیچگونه محدودیت یا استثناء به کلیه واحدهای تشکیل دهنده کشورهای متحده (فدرال) شمول خواهد داشت.
ماده ۱۱
۱٫ هر کشور طرف معاهد این پروتکل می‌تواند یک اصلاحیه پیشنهاد و متن آنرا نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد تودیع کند. دبیرکل طرح اصلاحیه‌های پیشنهادی را به کشورهای طرف معاهد این پروتکل ارسال می‌دارد و از آنها درخواست می‌نماید به او اطلاع دهند که آیا مایل هستند کنفرانسی از کشورهای طرف معاهد برای بررسی این طرحها و اخذ رأی درباره آنها تشکیل شود. هرگاه اقلاً یک ثلث کشورهای طرف معاهد موافق تشکیل چنین کنفرانسی باشند دبیرکل کنفرانس را زیر لوای سازمان ملل‌متحد تشکیل خواهد داد. هر اصلاحیه که باکثریت آراء کشورهای حاضر و رأی دهنده در کنفرانس پذیرفته شود برای تصویب به مجمع عمومی ملل متحد تقدیم میشود.
۲٫ اصلاحیه‌ها وقتیکه به تصویب مجمع عمومی ملل‌متحد رسید و با اکثریت دو ثلث از کشورهای طرف معاهد این پروتکل طبق قواعد قانون اساسی هر یک پذیرفته شد لازم‌الاجراء میشود.
۳٫ وقتیکه این اصلاحیه‌ها لازم‌الاجراء میشود برای کشورهائی که آنها را پذیرفته‌اند الزام‌آور خواهد بود. سایر کشورهای طرف معاهد کماکان به مقررات این پروتکل و هر اصلاحیه قبلی که پذیرفته‌اند ملزم خواهند بود.
ماده ۱۲
۱٫ هر کشور طرف معاهد می‌تواند هر موقع این پروتکل را از طریق اخطاریه کتبی خطاب به دبیرکل سازمان ملل‌متحد فسخ بکند. این فسخ سه ماه پس از تاریخ وصول اخطاریه به دبیرکل نافذ خواهد شد.
۲٫ فسخ به اجرای مقررات این پروتکل در مورد هر اطلاعیه که به موجب ماده ۲ قبل از تاریخ نافذ شدن فسخ تقدیم شده باشد خللی وارد نمی‌کند.
ماده ۱۳
قطع نظر از اطلاعیه‌های پیش‌بینی شده در بند ۵ ماده ۸ این پروتکل دبیرکل سازمان ملل‌متحد کلیه کشورهای مذکور در بند ۱ ماده ۴۸ میثاق را از امور ذیل مطلع خواهد کرد:
الف ـ امضاهای این پروتکل و اسناد تصویب و الحاق تودیع شده طبق ماده ۸٫
ب ـ تاریخی که این پروتکل طبق ماده ۹ لازم‌الاجراء خواهد شد و تاریخی که اصلاحیه‌ها طبق ماده ۱۱ لازم‌الاجراء خواهد شد.
ج ـ فسخ‌هایی که طبق ماده ۱۲ بشود.
ماده ۱۴
۱٫ این پروتکل متن‌های چینی ـ انگلیسی ـ فرانسه ـ روسی و اسپانیائی آن دارای اعتبار مساوی است در بایگانی سازمان ملل‌متحد تودیع خواهد شد.
۲٫ دبیرکل سازمان ملل‌متحد رونوشت مصدق این پروتکل را به کلیه کشورهای مذکور در ماده ۴۸ میثاق ارسال خواهد داشت.
