چرا هیچ زنی شهردار تهران نمی‌شود؟
چند روز پیش در توییتر پرسیدم چرا تا به حال هیچ زنی شهردار تهران نشده است؛ وقتی شورای شهر تهران در اختیار اصلاح‌طلبان است٬ چه مانعی برای دادن پست‌های بالاتر به زنان وجود دارد؟
از ۷۰۰ نفری که به موضوع علاقه نشان دادند، تعداد زیادی این سوال را “سکسیستی” یا جنسیت‌زده تشخیص دادند و گفتند “معیار شهردار شدن، شایستگی است نه جنسیت.”
وقتی از غلامحسین کرباسچی و محمدحسین ملک‌مدنی، شهرداران پیشین تهران٬ ابراهیم اصغرزاده عضو سابق شورا و بعضی مقام‌های سابق همین سوال را پرسیدم٬ چکیده پاسخشان این بود: شرایط جامعه تغییر کرده و باید زنان به مقام‌های بالا برسند٬ «اما» توانایی هم ملاک مهمی است.
در زمینه برابری جنسیتی هر وقت یک «اما» به میان آید٬ کار زنان برای شکستن سقف شیشه‌ای سخت‌تر است.
- نتایج قطعی اعلام شد؛ شورای شهر تهران در تسخیر لیست امید
- از انتخاب شهردار تا اعضای علی‌البدل؛ آنچه باید درباره شوراها بدانید
- شورای شهر تهران؛ آیا شورای یکدست به نفع اصلاح‌طلبان است؟
‘به دردسرش نمی‌ارزد’
مدیریت کوتاه زهرا صدر اعظم نوری بر شهرداری منطقه هفت تهران را از کارنامه شهری تهران حذف کنیم، هیچ زنی به جایگاه بالاتر نرسیده است.
صدیقه وسمقی، عضو اولین شورای شهر تهران، می‌گوید انتخاب خانم نوری هم٬ خالی از دردسر نبود و مخالفت‌های زیادی از طرف مقام‌های ارشد نظام وجود داشت.
از غلامحسین کرباسچی٬ شهردار وقت تهران٬ پرسیدم چه کسانی مخالف انتخاب خانم نوری بودند؟ گفت: “انتقاد شده بود که چرا برای انتخاب یک شهردار زن٬ مشورت نشده است٬ نه این‌که چرا یک شهردار زن انتخاب کرده‌اید.”
معیار آقای کرباسچی برای انتخاب خانم نوری “توانایی بالا” و “تجربه” او بوده است.
مردم تهران امسال خانم نوری را به عنوان عضو شورای شهرشان انتخاب کردند.
جامعه ایران نسبت به دو دهه گذشته تغییر زیادی کرده٬ اما بعید نیست که تصور شود برای انتخاب یک شهردار زن٬ همچنان به اجازه مقام بالاتر نیاز است.
پاسخ شش کارشناس به این سوال که چرا شهردار زن نداریم؟
صدیقه وسمقی٬ عضو اولین شورای شهر تهران:
آن اندازه که زنان ما در این چهار دهه پیشرفت کرده‌اند٬ ذهنیت مردان جلو نرفته است. خواسته نیمی از جامعه است که شهردار زن٬ استاندار زن٬ و وزیر زن داشته باشیم. مدیران زن هرجا بوده‌اند موفق عمل کردند اما فرصتی به زنان داده نمی‌شود. فشارها زیاد است اما نباید تسلیم شد. ما قبلا یک وزیر زن داشته‌ایم و دیگر بهانه‌ای در دست آقای روحانی نیست. نه یک نفر٬ که باید چند وزیر زن معرفی کنیم.
غلامحسین کرباسچی٬ شهردار پیشین تهران و دبیر حزب کارگزاران:
موضوع به‌کارگیری زنان در نظام مدیریتی یک وقت‌هایی جنبه تبلیغاتی و سیاسی پیدا می‌کند. من با طرح مساله به این صورت مشکل دارم. نگاه کردن به مدیریت خانم‌ها نباید جنبه مصنوعی داشته باشد و باید کیفی باشد. اگر زنان توانایی در این سطح داشته باشیم٬ چرا که نه؟ اما شهرداری تهران بسیار پیچیده است و متاسفانه به دلیل غیبت طولانی زنان به خاطر بینش سنتی و سال‌ها دور بودن از صحنه اجرایی٬ من فکر می‌کنم در حال حاضر چنین امکانی وجود ندارد.
محمدحسن ملک‌مدنی٬ شهردار پیشین تهران:
من هیچ مانعی برای شهردار شدن زنان نمی‌بینم. آنان نیمی از جمعیت هستند و اصلا غیرعقلایی است که از کارهای رده بالا منع شوند. در بیست سال گذشته زنان خیلی جلو آمدند و مشاغل حساس گرفتند. البته اداره تهران کار بسیار ویژه‌ای است و نباید صرفا بر اساس جنسیت نگاه کنیم. اگر گزینه مناسبی پیدا شود٬ زمینه مناسب است. مثلا امیدوارم روزی زنانی مانند خانم نوری به مقام‌های بالاتر برسند.
ابراهیم اصغرزاده٬ عضو اولین شورای شهر تهران و نماینده سابق مجلس:
اتفاقا الان زمان مناسبی است که زنان به مقام‌های بالاتر شهری برسند. در این فضایی که صحبت از فساد سیستماتیک است٬ افکار عمومی به خانم‌ها اعتماد بیشتری دارد. یکی از آلوده‌ترین سازمان‌ها شهرداری تهران است که پرونده‌های اتهامی بسیاری در آن وجود دارد. به هرحال شهرداری یک پست پیچیده و چند منظوره است و مقداری بافت آن مردانه است. این حق خانم‌هاست که این تجربه را کسب کنند؛ اما تردیدهایی وجود دارد که در این سیستم پیچیده٬ انتخاب زنان در این پست به یک تجربه ناموفق تبدیل شود.
مهرانگیز کار٬ حقوقدان و مدافع حقوق زنان:
حرف بقیه درست است. زنان ایرانی به‌ندرت اجازه یافته‌اند در زد و خوردهای سیاسی و جناحی شرکت کنند. آنان آنقدر از صحنه دور نگه داشته شدند که به اندازه لازم تمرین نکرده‌اند. با این حال نمی‌توان گفت که زنان توانا کم داریم. زنانی که به مقام‌های بالا در مجلس و دانشگاه و … رسیده‌اند از مردان هم‌رده خود کم‌تر توانایی نشان نداده‌اند. در تمام سال‌های پس از انقلاب و نزدیک ۳۸ سال قدرت مطلق در دست مردان بوده است. بحران‌های کشورداری و سومدیریت را نگاه کنید و خودتان قضاوت کنید؛ آیا معدل عملکرد مسئولان در امور سیاسی٬ اقتصادی٬ نظامی و فرهنگی این‌قدر بالا بوده که بعضی تصور می‌کنند زنان ممکن است این معدل را پایین آورند؟
ویکتوریا طهماسبی٬ استاد مطالعات زنان دانشگاه تورنتو:
در ایران چند مانع برای رسیدن زنان به قدرت وجود داشته است. یکی همین تفکر است که می‌گوید “جنسیت مهم نیست و شایسته‌سالاری اهمیت دارد.” من اتفاقا اعتقاد دارم که جنسیت اهمیت دارد. شما غیبت زنان را در مدیریت شهر تهران می‌توانید ببینید. تهران به یک شهر مردانه و ناامن تبدیل شده که نیازهای زنان را در نظر نمی‌گیرد.
قرار نبود جلودارزاده شهردار شود
۱۸ سال پیش٬ وقتی اولین شورای شهر تهران تشکیل شد و انتخاب شهردار روند دموکراتیکی یافت٬عبدالله نوری عضو وقت شورا پیشنهاد کرد یک زن هم در میان ۹ نامزد شهرداری باشد. سهیلا جلودارزاده همراه هشت نفر دیگر برنامه‌های خود را در صحن شورا ارائه کرد.
آنطور که صدیقه وسمقی به خاطر دارد٬ همه اعضای شورا می‌دانستند که احتمال انتخاب شهردار زن تقریبا صفر است. سعید حجاریان، مغز متفکر اصلاحات در جلسه‌ای گفته بود شهرداری تهران می‌تواند سکوی پرش به سوی ریاست جمهوری باشد.
- انتخابات شورای شهر؛ زنی تنها در میان صف مردان
- افزایش تعداد ثبت نام زنان در انتخابات شوراها به چه معنی است؟
خانم وسمقی در خاطراتش می‌نویسد پیشنهاد نامزدی سهیلا جلودارزاده یک “ژست دمکراتیک” و نمایشی بود که همه با هم پذیرفتند در آن شرکت کنند. پایان نمایشنامه را از قبل نوشته بودند.
در مسابقه با “رجل سیاسی” زنان بختی نداشته و ندارند.
اصلاح‌طلبان یا محافظه‌کاران
در شعارهای انتخاباتی٬ وقتی حضور زنان می‌تواند نتیجه انتخابات را تغییر دهد٬ اصلاح‌طلبان بیشتر از اصولگرایان وعده بهبود شرایط می‌دهند.
صدیقه وسمقی اعتقاد دارد در عمل تفاوت چندانی میان گروه‌های سیاسی ایران وجود ندارد. از نظر او “به‌طور سنتی٬ بیشتر سیاستمداران اعتقادی به توانایی زنان ندارند.”
فارغ از این‌که کدام گروه سیاسی بیشتر به نفع زنان جامعه کار کرده‌اند٬ در ضربه به سقف شیشه‌ای٬ اصولگرایان بی‌پرواتر بوده‌اند.
محمود احمدی‌نژاد سه وزیر زن به مجلس معرفی کرد که در نهایت یک نفر از آنان با وجود همه مخالفت‌های مجلس و روحانیون قم٬ اولین وزیر زن جمهوری اسلامی ایران شد. همان زن٬ یعنی مرضیه وحید دستجردی٬ امسال سخنگوی قوی‌ترین ائتلاف سیاسی احزاب اصولگرا در انتخابات ریاست جمهوری بود.
مهرانگیز کار می‌گوید در کشوری که رهبرش مهم‌ترین فرد تصمیم‌گیر است و بر خانه‌نشینی زنان تاکید دارد٬ برای دولتمردان مشکل است که با او مخالفت نشان دهند.
ویکتوریا طهماسبی٬ استاد دانشگاه تورنتو اینطور تحلیل می‌کند که اصلاح‌طلبان چون جایگاه خود را در هرم قدرت شکننده‌تر می‌یابند٬ کم‌تر خطر می‌کنند.
به اعتقاد خانم طهماسبی٬ وقتی آقای احمدی‌نژاد بر داشتن وزیر زن اصرار می‌کند٬ هراسی ندارد کسی به او “انگ فمینیست بودن” بزند اما اصلاح‌طلبان محتاط‌‌تر هستند.
او شهیندخت مولاوری٬ معاون فعلی رییس‌جمهور ایران را مثال می‌زند: “خانم مولاوردی به خاطر کارهایی که برای بهبود شرایط زنان کرده با چه انگ‌ها و تهمت‌هایی مواجه شده است. همه اصلاح‌طلبان حاضر نیستند به خاطر چیزی که شاید به آن اعتقاد قلبی هم ندارند٬ این‌قدر هزینه بدهند.”
عکسGOOGLE آیا روحانی خواسته زنان را شنیده است؟
زن توانا نداریم؟
وقتی از یکی از فعالان حقوق زنان در تهران می‌پرسم “آیا واقعا مدیر زن توانا وجود ندارد”٬ عصبانی می‌شود و می‌گوید چطور بعضی به چنین چیزی باور دارند؟
این فعال حقوق زنان می‌گوید “زنی را که با تاسیس یک موسسه برای کودکان سرطانی از هیچ٬ مرکزی ساخته و جان هزاران انسان را نجات داده٬ نمی‌بینند؟ این زن توانا نیست؟”
شاید وزیر و شهردار شدن زنان در آینده نزدیک٬ خواسته‌ای دشوار باشد اما معاونت و پست‌های میانی از نگاه فعالان زن کاملا عملی است.
روی هشتگ #زنان_توانا که کلیک می‌کنم٬ نام‌هایی ردیف می‌شود که هر کدام در رشته خود صاحب‌نظری باتجربه و کارآمد هستند.
- قدرت زنان در انتخابات ایران
- ریاست هفت زن ایرانی بر شوراهای شهر
- حقوق زنان در سالی که گذشت: تلاش برای خانه‌نشین کردن زنان
از فریال مستوفی، رییس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق بازرگانی٬ مرضیه شاهدایی، معاون وزیر نفت٬ مرضیه وحید دستجردی٬ وزیر سابق بهداشت و … گرفته تا مدیران موسسه‌های علمی پژوهشی و نهادهای خیریه تنومندی مانند موسسه امام علی.
موضوع و سوال اصلی گزارش را باید اینطور انتخاب می‌کردم: چرا در جمهوری اسلامی هیچ زنی به وزارت علوم٬ نفت٬ آموزش و پرورش٬ کار و تامین اجتماعی٬ اقتصاد و ارتباطات نرسیده است؟ چرا در هیچ دانشگاه بزرگ دیگری جز الزهرا٬ رییس زن انتخاب نشده است؟ چرا هیچ زنی استاندار نشده است؟
این سوال بسیار طولانی خواهد شد. به تعداد نام مردانی که در تاریخ ۳۸ ساله جمهوری اسلامی مقام و منصبی داشته‌اند.
