دویچه ووله – ۲۱ فوریه روز جهانی زبان مادری است. این نامگذاری مرهون مبارزه‌ی مردم بنگلادش برای دفاع از زبان مادری‌‌شان است. در ایران هم به این مناسبت مراسم مختلفی برگزار می‌شود.
روز جهانی زبان مادری به ویژه برای ملت‌ها و اقوامی که زبان آنها در کشورشان به رسمیت شناخته نمی‌شود و از تدریس آنها جلوگیری می‌شود، مهم و تاریخی تلقی می‌شود.
تاریخچه روز جهانی زبان مادری به ۲۱ فوریه ۱۹۵۲ برمی‌گردد. در این روز دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد در اعتراض به ممنوعیت تحصیل به زبان مادری خود تظاهرات کردند. این تظاهرات با برخورد شدید پلیس مواجه شد که در پی آن عده‌ای از تظاهرکنندگان جان خود را از دست دادند.
تظاهرکنندگان خواستار به رسمیت شناخته شدن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) بودند.
تحصیل به زبان مادری آرزوی میلیون‌ها کودک ایرانی
بنگلادشی‌ها ولی دست از مبارزه نکشیدند و سرانجام حرکت‌های اعتراضی آنان بعد از ۷ سال به استقلال این کشور از پاکستان انجامید. هر سال در این روز در بنگلادش مراسم یادبود برگزار می‌شود. چندی بعد به درخواست بنگلادش، برای اولین بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریه (برابر با دوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید.
از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌شود. به دلیل اهمیت زیاد این موضوع مجمع عمومی سازمان ملل متحد سال ۲۰۰۸ را سال جهانی زبان‌ها اعلام کرده است.
بیشتر بخوانید: بازتاب گسترده روز جهانی زبان مادری در ایران
کوئیچیرو ماتسورا، رئیس یونسکو در پیام خود به همین مناسبت در آن زمان از دولت‌ها درخواست کرد: «در سیستم تحصیلات رسمی و غیر رسمی خود وامور اجرائی‌شان، برنامه‌هایی را بگنجانند که همزیستی متوازن و پرثمر زبان‌های هر کشور را تامین نماید.»
پیام یونسکو بیشتر خطاب به آن کشورهایی است که در آن اقوام مختلفی با زبان‌های متفاوتی زندگی می‌کنند.
زبان‌های مادری در ایران
مراسم بزرگذاشت روز جهانی زبان مادری در مشکین شهر سال ۲۰۱۷
ایران کشوری است با کثرت زبانی ولی هیچیک از این زبان‌ها در کنار زبان فارسی به رسمیت شناخته نشده‌اند. روز جهانی زبان مادری فرصت مناسبی برای بسیاری از فعالین این عرصه در ایران است تا بتوانند برای به رسمیت شناخته شدن و حفظ زبان مادری خود اقدام کنند.
در روز جهانی زبان مادری بسیاری از کنش‌گران وابسته به قومیت‌ها در ایران سالهاست که با جمع‌آوری طومار و برگزاری همایش و سخنرانی تلاش می‌کنند نظر هم‌میهنان ایرانی خود را به این مشکل بخش عظیمی از جامعه ایران جلب کنند.
بیشتر بخوانید: تدریس زبان ترکی با محوریت لهجه تبریزی در دانشگاه آغاز شد
در ایران برای اولین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری دوم اسفندماه سال ۸۲ برابر با ۲۱ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی مراسمی در دانشگاه علم و صنعت، توسط دانشجویان تُرک دانشگاه‌های تهران برگزار شد. موضوع اصلی سخنرانی‌ها و شعرا در این مراسم، لزوم آموزش به زبان مادری در کشور چندملیتی ایران بود. همزمان با تهران در تبریز نیز در گرامیداشت روز جهانی زبان مادری مراسمی در تالار “دکتر مبیّن” این شهر برگزار شد.
در سال‌های بعد نیز برگزاری این مراسم ادامه داشته است.
