رضا حسینی، شهروندخبرنگار، کابل
ایران وایر – همزمان با داغ شدن تنور گفتگوهای صلح میان حکومت افغانستان و گروه تروریستی طالبان طی ماه‌های اخیر، زنان این کشور با راه اندازی کمپینی تحت عنوان «ما به گذشته بر نمی‌گردیم» نگرانی شان از حضور دوباره طالبان در این کشور را اعلام کرده‌اند. افغانستان در دوران سیاه حکومت طالبان به زندانی برای زنان و دختران این کشور تبدیل شده بود. طالبان آنها را از تمام فعالیت‌های بیرون از «خانه» محروم کرده بود. آن دوران چنان تصویری وحشتناکی از خود بجا گذاشته است که نام طالبان دردهای بسیاری از زنان را تازه می‌کند.
از سال ۲۰۰۲ و با شکل‌گیری حکومت جدید، ر زنان و دختران افغان در اجتماع حضور پیدا کردند و مشغول آموزش، فعالیت‌های رسانه‌ای، فرهنگی، اجتماعی، تجارتی و… شدند. هر چند تفکرات افراط گرایان اسلامی بجا مانده و سنت‌های نا پسند حاکم در این کشور هنوزهم سد راه زنان و دختران افغانستانی است با این حال کم نیستند زنانی که در اجتماع حضوری پررنگ دارند.
«آنجیلا ناصری»، یکی از دختران جوان افغانستانی که مسئول و بنیانگذار گروه «مدلینگ باران» است و همچنان در کنار آن به کارهای‌های فرهنگی و رسانه‌ای نیز مشغول است، می‌گوید در صورت حضور طالبان دستاوردهای چندین ساله آنان از بین خواهد رفت. او از دوران حکومت طالبان خاطرات ناخوشایند زیادی دارد و تاکید می‌کند که زنان افغان نمی‌توانند به گذشته بر گردند: «ما نمی‌توانیم به گذشته برگردیم به گذشته تاریکی که واقعا چهره سیاه آن را ما خانم‌ها در افغانستان دیدم. پس از حکومت طالبان ما برای رسیدن به حقوق خود زحماتی زیادی را کشیدیم حقوق که قبلا از آنها محروم بودیم.»
این دختر جوان افغانستانی ضمن رهبری یک گروه مُدلینگ و کار رسانه‌ای، از یازده سال پیش در رشته‌های مختلف ورزشی نیز فعالیت می‌کند. او ابتدا فعالیت ورزشی را از رشته «ژیمناستیک» آغاز کرده و اکنون در کنار آن به تمرین ورزش رزمی «قوت الرمی» مشغول است. قوت الرمی یک ورزش رزمی با استفاده از تکنیک‌های نظامی است.
سهم آنجیلا ناصری از ورزش کسب چندین مدال و عنوان قهرمانی از مسابقات داخلی و خارج از کشور است. آنجیلا باور دارد که هیچ تغییری در دیدگاه و افکار اعضای گروه طالبان بوجود نیامده است. محمد اشرف غنی؛ رئیس جمهور افغانستان بارها گروه طالبان را برادر خطاب کرده، اما آنجیلا تاکید می‌کند که طالبان برادر ما نیستند: «طالبان ایده‌های باز ندارد طالب همان طالب است نه برادر ما است و نه دوست سیاسی برای آبادی کشور.»
او زنان افغانستان را به دو گروه تقسیم می‌کند که عده‌ای از آنان هنوز در حصارهای تنگ خانه بسر می‌برند که برای آنها حضور و عدم حضور طالبان در حکومت افغانستان هیچ تفاوتی ندارد اما زنان و دختران شاغل و فعالان حقوق زن را قشر آسیب پذیری می‌داند که از حضور دوباره گروه طالبان در حکومت افغانستان سخت نگراناند: «زنان و دخترانی هستند که برای شان فرق ندارد چون آنها همیشه در خانه بودند و هیچ شغل در بیرون نداشتند ولی زنانی که خواهان تغییر بودند و تلاش کردند که خانم‌ها به حق شان برسند بیشترین آسیب را می‌بینند، چون آینده برای شان مهم است.»
از آنجایی که کار آنجیلا و گروه‌‌اش نمایش لباس‌ها سنتی و اصیل افغانستانی در محافل و برنامه‌های فرهنگی است، حضور دوباره طالبان در حکومت افغانستان آنان را چند گام به عقب خواهند برد.
«روشن محسنی»، یکی از فعالان مدنی و فعال حقوق زن در افغانستان که تجربه چندین سال فعالیت مدنی را در این کشور دارد نیز به این باور است اگر گروه طالبان دوباره به افغانستان مسلط شوند تلاش‌های چندین ساله آنان نقش بر آب خواهد شد. هر چند برخی از کارشناسان سیاسی اظهار می‌کنند که دیدگاه افراطی طالبان نسبت به گذشته تغییر یافته اما این دختر جوان افغانستانی نیز مانند آنجیلا معتقد است که هیچ تغییری در دیدگاه طالبان بوجود نیامده و می‌گوید: «اگر اینگونه می‌بود آنها دست از کشتار و قتل عام مردم بر می‌داشتند.»
روشن محسنی با این که که در زمان حکومت طالبان کودک بوده است اما خاطرات تلخ و فراموش نشدنی زیادی از زندگی در آن دوره بیاد دارد که مانند زخم‌های ناسور در ذهن او بجا مانده است. او یکی از خاطرات آن دوره را اینگونه تعریف می‌کند: «مادر کلانم که شصت سال سن داشت به شدت بیمار بود. یک روز من، مادرم و دو خاله جوانم وقتی از خانه بیرون شدیم که مادر کلانم را به طرف بیمارستان ببریم چون مادر کلانم خیلی وضعیت‌‌اش وخیم بود حتی نمی‌توانست « برقه» بپوشد زمانی که در سرک رسیدیم چند موتر طالبان ما را ایستاد کرد و مادر کلانم را بخاطر اینکه برقه نه پوشیده بود خیلی با شلاق زد هر چه مادرم گفت که این مریض است بازهم قبول نکردند اینقدر مادر کلانم را با شلاق زدند که او بی‌هوش شد و روی زمین ماند، این خاطره را هیچ وقت فراموش نمی‌کنم.»
او نیز دوره حکومت طالبان را یکی از تاریک‌ترین و سیاه‌ترین دوره برای زنان افغانستان عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد دقیق بیاد دارد، از رادیو می‌شنود که یک خانم به دلیل اینکه بدون مرد از خانه خود بیرون رفته بود، در میدان ورزشی «غازی» توسط دادگاه طالبان در مقابل چشمان مردم به رگبار بسته شده بود. او می‌گوید: «در آن زمان هیچ دختر یا خانم اجازه نداشته که به مدارس یا دانشگاه بروند و حتی زنان بدون مرد اجازه رفتن به بازار را نداشته است چه برسد به کار در دفاتر!»
رنج‌های و محرومیت‌های که این دختر افغانستانی در زمان حکومت طالبان آنها را با چشم‌های خویش دیده، سبب شده تا پس از شکل گیری حکومت جدید و باز شدن پای دختران به مدارس، دانشگاه‌ها و فعالیت‌های اجتماعی به فعالیت‌های مدنی و دادخواهی برای احقاق حقوق زنان رو بیاورد. به اعتقاد روشن که دانش آموخته حقوق و علوم سیاسی در یکی از دانشگاه‌های خصوصی کابل است، هنوز زنان افغانستان برای رسیدن به حقوق شان راهی درازی در پیش دارند.
این فعال حقوق زن نگران است که اگر گروه طالبان در حکومت آینده افغانستان سهیم شوند، دوباره این کشور را برای زنان تاریک کنند: «زیرا آنها به حقوق زنان باور ندارند و دستاوردهای « هفده» سال بانوان افغانستانی همه نابود خواهند شد.» با تمام چالش‌های که هنوز هم در برابر زنان این کشور وجود دارد این فعال حقوق زن می‌گوید تا رسیدن شان به حقوق برابر زنان با مردان به مبارزات خویش ادامه خواهند داد و هیچگاه اجازه نمی‌دهند که حقوق مدنی و سیاسی‌شان از آنها سلب گردد.
روشن معتقد است که در دوره حکومت طالبان نه تنها خود این گروه، به حقوق زنان پایبندی نداشتند بلکه بسیاری از مردان افغانستانی، راه و روش آنان را آموخته‌‌اند و اثرات منفی آن هنوز هم به شکل آشکار در جامعه به چشم می‌خورد و در صورتی که طالبان در حکومت افغانستان نقش داشته باشند وضعیت به مراتب بدتر خواهد شد.
بعد از نشست نماینده‌های طالبان و رهبران احزاب سیاسی افغانستان و رئیس جمهور سابق این کشور در «مسکو»، اعلامیه مشترکی در پایان آن نشست منتشر شد که نشان می‌داد بسیاری از خواست‌های گروه طالبان بگونه آشکار در آن درج شده و مورد قبول رهبران احزاب سیاسی این کشور قرار گرفته است. این اعلامیه از شکل گیری حکومت اسلامی طالبانی حکایت داشت که زنگ خطر برای زنان افغانستان را به صدا در آورده است.
کامله سحر، موسس و مسئول رادیو تلویزیون خصوصی «ریحان» در ولایت تخار و یکی از بانوان فعال افغانستانی که تجربه چندین سال خبرنگاری را در رسانه‌های مختلف داخلی و بین‌المللی دارد، می‌گوید: «تمام زنان فعال افغانستانی از حضور دوباره طالبان در حکومت افغانستان نگراناند و از اینکه در مذاکرات صلح به بانوان نقش داده نشده، سخت انتقاد می‌کنند: «زن‌ها همه نگران هستند که چرا نظریات شان در مورد صلح مد نظر گرفته نمی‌شود.»
سحر در دوران حکومت طالبان در ولایت تخار افغانستان، زندگی می‌کرده: «طالبان به زنان هشدار می‌دادند که نباید بدون محرم‌شان از خانه بیرون بیایند، آنها زنان و مردان را به بهانه‌های مختلف با ضرب شلاق شکنجه می‌کردند و انگشتان دستان آنان را می‌بریدند و تمام دختران را از رفتن به مدرسه محروم کرده بودند.»
او در رشته روزنامه‌نگاری از دانشگاه کابل لیسانس گرفته و فوق لیسانس‌‌اش را در رشته اداره و تجارت از یکی از دانشگاه‌های خصوصی افغانستان کسب کرده است.
کامله سحرتلاش‌های زنان برای رسیدن به حقوق شان را تا کنون پر دستاورد عنوان می‌کند: «امروز ما خوشبختانه در اجتماع حضور پر رنگ داریم، در چند سال گذشته حضور بانوان خوشبختانه خیلی خوب شده و ما تعدادی زیادی از خانم‌ها را با خود داریم که در در بخش‌های مختلف کار می‌کنند. ۱۷ سال است که مرد و زن افغانستان بخاطر آوردن صلح میجنگند چند وقتی است که حضور طالبان رو در رو نیست یعنی مخفیانه با ما جنگ دارند.»
اکنون که ماشین نشست‌های صلح در افغانستان به حرکت در آمده و تلاش‌ها از هر سو برای نقش دادن طالبان در حکومت آینده این کشور چند برابر گردیده است او می‌گوید اگر به طالبان در حکومت نقش داده شود آنها تمام دستاوردهای شان را از دست خواهند داد: «حضور طالبان در حکومت افغانستان فعالیت و زحمات چندین ساله ما را هدر می‌دهد و مجبوریم دوباره برقه بر سر کنیم و خانه نیشین باشیم. در آن زمان ما در اجتماع حضور نمیداشته باشیم و این همه تحصیل و کار همه هیچ می‌شود.»
حسیبا ابراهیمی، بازیگر جوان و محبوب سینمای افغانستان که در فیلم چند «متر مکعب عشق» هم حضور داشته و با بازی در این فیلم نامزد «سیمرغ بلورین» بهترین بازیگر نقش اول زن در ایران شده بود با ابراز نگرانی از حضور دوباره طالبان در حکومت افغانستان معتقد است که اگر این اتفاق بیفتد بانوان اندکی که در سینما این کشور فعالیت دارند همه خانه نشین خواهند شد.
به گفته او گروه طالبان نه تنها برای زنان و بانوان هنرمند و سینماگر افغانستانی محدودیت‌های بی‌شماری را بوجود میاورد بلکه حتی برای خانم‌های خانه‌دار نیز مشکلات زیادی را به بار خواهد آورد. حسیبا به نقل از مادرش می‌گوید: «ما در زمان حکومت طالبان در ولایت مزار شریف زندگی می‌کردیم هر چند خیلی دقیق بیاد ندارم آن دوره را ولی مادرم می‌گوید که طالبان زنان را اجازه نمی‌داد که بدون برقه از خانه بیرون شود. حتی اگر کمی از بدن زن هم از زیر برقه دیده می‌شد طالبان آنها را شلاق می‌زدند، بدون یک مرد محرم نمی‌توانستند از خانه بیرون شوند.»
حسیبا که در سالهای اخیر در بخش سینما و تئاتر درخشش فوق العاده‌ای داشته است و در فیلم «چند متر مکعب عشق»، «لینا»، «پرنده، پرنده نبود» در کشور ایران و فیلم‌ها و سریال‌هاو تئاترهای زیادی در افغانستان بازی کرده،معتقد است در صورتی که طالبان دوباره در حکومت افغانستان حضور یابند تلاش‌های چندین سالهای او در تئاتر و سینما همه نقش بر آب شده و دیگرنمی‌تواند در این عرصه فعالیت کند.
