کابل- پاریس۲۶ تیر/ سرطان ۱۳۹۸ برابر با ۱۷ جولای ۲۰۱۹
۱۷ ژوییه برابر با ۲۶ تیر/سرطان سالگرد تصویب اساسنامه رم است، معاهده ای که بر اساس آن دادگاه بین المللی جزایی (دیوان بین المللی کیفری – ICC) بنیان گذاشته شد. کشورهای عضو اساسنامه، این روز را “روز جهانی عدالت” نامیدهاند. نامگذاری این روز به عنوان بخشی از تلاش های کوشندگان عدالت خواه جهان، برای به رسمیت شناختن نظام در حال ظهور عدالت بین المللی، حمایت از دادگاه بین المللی جزایی، جلب توجه عمومی به نقض فاحش حقوق بشر، جنایت‌های جنگی و جنایت‌های ضد بشریت، مانند نسل کشی، خشونت های جنسی و جنسیتی علیه زنان، پایان دادن به معافیت از مجازات و برقراری صلح عادلانه و پایدار است.
بنیاد آرمان شهر/OPEN ASIA بیست و سه سال پیش به عنوان نهادی مستقل در تاجیکستان و فرانسه ایجاد شد و از سال ۲۰۰۶ فعالیت خود را در افغانستان، آغاز کرده است. در ۱۳ سال گذشته، این بنیاد با رویکردی جامع و فرهنگی، عمده مبارزه روشنگری خود در حوزه حقوق بشر را روی مساله مبارزه با جنگ و نظامی گری، عدالت، دفاع از قربانیان، مقابله با خشونت سیستماتیک علیه زنان و دستیابی به صلح عادلانه و پایدار متمرکز کرده است. این بنیاد از پیشروان پرداختن به موضوع عدالت در دوره گذار در افغانستان و ترویج رابطه گسست ناپذیر میان عدالت و پایان دادن به فرهنگ معافیت و صلح سازی بوده است. آرمان شهر اولین کنفرانس ملی در این زمینه را با عنوان “شهروندان در جستجوی حقیقت و عدالت” در دسامبر ۲۰۰۶ در کابل برگزار کرد و با انتشار کتاب “علیه فراموشی: تجربه کمیسیونهای حقیقت و دادخواهی”، و متعاقب آن ترجمه و انتشار “راهنمای قربانیان به دادگاه بین المللی جزایی” گامهای جدی تری را در این زمینه برداشت.
آرمان شهر اولین ناشر حقوق بشری فارسی زبان
آرمان شهر به عنوان اولین ناشر حقوق بشری فارسی زبان در افغانستان و منطقه، با هدف مبارزه علیه فراموشی و حفظ حافظه جمعی تا کنون بیش از ۶۰ عنوان کتاب، دستنامه و گزارش تحقیقی در زمینه عدالت، صلح و حقوق بشر و حقوق زنان در سه سری “سکوت را یشکنیم”، “زنان” و مجله تحقیقی ” سیاست نامه” با مجموع شمارگان بالای صد هزار جلد منتشر کرده و به طور رایگان در دسترس همگان قرارداده است. از آن میان می توان به عناوین “افغانستان در جستجوی حقیقت و عدالت“، “صلاحیت قضایی جهانی: راه کار هایی برای پیگرد ناقضان حقوق بشر“، “گذشته چراغ راه آینده است، چند روایت از قربانیان و مصاحبه با شخصیت ها“، “عدالت برای زنان در جنگ و صلح“، “الف تا ی، فرهنگ نامه عدالت در دوره گذار“، “حقوق بشر بر سر دوراهی: ضرورت رهیافت حقوق محور به صلح و مصالحه در افغانستان“، “رهنمودهای اتحادیهی اروپا در باره حقوق بشر و حقوق بین‌المللی بشردوستانه“، “خشونت جنسی و جنسیتی در جنگ“، “دسترسی به عدالت برای قربانیان جنگ در افغانستان، مجموعه تحقیقی و چند رسانه ای” اشاره کرد. برای نمونه مجموعه اخیر ۲۸ مطلب تحقیقی و چندرسانه ای (فیلم و انیمیشن،کتاب، گزارش تحقیقی و بیانیه) برای کنشگران حقوق بشری و عدالت جو در حوزه عدالت انتقالی، دادگاه بین المللی جزایی، صلاحیت قضایی جهانی و خشونت جنسی و جنسیتی در جنگ را در برمی‌گیرد. و در تمام این سالها، آرمان شهر به منظور نظارت و دیده بانی از وضعیت حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان، منطقه و جهان، با انتشار ۱۰۰۰ شماره “هفت روزنامه حقوق بشری” تخصصی، در راستای ارتقای سطح آگاهی کوشیده است.
آرمان شهر با تولید دو فیلم مستند “چشم دید” مستندی برپایه روایت مردم عادی از جنگ، خشونت و مهاجرت اجباری در چهار دهه جنگ “روایتی مکرر: افسانه سرمنگسک” برای نخستین بار دیدگاهِ تعدادی از نخبگان زن و مرد در رابطه با صلح را به تصویر کشید و روایتی دیگر از افغانستان را بازگو کرد.
یک دهه فرهنگ گفتگو و همدیگر پذیری
بیش از یک سوم ۱۸۰ برنامه “گفتگو”یی که آرمان شهر در یک دهه گذشته در افغانستان برگزار کرده است، حول محور عدالت و مسایل بنیادین حقوق بشری و دستیابی به صلح بوده است. بیش از ۵۰۰ کنشگر و مدافع حقوق بشر، حقوق زنان و جامعه مدنی، و شماری از مسولان دولتی به‌عنوان سخنران و بیش از ۳۰ هزار شهروند، در این برنامه ها شرکت کرده و به گفتگو و تبادل افکار و نظر در فضایی دموکراتیک و شهروندمحور پرداخته اند. عمده ترین رویکرد آرمان شهر در این برنامه ها، اذعان به صلاحیت، دانش، توانایی و مسئولیت شهروندان در نقد وضع موجود و تغییر آن بوده است. از میان ده ها گفتگو در این حوزه، می توان به گفتگوهای “عدالت انتقالی و کارکردهای جامعه مدنی”، “چه کسانی صلح را می سرایند؟ صلح اندیشی، نیرو های صلح در افغانستان و جایگاه شهروندان”، “زنان و عدالت در جنگ و صلح”، “حقیقت، عدالت و دادخواهی در افغانستان: سازوکارهای ملی و بین المللی”، “سیاست های توقیف و احترام به حقوق بشر: چگونه به معافیت از مجازات پایان دهیم؟ چرا عدالت انتقالی تطبیق نمی شود”، “عدالت انتقالی برای مردم افغانستان چه مفهومی دارد؟ از نیت ها فرا رفتن و ایجاد عملی صلح در سطح ملی”، “خشونت جنسی و جنسیتی” اشاره کرد.
از سال ۲۰۱۳ آرمان شهر دهه اول ماه دسامبر را به مناسبت روز جهانی حقوق بشر به برگزاری “هفته حقوق بشر” اختصاص داده است. در هر شش دوره برگزاری این هفته، عمده ترین موضوع های محوری آن عدالت در دوره گذار، قربانیان، صلح و حقوق زنان در چارچوب منازعه، پیش و پس از آن بوده و در قالب برنامه های متنوعی از جمله کارگاههای آموزشی، سیمنار، برنامه های فرهنگی، هنری و انتشار کتاب تبلور یافته است.
جایزه صلح سیمرغ در قلب آسیا
فعالیت های تخصصی در حوزه عدالت و حقوق بشر، مانع توجه آرمان شهر به فضای عمومی و جلب توجه گروههای شهروندی از هنرمندان، فعالین حقوق بشر، ناشران، اهالی ادب و فرهنگ تا کودکان و مردمان عادی به مسایل عمده و جاری کشور نشده است. از این رو یکی از پایه های فعالیت آرمان شهر توجه به تولیدات فرهنگی و هنری (تئاتر، نمایشگاه هنری، کنسرت موسیقی، شب شعر، گروههای کتابخوانی، تولید فیلم مستند و نمایش فیلم و …)، با محتوای حقوق بشری و عدالت و صلح است. به همین دلیل، بنیانگذاری “جایزه صلح سیمرغ در قلب آسیا” و پیشبرد چند کمپین ملی از جمله”کمپین افغانستان به روایت دیگر” دو بال پرواز آرمان شهر برای توجه به افکار عمومی و انعکاس صداهای مترقی، ضد جنگ، عدالتخواه و صلح پرور بوده است. جایــزه صلح سیمرغ که تاکنون پنج دوره آن برگزار شده، در دور اول بــه شــاعران و نویســندگان ضد جنگ و ضد نظامی گری و خشونت در منطقــه اهــدا شــد. در دور دوم از فعالیــت ناشــران مســتقل افغانســتان و کتابخانــه ملــی تاجیکســتان و همچنیــن وزارت فرهنــگ ایــن کشــور بــه پــاس ایجــاد خانــه ای بــزرگ بــرای کتــاب و فعالیــت هــای نشــراتی تقدیــرشد. سومین دور جشنواره از هنرمندان عرصه موسیقی تقدیر کرد که همواره قلب مخاطبان خود را برای کاشتن بذر صلح و مهربانی تسخیر کرده‌اند. در دور چهارم این جایزه، از زنانی قدردانی شد که در سه کشور همسایه در قلب آسیا – افغانستان، تاجیکستان و ایران – پاسداران واقعی صلح‌اند؛ زنانی که از جنگ‌افروزی بیزارند و با ابتکارات مدنی و پیگیر خویش در مقابل آن ایستاده‌اند؛ دور پنجم این جشنواره که در سال گذشته برگزار شد، تحت عنوان “شهر رویایی من” انعکاس صدای شاگردان مکاتب افغانستان از هرات تا قندهار با پیامی روشن در ستایش صلح و انزجار از جنگ در قالب نقاشی، شعر و داستان بود.
بنیاد آرمان شهر کمپین ”افغانستان به روایت دیگر“ را در آستانه سومین دور از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۱۴، راه اندازی کرد و از همکاری فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر در آن بهره برد. در چارچوب این کمپین با بیش از ۱۲۰ تن از نویسندگان، فعالان حقوق بشر، فعالان جامعه مدنی، سیاستمداران، فرهنگیان و هنرمندان کشور در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان درباره‌ی بیم ها و امیدها مصاحبه انجام و از طریق روزنامه پر تیراژ و سراسری هشت صبح و وبسایت ارمان شهر، و گزینه ای از آنها در وبسایت فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) و روزنامه هافینگنون پست، منتشر شد تا از این طریق صدای نخبگان مترقی زن و مرد کشور کشور به گوش مردم، دولت و جامعه بین المللی برسد.
بیش از هزار ویدیو از برنامه ها و گفتگوهای آرمان شهر، در کانال یوتیوب آرمان شهر در اختیار همگان قرار داده شده و مورد توجه بیش از ۳۷۵۰۰۰ بیننده قرار گرفته است.
زنان و کودکان صلح را می سرایند
نقطه عطف فعالیتهای آرمان شهر، ایجاد پیوند و برقراری ارتباط میان مسایل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی کلان جامعه و اقشار مختلف آن با مفاهیم بنیادین عدالت، صلح، حقوق بشر، حقوق زنان و کودکان است. این نگرش در قلب تمام فعالیت های آرمان شهر قرار داشته است. توجه خاص به تمامی گروههای اجتماعی، به ویژه گروهها و اقشار آسیب پذیر جامعه از جمله زنان و کودکان، در همه بخش ها و فعالیتهای آرمان شهر مد نظر بوده است. آرمان شهر در حوزه عدالت انتقالی و صلح سعی کرده با برگزاری برنامه های مختلف مانند سمینار “از بیسوادی تا جنگ از جنگ تا بیسوادی: به بهانه روز جهانی مبارزه با بیسوادی”، میزگرد “موانع دست رسی به عدالت برای شهروندان زیر ۱۸ سال”، کنفرانس «کودکان جنگ، پناه‌جویان و بازگشته‌گان»، میزگرد «کودکان تاثیر یافته از جنگ” و انتشار کتابهای “عدالت و کودکان در دوره گذار (حقیقت گویی، پاسخگویی و آشتی)” و”چشم اندازی نو: کودکان و عدالت در دوره گذار” کوشیده است توجه فعالان جامعه مدنی، مدافعان حقوق بشر و صلح سازان و مسئولان را به سرنوشت کودکان متاثر از جنگ، جلب نماید.
با پرداختن به حقوق زنان از منظر دسترسی به عدالت در تمامی ابعاد آن، به ویژه تبلور صدای زنان در عرصه های کلان تصمیم گیری جامعه و به ویژه در پروسه پایان دادن به جنگ و ایجاد صلح، و توجه به قربانیان خشونتهای جنسی و جنسیتی در جنگ و ایجاد حساسیت نسبت به این مساله، آرمان شهر کوشیده است بر فراگیر بودن امر عدالت و صلح تاکید نماید. در کنار آن، آرمان شهر “فستیوال بین المللی فیلم زنان هرات” را با همکاری رویا فیلم از سال ۲۰۱۳ برگزار کرده تا پلتفرمی برای گفتگو و اموزش از طریق زبان هنر هفتم ارایه کند؛ به تازگی نیز “ چهل گیس:کاروان فیلم زنان” را راه اندازی کرده است تا همسویی هنرمندان عرصه فیلم، سینما و فعالان حقوق زنان را در سطح بین المللی تامین نماید.
بنیاد آرمان شهر، عضو فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر، ائتلاف برای دادگاه بین المللی جزایی ( The Coalition for the International Criminel Court)، اتحاد زنان برای رهبری امنیت (WASL) و از بنیانگذاران گروه هماهنگی عدالت انتقالی در افغانستان، در عرصه ملی و بین المللی با سازمانهای همسو همکاری گسترده کرده و نیز در تمام فعالیتهای دادخواهانه ملی و بین المللی برای دست یافتن قربانیان جنگ و نقض سیستماتیک حقوق بشر به عدالت و صلح عادلانه مشارکت فعالانه ای داشته است.
آرمان شهر بیش از دو دهه است که در پاسخ به خواست جمعی عدالتخواهان جهان، کمر همت بسته و خستگی ناپذیر در راه دسترسی به عدالت و پایان دادن به فرهنگ معافیت از مجازات، مقابله با تداوم جنگ و نظامی گری به هر شکل و تحت هر عنوان می کوشد.
ادرس وبسایت ما : https://openasia.org
