“نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم زنان” به مناسبت روز جهانی زن، ۸ مارس به مدت سه روز در ارگ باستانی شهر هرات برگزار شد؛ صد فیلم از ۲۰ کشور دنیا به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود که پس از تایید هیات داوران،۱۰ فیلم از افغانستان و ۲۵ فیلم از دیگر کشورها به نمایش در آمد. در این جشنواره، فیلم‌سازان متعددی از کشورهایی چون افغانستان، ایران، تاجیکستان و هندوستان به عنوان مهمان حضور داشتند.
این جشنواره توسط بنیاد آرمان‌شهر و خانه فیلم رویا با ریاست گیسو جهانگیری و رویا سادات برای اولین بار در منطقه در روزهای هفتم، هشتم و نهم مارچ و با حضور بیش از ۱۵۰۰ نفر برگزار شد.
“نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم زنان – هرات” میزبان چهره‌های شناخته شده فرهنگی افغانستان نیز بود که می‌توان به صدیق برمک نخستین برنده آسیایی جایزه گلدن گلوب و جایزه فستیوال کن برای فیلم “اسامه” و عضو هیات رهبری جشنواره، ماریا بشیر اولین دادستان زن افغانستان، محبوبه جمشیدی رییس امور زنان در ولایت هرات ، عزیزه خیراندیش مدیر شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در هراتو عضو هیات رهبری جشنواره ، مهندس لطیف احمدی کارگردان شناخته شده افغان، ابراهیم عارفی رئیس افغان فیلم، افسر رهبین رئیس فرهنگ وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، عاقله رضایی بازیگر و فیلم ساز، دیانا ثاقب کارگردان، عزیز دلدار بازیگر و فیلم ساز و عضو هیات رهبری جشنواره و فرشته اطمینان بازیگر جوان سینمای افغانستان اشاره کرد.
تعدادی از میهمان‌های بین‌المللی این جشنواره عبارت بودند از: گلاره کیازند فیلم ساز از کانادا، مرضیه ریاحی سردبیر پایگاه خبری فیلم کوتاه از ایران، زلفیه صادقف دبیر جشنواره دیدار از تاجیکستان، باسو نوپور فیلم ساز و نماینده جشنواره فیلم زنان دهلی از کشور هندوستان.
رویا سادات، یکی از اولین زنان فیلم‌ساز افغانستان پس از سقوط طالبان، رئیس خانه فیلم رویا و عضو هیات رئیسه جشنواره و برنده چندین جایزه بین‌المللی پیرامون برگزاری این جشنواره گفت: “این فستیوال برای ایجاد بستر مناسب برای ارتباط دادن زنان افغانستان چه در داخل و چه با خارج از کشور است تا بتوانند درباره چالش‌هایی که با آن مواجه هستند به بحث و گفتگو بنشینند. یکی از دلایل انتخاب شهر هرات برای برگزاری جشنواره به جز قدمت تاریخی و فرهنگی این شهر، آرامش نسبی حاکم بر هرات بود”.
روح‌الامین امینی، معاون بنیاد آرمان‌شهر در افغانستان و دبیر جشنواره، گرداننده مراسم پایانی در صحبت‌های خود خطاب به والی (فرماندار) هرات گفت: “ما در برگزاری این جشنواره قدم اول را با حمایت شما و دیگر مسئولان برداشتیم امیدوارم قدم بعدی را شما برای ساخت یک سینما در هرات برداشته و ما از شما حمایت کنیم “.
گیسو جهانگیری، رئیس بنیاد آرمان‌شهر و عضو هیات رئیسه جشنواره در گفتگو با تارنمای آرمان‌شهر گفت: “افغانستان و کشورهای همسایه آن امروز در شرایط نامعلوم و بحرانی در تاریخ خود به سر می‌برند. مساله نابرابری جنسیتی، زن‌ستیزی و جنگ از مشخصات این دوره حیات تاریخی منطقه است. ما فعالان مدنی و فرهنگی به این نیازمند بودیم که برای اولین بار از طریق هنر هفتم و مشارکت زنان واضح و روشن نگرانی‌های خود را ابراز کنیم. این جشنواره حاصل تجربه بلندی است که طی سالها همزیستی با جنگ و سرکوب به دست آمده است. زنان امروز شایسته‌ترین سفیران صلح هستند و به شیوه‌های مختلف با انگشت‌نما کردن مشکلات و چالش‌های اجتماعی که با آن روبرو هستند مقابل تاریک‌اندیشان و صلح ستیزان قد علم کرده‌اند”.
روح‌الامین امینی در گفتگو با تارنمای آرمان‌شهر پیرامون نکات برجسته جشنواره گفت:”برگزاری یک جشنواره سینمایی با سوژه زنان در افغانستان به خودی خود مسأله مهمی است زیرا ما توانستیم در این جامعه سنتی دو نکته مسأله برانگیز یعنی سینما و صحبت پیرامون وضعیت زنان را کنار هم آورده و مطرح کنیم. اما این اتفاق زاویه دیگری نیزبدین صورت دارد که جشنواره با توجه به امکانات محدودی که در اختیار داشتیم در بهترین مکان ممکن، بهترین زمان ممکن و به صورت شایسته برگزار شد و در واقع توانستیم آبروی جشنواره را در مقابل زنان این سرزمین و سینماگران آن به خوبی حفظ کنیم. به نظر من دورهای بعدیجشنواره با شکوه بیشتری برگزار خواهد شد. دور اول آن تا اندازه زیادی توانست توجه دست اندرکاران سینما، مردم، رسانه‌های ملی و بین‌المللی و حتی مسئولان دولتی را به خود جلب کند، بیش از چهل نهاد ملی و بین‌المللی از این جشنواره حمایت کرده‌اند”.
الکا سادات، مستندساز جوانی که جوایز بسیاری برای فیلم‌های خود دریافت کرده است که دیگر دبیر این جشنواره است، یادآور شد: “برگزاری این جشنواره در روز جهانی زن (۸ مارس) از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، ما انتظار چنین حضور پررنگ زنان را نداشتیم؛ در برخی از فیلم‌ها تعداد تماشاچی‌های زن نصف و چه بسا بیشتر از مردان بود. در افغانستان فیلم هنری کم دیده می‌شود در نتیجه نمایش فیلم‌های بین‌المللی برای تماشاچی‌ها شگفت‌انگیز و آموزنده بود و به بالا رفتن سطح آگاهی آنان کمک کرد. از دیگر نکات برجسته این جشنواره معرفی هرات به عنوان شهری با جاذبه های زیاد توریستی بود که به گفته بسیاری از حاضران در جشنواره تأکید بر باستانی بودن هرات به عنوان یکی از شهرهای مادر در گذشته تاریخی این جغرافیای فرهنگی دارای اهمیت فراوان بود و بر همین اساس این جشنواره در قلعه تاریخی اختیارالدین که به نام قلعه اسکند نیز شناخته می شود، برگزار شد”.
خانم ماریا بشیر اولین دادستان زن افغانستان که در مراسم اختتامیه این جشنواره حضور داشت گفت: “امروز جای بسا افتخار است که در هشتم مارچ ما جشنواره فیلم زنان را در ولایت هرات داریم با این حضور گسترده و با این انعکاس بین المللی. من تأثیر انعکاس درد زن افغان را از طریق هنر هفتم یعنی سینما با تمام گوشت و پوست خود درک می کنم و این جشنواره موفقیت آمیز را یک بار دیگر تبریک می گویم مخصوصا برای فیلم سازان زن.”
در یکی از میزگردهایی که در حاشیه جشنواره برگزار شد برخی معتقد بودندباید با توجه به “نبض جامعه” فیلم‌ها را انتخاب کرده و به نمایش درآورد اما هیات برگزاری جشنواره اعلام کرد: “نباید تنها به نبض جامعه اتکا داشت بلکه باید شهامت داشته باشیم و فیلم‌هایی را نیز به نمایش بگذاریم که فراتر از سطح مخاطبان عام باشد. تنها در این صورت است که می‌توان جامعه را تغییر داد”.
لطیف احمدی که یکی از سخنران‌های مراسم پایانی بود در شروع صحبت کوتاهش گفت: “جای بسیار افتخار است که ما امروز در هرات باستان و شاهد یک واقعه بزرگ در تاریخ سینمای افغانستان هستیم”.
صدیق برمک در تقدیر از برگزاری این جشنواره گفت: “من بسیار افتخار می کنم که دوشادوش با خواهران خود در برگزاری این جشنواره ای که آرزوی من بود شرکت می کنم آن هم در شهر تاریخی هرات شهر دوست داشتنی ای که وقتی در این ارگ خود را می بینم به یاد رنسانس هرات می افتم؛ به یاد گوهرشاد می افتم به یاد سلطان حسین بایقرا؛ امیرعلی شیر نوایی و جامی بزرگ. می بینم که نسل آن بزرگواران امروز باز هم به فکر فرهنگ شان هستند به فکر هنرشان از طریق تصویر بر روی پرده. من سر تعظیم فرود می آورم در مقابل آن زنان که جسارت کرده و شجاعانه این جشنواره را برگزار کردند.”
وی در ادامه “موفقیت” این جشنواره را به همه و به خصوص “بنیاد آرمان‌شهر” و “خانه فیلم رویا” تبریک گفت و افزود: ” امیدوارم که تلاش آنها همانند قلب شان همیشه بتپد و زنده باشد”.
ابراهیم عارفی، رئیس افغان فیلم نیز در سخنان خود خاطرنشان کرد: ” من وعده می کنم که سال آینده از لحظه ای که کار برگزاری این جشنواره آغاز می شود تا آخرین دقایق همراه دست اندرکاران جشنواره باشم و امیدوارم سال آینده همراه با افتتاح این جشنواره بیاییم و سالن سینمای شهر هرات را نیز با همکاری مسوولین افتتاح کنیم”.
لازم به ذکر است که سینمای هرات پس از قدرت گرفتن طالبان در افغانستان از بین رفت.
داوود شاه صبا، والی شهر هرات در پاسخ به سخنان ابراهیم عارفی اعلام کرد: “من بسیار مایل هستم که سینمایی در هرات ساخته شود اما تنها شرط آن تامین امکانات مالی است”.
صبا در قسمتی از سخنان خود گفت: “امیدوارم این خشت، به خشت بسیار محکمی بر بنای بزرگ آرزوهای نسل های آینده افغانستان برای مشارکت و زندگی انسانی مبدل شود”.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: “از بنیاد آرمان شهر که کارهای بسیار بزرگی را در افغانستان در چندین سال گذشته انجام داده است و همیشه در خدمت فرهنگ قرار داشته اند تشکر می کنم و از خانه رویا فیلم سپاسگزارم که در تدویر این جشنواره همت به خرج دادند”.
صبا در پایان سخنان خود دو یادگارنامه به گیسو جهانگیری و رویا سادات اعطا کرد و گفت: “من بدین وسیله از مجموعه فعالیت‌های فرهنگی آرمان‌شهر و خانه فیلم رویا قدردانی می‌کنم”.
در حاشیه این جشنواره، مخاطبان و میهمانان در گوشه و کنار به گفتگو مشغول بوده و با رسانه‌های مختلف گفتگو کردند؛
خالد قادری یکی از تماشاچیان در گفتگو با بی‌بی‌سی گفت: “با آن که من فعال اجتماعی هستم اما پس از برگزاری این جشنواره و مشاهده فیلم‌ها و حضور پر شور زنان، نگاهم به مساله زن تغییر یافته ، و به اندازه‌ای فیلم‌ها تاثیرگذار بود که من از امروز متوجه ابعاد بزرگتری در ارتباط با مساله زنان شدم”.
زلفیه صادقف، بازیگر و معاون فستیوال سینمایی “دیدار” تاجیکستان، با اشاره به آخرین فیلم این جشنواره که “نان رشتان” به کارگردانی شادی صالح از تاجیکستان بود، اظهار امیدواری کرد روزی زنان افغانستان هم بتوانند در آرامش و امنیت برای طوی (عروسی) فرزندان خود به دور از تبعیض جنسیتی، نان بپزند و شادی کنند”.
در روز پایانی جشنواره، پیام ویدئویی تبریک و حمایت پائولا دی فلوریو، مستند ساز و نامزد اسکار از لس‌آنجلس، به نمایش گذاشته شد؛ دی فلوریو در این پیام ضمن تبریک از برگزاری چنین فستیوالی گفت: “زمانی که خبر برگزاری جشنواره فیلم زنان را شنیدم قلبم منقلب شد و می‌خواهم بگویم تا چه اندازه حمایت از شما باعث افتخار من است، مساله زنان و شکستن سکوت مقابل آن، جهانی است و ما به هم مرتبط هستیم”.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم زنان با اجرای کنسرت موسیقی محلی در صحن ارگ هرات پایان یافت؛ اجرای این کنسرت توسط ده نفر از نوازندگان برتر افغانستان مانند استاد محمود خوش‌نواز، نعمت‌الله حسین‌زاده، خواجه صاحب احراری و استاد قاسم مسرور به انجام رسید.
رسانه‌های بسیاری برای پوشش دادن اخبار مربوط به برگزاری “جشنواره بین‌المللی فیلم زنان – هرات” در قلعه اختیارالدین حاضر بودند که می‌توان از رسانه‌های محلی رادیو مژده، رادیو مردم، رادیو و تلویزیون هرات، تلویزیون آسیا، رادیو شهرزاد (رادیوی دختران)، ماهنامه دوربین، روزنامه اتفاق اسلام، تلویزیون عصر، تلویزیون طلوع و هفته‌نامه پرسش را نام برد.
رسانه‌های بین‌المللی که برگزاری جشنواره را پوشش دادند، عبارتند از: بی‌بی‌سی فارسی، رادیو فردا، آ اف پ (آژانس خبرگزاری فرانسه)، هافینگتون پست لایو، وی او ای (صدای آمریکا)، نشریه چاینا پست (چین)، صدای آگورا (ایتالیا)، ار اف ای (رادیو بین‌المللی فرانسه)، رادیو زمانه، رادیو فرهنگ فرانسه، روزنامه‌های اکسپرس تریبیون و دان (پاکستان)، ایندیپندنت (انگلستان )، مجله ال (فرانسه)، دویچه وله فارسی(آلمان)، تلویزیون فرانس ۲۴ (فرانسه)، لیبراسیون (فرانسه)، تریبیون ژنو (سوئیس)، یوناما (خبرگزاری سازمان ملل)، پایگاه خبری فیلم کوتاه (ایران) و تعدادی از سایت‌های آنلاین ایران، ویتنام و دیگر کشورها.
برگزارکنندگان این جشنواره وعده دادند که سال آینده، روز جهانی زن را با تعداد بیشتری از فیلم‌های چهارگوشه جهان برگزار خواهند کرد.
