روح‌الامین امینی: از شانزده سال تجربه حرف می زنیم که هفت سال اش در افغانستان روی داده است با فراز و فرودهایی زیاد. در این هفت سال بیشتر از صد هزار جلد کتاب و ۱۱۸ جلسه گفتگو محصول کار گروهی کوچک است به نام آرمان شهر در کنار رایزنی های ملی و بین المللی این گروه برای تحقق حقوق بشر، و برای آزادی انسان!
عنوان این برنامه را “بررسی یک سیاست فرهنگی” گذاشتیم بدین جهت که معتقدیم فعالیت این نهاد در هفت سالی که در افغانستان گذشت چیزی جدای از یک ابتکار بود. هفت سال پافشاری و استمرار، شنیدن از نخبگان و گفتن به شهروندان برای نهادینه کردن فرهنگ گفتگو و ارایه آن به عنوان بدیلی بر جنگ و نشر آگاهی در خدمت به انسان، سیاست ما در طول این سال ها بود و همان هفت سال پیش نیز به روشنی می دانستیم که چه می خواهیم.
روی ۱۱۸ دعوت نامه آرمان شهر نوشته شده “گفتگو پلی میان نخبگان و شهروندان” و این نشان دهنده تأکید این نهاد مدنی بر استفاده از اندوخته های فرهیختگان این جامعه برای حل بحران است و در این میانه شهروندان نقشی اساسی را ایفا می کنند. شهروندانی که نه رعیت اند و نه مردم بلکه کنش گرانی متعهد هستند، هم به حقوق خود اشراف دارند و هم به حقوق دیگران احترام می گذارند؛ اگر رأی بدهند آگاهانه رأی می دهند و اگر رأی ندهند آگاهانه رأی نمی دهند.
ما در جامعه ای زندگی می کنیم که با وصف حضور سمبولیک دموکراسی هنوز هستند عده ای که واژه رعیت را بر لب می آورند و مردم، اصطلاحی معمول است اما ما در طول همه این سال ها برای شهروند کار کرده ایم که مفهومی فراتر از هر چه رعیت و مردم است. شهروند کسی است که با:
جستن/ یافتن/ و آنگاه به اختیار برگزیدن/ و از خویشتن خویش بارویی پی افکندن
سر بلند می کند و برای تغییر در جامعه اش تلاشی آگاهانه دارد. ما در هفت سال گذشته تلاش بر این داشتیم تا شهروندان را گرد هم بیاوریم و با آن ها گفت و شنود داشته باشیم و این رابطه متقابل گام های مان را در این مسیر استوار تر کرد وقتی توانستیم در حد توان اندک مان در این هفت سال با بیش از بیست هزار مخاطب صحبت کنیم و از بیش از ۲۰۰ سخنران بشنویم.
ما تنها تن به یک ابتکار فرهنگی ندادیم به این دلیل که می دانستیم با ابتکاری صرف و مکث در یک نقطه زمانی نمی توان در این کشور قدمی را از قدمی برداشت و به همین سبب بود که به دنبال برنامه ای بلند مدت گشتیم؛ برنامه ای که به یک سیاست گزاری فرهنگی انجامید؛ به بیش از صد هزار جلد کتاب؛ سی دو شماره نشریه، بیش از ۷۰۰ تکه فیلم در کانال یوتیوب و صد و هژده جلسه گفتگو؛ به ده ها گزارش و اعلامیه و برگزاری چندین جشنواره فرهنگی – هنری و نمایش نامه؛ تولید چند فیلم مستند و رایزنی های ملی و بین المللی در موقعیت های مختلف برای انسان و برای آزادی!
در این قسمت می خواهم معرفی کوتاهی از بخش های مختلف کار آرمان شهر داشته باشم.
انتشارات
انتشارات آرمان شهر بیش از صد هزار نسخه کتاب را به صورت رایگان در خدمت به آگاهی جمعی در اختیار شهروندان قرار داده است و در کنار آن از طریق نشر آگاهی در نشریه ها، وبسایت و فعالیت پی گیر در شبکه های اجتماعی در چرخش اطلاعات بین کوشندگان راه عدالت سهیم بوده است.
بیشتر کتاب های آرمان شهر به صورت آنلاین و از طریق وبسایت آرمان شهر نیز قابل دسترس است.
ما در طول این سال ها کاروان های کتابی را به گوشه و کنار این جغرافیای زبانی فرستادیم از بدخشان تا بلخ و بامیان و دایکندی و قندهار. و یک کاروان کتاب را همراه با محموله ای از همدلی و هم زبانی به شهر دوشنبه تاجیکستان فرستادیم و مراسم پایانی دور اول و دوم جشنواره بین المللی صلح سیمرغ را در کتابخانه ملی تاجیکستان برگزار کردیم.
انتشارات آرمان شهر تحت عنوان های زیر مجموعه ای از کتاب ها را منتشر کرده است: “سکوت را بشکنیم، گفتگو، سیمرغ، زنان، کودک و نوجوان، سیاست نامه، نشریه حقوق بشر و جامعه مدنی، هفت روزنامه حقوق بشر و وبسایت آرمان شهر”
این سلسله ها در خود کتاب هایی را جای داده است. مانند “سکوت را بشکنیم” که اختصاص دارد به کتاب هایی پیرامون حقوق بشر و روایت قربانیان جنگ در این بخش کتاب هایی مانند راهنمای قربانیان به دادگاه بین المللی جزایی، گذشته چراغ راه آینده، علیه فراموشی، افغانستان در جستجوی حقیقت و عدالت، گذری بر ویرانه های جنگ و… منتشر شده است.
در سری سیمرغ آثار ادبی و هنری از نویسندگان افغانستان و دیگر نقاط جهان منتشر شده است کتاب هایی مانند: مرقع عشق منتخب آثار خوشنویسی استاد نجیب الله انوری، پایان کار سه رویین تن اثر استاد رهنورد زریاب، پر سیمرغ منتخبی از شعرهای شاعران افغانستان، ایران و تاجیکستان در اولین دور جایزه صلح سیمرغ، رمان ۱۹۸۴ و قلعه حیوانات اثر جورج اورول، رمان فارنهایت ۴۵۱ از ری داگلاس بردبردی و…
در سری “زنان” کتاب هایی مانند عدالت برای زنان در جنگ و صلح، مجموعه شعر هیچ نتوان گفت در پنجاه سال از حمیرا نکهت و اتاقی از آن خود اثر ویرجینیا وولف منتشر شده است.
در بخش کودک و نوجوان کتاب هایی مانند اعلامیه جهانی حقوق بشر برای کودکان و نوجوانان به صورت مصور، داستان مسافر کوچولو اثر دوسنت اگزو پری و با ترجمه احمد شاملو و لباس جدید امپراطور مجموعه چهل و چهار قصه از هانس کریستین اندرسن منتشر شده است.
یکی از بخش های مهم انتشارات آرمان شهر سیاست نامه است. زنجیره کتاب هایی که زیر عنوان کلی سیاست نامه چاپ می شوند از منظری تئوریک به مهم ترین مسایل استراتژیک افغانستان و جهان می پردازند. در این سری کتاب هایی مانند نقض حقوق بشر و سیاست امریکا، ناتو استثنا بر دموکراسی و افول امپراتوری ها، تبعیض و مشارکت سیاسی زنان – نقش آموزش و پرورش، شهر و جنگ و فدرالیسم و دموکراسی را منتشر کرده است.
ماهنامه آرمان شهر در گستره حقوق بشر و جامعه مدنی منتشر می شود. از این نشریه دوزبانه تا کنون ۳۲ شماره منتشر شده است. این نشریه به صورت آنلاین در اختیار مخاطبان قرار می گیرد.
در کنار این فعالیت ها وبسایت آرمان شهر کمر همت برای ایجاد کامل ترین مرکز اسناد حقوق بشری و ایجاد شبکه بین المللی زنان بسته است. چهار بولتن هفتگی حقوق بشر به صورت مجزا با عناوین افغانستان، ایران، جهان و زنان منتشر می شود. و به بیست هزار مخاطب از طریق آدرس ایمیل ارسال می شود.
گفتگو
گفتگوهای آرمان شهر در طول هفت سال گذشته در شهرهای کابل، هرات، مزار شریف و بدخشان برگزار شده است. این گفتگوها با تجلیل از احمد شاملو شاعر انسان و آزادی در کابل آغاز شد و در هفت سال گذشته به موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، حقوق بشری، و زنان پرداخت و همایش های فرهنگی و نمایش فیلم و کنسرت برگزار کرد. نمایش نامه هایی مانند دو زن دوشاعر (مخفی بدخشی و محجوبه هروی)، سیمرغ در قاف صلح، کاروان صلح سیمرغ (با حضور هنرمندان نامی تیاتر تاجیکستان)، یک دهه حضور بین المللی در افغانستان، جنبش زنان افغانستان تجربه های ملی و فراملی، در جستجوی حقیقت و عدالت در افغانستان و…
در این چهارچوب به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری و مجلس در دور گذشته نیز جلسه های ویژه ای به نام روبرو برگزار شد که نامزدهای انتخابات را روبروی مردم نشاند تا برنامه های شان را برای مردم بگویند و به سوال های آن ها پاسخ بدهند.
بر علاوه این ها برگزاری جلسه های هفته وار کتاب خوانی، نقد، صدور اعلامیه ها و بیانیه ها به مناسبت های مختلف در دفاع از حقوق بشر و عدالت خواهی، رایزنی های ملی و بین المللی و همکاری با دیگر نهادهای مدنی، حقوق بشری و فرهنگی قسمت های دیگر فعالیت های این نهاد را در بر می گیرد.
در طول این سال ها ما تلاش کرده ایم با نهادهای مترقی، مدنی، فرهنگی، دانشگاهی و خوش فکر همکاری هایی انجام دهیم که نمونه این همکاری ها هفت سال کار مشترک و متداوم با انستیتیوت فرانسه در افغانستان است اولین جلسه گفتگوی آرمان شهر در این سالن برگزار شد و امروز شاهد برگزاری صد و هجدهمین جلسه آن در همین سالن هستیم. در این بین حدود هفتاد درصد این گفتگوها در این سالن برگزار شد و یکی از زیبا ترین تجربیات ما در این سال ها این همگامی و همراهی بود.
ما معتقدیم تمام کارهایی که انجام می دهیم و ممکن است در نظر مخاطبی در یک نگاه پراکنده به نظر بیاید کارهایی است که مانند زنجیر به هم بافته اند در واقع هیچ کدام از اقدامات ما به صورت تصادفی انجام نشده است.
ما اگر کتاب چاپ می کنیم یا گفتگو برگزار می کنیم و اگر جایزه صلح می دهیم یا فستیوال سینمایی برگزار می کنیم همه این ها در خدمت به این هدف است که جامعه آگاه و مترقی می خواهیم.
ما به این جغرافیای فرهنگی نظر داریم و فعالیت های این بنیاد دایره ای وسیع تر از مرزهای سیاسی امروز را تحت پوشش دارد.
همکارهای ما در این سال ها با گروه ها و کمپاین هایی مانند گروه هماهنگی عدالت انتقالی یا کمپاین ۵۰ درصد زنان نیز احترام گذاشتن به اقدامات جمعی بر ای رسیدن به اهداف مشترک اجتماعی بود. ما همواره از نهادها، گروه ها و افراد مترقی حمایت کرده ایم و خواستار حمایت آن ها از فعالیت های خود شده ایم.
ما باور داریم رسیدن به آزادی و ترقی بدون حضور زنان در یک اجتماع امری محال است. ما می دانیم بدون مشارکت فعال زنان در تمام عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نمی توان صحبت از هیچ دست آوردی را در جامعه مطرح کرد.
از همه کسانی که در طول این سال ها همکار و یاور ما بوده اند سپاسگزاری می کنیم از همه عزیزانی که به عنوان سخنران و گفتگو گردان در کنار ما بودند و از همه کسانی که در این برنامه ها شرکت کردند و هم نهادهایی که در برگزاری این برنامه ها با ما همراه شدند.
به امید این که جشن ده سالگی آرمان شهر را با هم برگزار کنیم.
