جواد دروازیان: در ۱۲ سرطان ۱۳۹۲ برابر با ۳ جولای ۲۰۱۳ صد و هجدهمین جلسه گفتگو پلی میان نخبگان و شهروندان، به مناسبت هفت سالگی فعالیت‌های بنیاد آرمان شهردر افغانستان در تالار انستیتیوت فرانسه در کابل برگزار شد.
در این برنامه خانم حمیرا قادری (نویسنده و فعال زنان)، آقای ضیاء مبلغ (نویسنده و فعال مدنی)، گیلدا شهوردی رییس انستیتیوت فرانسه در افغانستان و آقای عبدالله احمدی (فعال مدنی) سخنران بودند. بخش دوم این برنامه کنسرت آقای فرید رستگار و آقای رفیع بهروزیان با همراهی نوازندگان گروه دهه چهل بود. در این بین خانم سوسن نیز دو آهنگ رپ را برای شنودندگان اجرا کرد.
اولین سخنران این گفتگو، خانم گیلدا شهوردی رییس انستیتوت فرانسه در افغانستان با اشاره به همکاری های مشترک آرمان شهر و این مرکز گفت: «در انستیتوت فرانسه، گفتگو با آرمان شهر آغاز شد و این یک افتخار بزرگ است. هر سال و هر ماه بحث ها و گفتگوها دقیق تر می شود. شهروندانی که از رنگ های مختلف جامعه هستند، علاقمندی خاص نشان می دهند. آن ها می آیند، شرکت می کنند، می پرسند و این برای حرکتی که یک جامعه نیاز دارد، مهم است. ما از آرمان شهر بسیار سپاسگزاریم که چنین فعالیت‌ها و محیطی را در انستیتوت فرانسه در افغانستان به انجام رساند.»
گرداننده برنامه آقای روح الامین امینی (معاون بنیاد آرمان شهر) گزارش خلاصه‌ای از فعالیت هایی آرمان شهر در هفت سال گذشته ارائه کرد. او گفت: « از شانزده سال تجربه حرف می زنیم که هفت سال اش در افغانستان روی داده است با فراز و فرودهایی زیاد. در این هفت سال بیش از صد هزار جلد کتاب و ۱۱۸ جلسه گفتگو محصول کار گروهی کوچک است به نام آرمان شهر در کنار رایزنی های ملی و بین المللی این گروه برای تحقق حقوق بشر، و برای آزادی انسان!»
امینی افزود: «ما تنها تن به یک ابتکار فرهنگی ندادیم به این دلیل که می دانستیم با ابتکاری صرف و مکث در یک نقطه زمانی نمی توان در این کشور قدمی را از قدمی برداشت و به همین سبب بود که به دنبال برنامه ای بلند مدت تر گشتیم برنامه ای که به یک سیاست گزاری فرهنگی انجامید به بیش از صد هزار جلد کتاب و به صدو هژده جلسه گفتگو، به دهها اعلامیه و به چندین جشنواره فرهنگی و هنری و رایزنی های زیادی در موقعیت های مختلف برای انسان و برای آزادی!»
او در ادامه راجع به انتشارات آرمان شهر و گفتگوها توضیح داد: «انتشارات آرمان شهر در طول هفت سال گذشته بیش از صد هزار جلد کتاب را در خدمت به آگاهی جمعی در اختیار شهروندان قرار داده است و در کنار آن از طریق نشر آگاهی در نشریهها، وبسایت و فعالیت پی گیر در شبکه های اجتماعی در چرخش اطلاعات بین کوشندگان راه عدالت سهیم بوده است. این انتشارات به بخش هایی مانند: “سکوت را بشکنیم، گفتگو، سیمرغ، زنان، کودک و نوجوان، سیاست نامه، نشریه حقوق بشر، بولتن هفتگی حقوق بشر و وبسایت آرمان شهر تقسیم می شود.»
«جلسات گفتگوی آرمان شهر نیز از هفت سال به این سو به صورت پی گیر برگزار می شود. این گفتگوها با تجلیل از احمد شاملو شاعر انسان و آزادی آغاز شد و در هفت سال گذشته به موضوعات مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، حقوق بشری، و زنان پرداخت. در این چهارچوب به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری و پارلمان در دور گذشته نیز جلسه های روبرویی برگزار شد که نامزدهای انتخابات را روبروی مردم نشاند تا برنامه های شان را برای مردم بگویند و به پرسش های آن ها پاسخ بدهند. بر علاوه این ها برگزاری جلسه های هفته وار کتاب خوانی، نقد، صدور اعلامیه ها و بیانیه ها به مناسبت های مختلف در دفاع از حقوق بشر و عدالت خواهی، رایزنی های ملی و بین المللی و همکاری با دیگر نهادهای مدنی، حقوق بشری و فرهنگی قسمت های دیگر فعالیت های این نهاد را در بر می گیرد.»
امینی در پایان تذکر داد: «ما اگر کتاب چاپ می کنیم یا گفتگو برگزار می کنیم و اگر جایزه صلح می دهیم یا فستیوال سینمایی برگزار می کنیم همه این ها در خدمت به این هدف است که جامعه ای آگاه و مترقی می خواهیم. همکاری های ما در این سال ها با گروه ها و کمپاین هایی مانند گروه هماهنگی عدالت انتقالی یا کمپاین ۵۰ درصد زنان نیز احترام گذاشتن به اقدامات جمعی برای رسیدن به اهداف مشترک اجتماعی بود. ما همواره از نهادها، گروه ها و افراد مترقی حمایت کردهایم و خواستار حمایت آن ها از فعالیت های خود شده ایم.»
خانم حمیرا قادری سخنران دیگر این برنامه بود که در باره کارکردهای آرمان شهر در زمینه مسائل زنان صحبت کرد. او گفت: «من به آرمان شهر به عنوان حرکت مدنی خودجوش نگاه میکنم که برای رسیدن حقوق مدنی ملت از هیچ کوششی دریغ نکرده است.»
خانم قادری در ادامه افزود: « یکی از کارهایی که آرمانشهر حداقل در این دو سه سالی که من در اکثر جلسات آن حضور داشتهام انجام داده، چاپ، انتشار و پخش کتابهای متنوع در حوزه زنان است. میخواهم بگویم که اکثر کتابهای آرمانشهر مسئله جنسیت را به چالش کشیده است. آرمانشهر تمرکز خاصی روی مسئله بانوان داشته است. این را شما میتوانید از انتشارات آرمانشهر به راحتی درک کنید. در کشورهای روبه توسعه، بحثهای جنسیتی بحثهای داغ اجتماعی هستند. در افغانستان هم بعد از فروپاشی طالبان بحث جنسیتی یکی مهمترین مباحث چند سال اخیر بود. به چالش کشیدن این مباحث پراکنده و نابجا و طرح مباحث تئوریک و سازمانیافته در مورد زنان یکی از مهمترین دستاوردهای آرمانشهر است.
او خاطر نشان کرد: « آنچه که آرمانشهر را برای من مقدس ساخته، اتکا و اعتقاد به بحث هنر است؛ جشنواره فیلمی که آرمانشهر برگزار کرد بینظیر بود و این نشاندهنده آن است که ما در کنار آرد به آرت هم میاندیشیم. این اساس کار یک کشور مدرن است. کتابهایی که در بخش رمان به چاپ رسیده است، ولو با هر اندیشه و ایدئولوژیای که پشت آن است: مثل کتاب ویرجینیا وولف “اتاقی از آن خود” کاملا یک بحث عقیدتی از ایدئولوژی فمینیستی است. وقتی که کتابی از حوزه فرهنگی از ایران و افغانستان وتاجیکستان بهچاپ میرسد، مصداقی از این نکته است که برای آرمانشهر سنجش اجتماع و فرهنگ این حوزه بسیار با اهمیت است. آرمانشهر درتمام این سالها خواسته تا جایگاه زنان را چه در بخش آداب و چه در بخش رفتار ما بررسی کند.»
او خاطرنشان کرد: « یادمان باشد که آموزش و دانش همیشه باعث پایداری است. توانمندسازی مردم به نوعی توانمند سازی جامعه است و توانمندسازی جامعه به نوعی افراد آگاه را پرورش میدهد و این چرخه آگاهی همچنان خواهد چرخید. این فقط در نشستها و گفتمانها اتفاق میافتد و این گفتمانها به نوعی ابزار مبارزه برتر است برای رسیدن به بهترها. بنابراین من احساس میکنم که آرمانشهر مسیرهای متفاوتی را برای رسیدن به خواست خود برگزیده است. »
آقای ضیاء مبلغ سخنران دیگر این برنامه، فعالیت های آرمان شهر را «بی بدیل و بی مانند» خواند و آن را «ابتکار نوعی خاص از گفتگوی رویاروی میان شهروندان» دانست. وی گفت: «به باور من شناسایی و اهمیت کارهایی که آرمان شهر انجام داده است، بدون آشنایی با سیاست فرهنگی رایج جفا به فعالیت های آرمان شهر است.»
آقای مبلغ پس از ارئه تعریف فرهنگ و سیاست فرهنگی رایج در کشور در پایان بحث هایش گفت: «آرمان شهر مشعلی را بر افروخت که تعالی فرهنگ، مطالعه و تقبیح فرهنگ تسلب و رویارویی فزیکی، گفتگو را هدف خود قرار داده است. صد هزار جلد کتاب در کشوری که آثار منتشر شده در آن تا چندین سال قبل به سختی به سه هزار جلد کتاب می رسید خود ایجاد یک جنبش فرهنگی است. مردمی را که در چندین دهه جز با صدای انفجار، انتحار و کشتار آشنا نبودند با یار دیرین این دیار فرهیخته یعنی کتاب و مطالعه آشنا می کند. و گفتگو عمق بخشیدن به مباحثی است که می تواند گذار از جنگ طلبی و خشونت و سر انجام صلح پایدار را تسهیل بخشد. این روند پرشکوه می تواند مباحث و طرح های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی را از سطح هیجان های پوپولیستی عمق علمی ببخشد و زمینه باز سازی و نقد علمی آن را فراهم سازد و یا در درک طرح ها مفید باشد.»
به باور او: «افغانستان جولانگاه قدرتمندانی بوده است که بدون هیچ بررسی علمی و به دست دادن مختصات دقیق نظری و یا بحث از خواستگاه آن ها در پی سقوط نظام حاکم و پی ریزی نظام نو شده است. متاسفانه این روند هنوز هم ادامه دارد. آرمان شهر توانست به درک ما از بسیار مفاهیمی چون عدالت، فدرالیسم، حقوق بشر، جهانی سازی و ده ها مفهوم دیگر کمک کند. این سیاست فرهنگی باید از حلقه ی خواص فراتر رود، گسترش یابد و تمام اقشار مختلف جامعه را در بر گیرد.»
آقای عبدالله احمدی آخرین سخنران این برنامه راجع به فعالیت های آرمان شهر در باره جامعه مدنی و حقوق شهروندی صحبت کرد. او پس از تعریف شهروند و حقوق شهروندی، نگاهی به فعالیت های آرمان شهر و تاثیر آن ها بر آگاهی جمعی گفت: «یکی از عمده ترین دست آوردهای آرمان شهر در کنار سایر فعالیت ها راه اندازی نشست های گفتگو پلی میان نخبگان و شهروندان بوده است. بخش دیگر چاپ دوام دار بیش از صدهزار جلد کتاب است در باره حقوق بشر، عدالت، جامعه ی مدنی، صلح، دموکراسی، شهروند و فرهنگ، که رایگان در اختیار شهروندان قرار گرفته است. جایزه صلح سیمرغ به ابتکار آرمان شهر با شعار ۳۶۵ روز صلح می خواهیم نه یک روز کم بل یک روز بیش که تا هنوز دو دوره آن موفقانه انجام شده است. دادخواهی برای عدالت، دموکراسی و حقوق بشر در سطح ملی و بین المللی بخش دیگر کار این سازمان بوده است. آرمان شهر در برابر هر گونه بی عدالتی و نقض حقوق بشر صدایش بلند بوده است و با صدور اعلامیه ها، کنفرانس های خبری و کمپاین های حقوق بشری و دادخواهی در سطح ملی و بین المللی اقدام نموده است. اولین جشنواره بین المللی فیلم زنان در افغانستان که به مناسبت هشت مارچ و شرکت ۱۰۰ فیلم از ۲۰ کشور در شهر باستانی هرات برگزار شد، دست آورد مهم دیگری بود. چاپ نشریه های حقوق بشری مانند نشریه حقوق بشر و جامعه مدنی که ۳۲ شماره آن نشر شده است کار مهم دیگری بوده است.»
احمدی در ادامه افزود: «با در نظر داشت فعالیت های انجام شده آرمان شهر، به جرأت می توان گفت یکی از عمده ترین فعالیت های آرمان شهر راه اندازی گفتگو و ایجاد پلی میان نخبگان و شهروندان بوده است. برای تحقق دموکراسی نیاز است که عقلانیت انتقادی و مفاهمه وارد فضای عمومی شود. چون جامعه نیازمند حرکتی عمومی است.»
پس از پایان سخنرانی ها شماری از اشتراک کنندگان نقدها و نظریات خود را مطرح کردند. آقای دیدار از گروه تحقیق و دفاع از حقوق بشر گفت: «چهار سال پیش زمانی که دانشجو بودم در یکی از گفتگوهای آرمان شهر که موضوع آن دو تعبیر از جهانی شدن بود، اشتراک کردم. بحث هایی که در این جلسه مطرح شد در طول یک هفته در میان دانشجویان رد و بدل می شد. من تجارب دیگر نیز از آرمان شهر دارم، من همکاران آرمان شهر را بسیار متفاوت نسبت با سایر سازمان ها یافتم. در فعالیت هایی که به صورت جمعی انجام می شود، آرمان شهر همیشه حرف اول را زده است.»
آقای وحید الدین ارغون کمیشنر کمیسیون مستقل حقوق بشر پس از اشاره به برخی از برنامه های آرمان شهر در ولایات گفت: «اگر آرمان شهر بتواند در ولایت ها نیز فعالیت بیشتری کند، علاقمندی زیادی وجود دارد. امیدواریم برنامه ها متنوع تر شوند، رسانه ها حضور داشته باشند. ما در آینده بیشتر از پیش با آرمان شهر همکاری خواهیم کرد.»
آقای مسعود حسن زاده نویسنده و شاعر گفت: «در پرونده چاپ کتاب آرمان شهر دو خرسندی بزرگ وجود دارد و آن عبارت از چاپ دو کتاب جورج ارول و کتابی از ویرجنیا وولف است که کار بسیار بزرگی در افغانستان بود. این نهاد اگر هیچ کار دیگر نکرده باشد چاپ همین کتاب ها بسنده است تا از آرمان شهر قدردانی شود. ولی در باره چاپ کتاب ها حداقل در مسائل ادبیات نفهمیدم کدام استراتیژی ها را دنبال می کند؟»
آقای یاسین نگاه شاعر و نویسنده در باره سابقه همکاریش با آرمان شهر گفت: «خودم به یک روایت در آرمان شهر به دنیا آمدم، آموختم، اشتراک کردم، سخنران بودم، گرداننده بودم و هم با مدیرانش دوست بودم. پیشنهادی ندارم چون نگرانی هایی که دوستان سخنران اشاره کردند، من به این کم بودی ها و نگرانی ها آشنا هستم. آرمان شهر از معدود سازمان هایی است که کمتر حرف می زند و بیشتر کار می کند.»
آقای مجیب مهرداد یکی از اساتید دانشگاه گفت: «ما در غیاب یک حکومت فرهنگی نهادهایی مثل آرمان شهر داشتیم که چراغ فرهنگ و ادبیات را روشن نگه داشتند. من بر خلاف آقای حسن زاده وقتی کتاب نقش روشنفکر ادوارد سعید را می بینم، وقتی آثار اورول را چاپ می شود یا شهزاده کوچک را چاپ می کند سیاست ادبی آن برای من مفهوم و معنا دارد. آرمان شهر همه کتاب ها را نمی تواند چاپ کند ولی مهمترین کتاب ها را چاپ کرده است.»
آقای عبدالله عطایی هماهنگ کننده برنامه های بنیاد هاینریش بل در افغانستان گفت: «آرمان شهر یکی از همکاران نزدیک ماست، از همین تربیون اعلام می کنم که برای ترویج فرهنگ حقوق بشر و تقویت ارزش های مدنی همکاری های خود را پس از این هم با این بنیاد ادامه خواهیم داد.»
بخش سوم این برنامه کنسرتی بود از آقای فرید رستگار، آقای رفیع بهروزیان و خانم سوسن.
در این کنسرت، فرید رستگار بعضی از آهنگ های تازه اش را خواند و رفیع بهروزیان با آهنگ هایی از خود و بعضی از بزرگان موسیقی دهه چهل صدایش در سالن پیچید و مخاطب دلگیر از جنگ در این جغرافیای مغموم را اندکی از روزمرگی های انسان افغانستانی بیرون برد.
در این برنامه که با حضور حدود دو صد نفر از استادن، دانشجویان، فعالان حقوق بشر، دست اندرکاران رسانه ها و اهالی فرهنگ برگزار شد از یاران آرمان شهر نیز تقدیر به عمل آمد؛ سازمان هایی که در این سال ها یار و همکار این نهاد مدنی بودند و افرادی که به عنوان سخنران یا مجری در گفتگوهای آرمان شهر حضور داشتند.
