۱۸ جولای ۲۰۱۳ ـ دو سال پس از انتشار گزارشی با درخواست افزایش حمایت از حقوق کارگران مهاجر تاجیک، هیاتی از فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و آ دی سی مموریال (ADC Memorial) در جون ۲۰۱۳ برای تحقیق درباره تغییرات نهادی و حقوقی و چالش‌های تازه رو در روی کارگران مهاجر تاجیک و خانواده های آن‌ها از تاجیکستان دیدار کردند. در این دیدار به جنبه های جنسیتی مهاجرت، وضعیت مهاجران زن و همسران کارگران مهاجر توجه ویژه‌ای شد.
فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر در اینجا یافته‌های مقدماتی و توصیه های این هیات را منتشر می‌کند.
از سال ۲۰۱۱ به بعد تحولات مثبتی رخ داده است: مهاجرت در دستور کار دولت جایگاه ویژه‌ای دارد، اداره مهاجرت کار خود را شروع کرده است، سازمان‌های غیردولتی در بحث های مربوط به پیش نویس قوانین شرکت دارند. با وجود این، در طی دیدار هیات از تاجیکستان در جون ۲۰۱۳، که در همکاری با دفتر حقوق بشر و حاکمیت قانون تاجیک و مرکز حقوق بشر تاجیک انجام شد، فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و آ دی سی مموریال مشاهده کردند که اقداماتی که تاکنون انجام شده است به تغییرات اساسی در وضعیت کارگران مهاجر نیانجامیده و به سطح اقدامات لازم برای تضمین حمایت مؤثر نرسیده است.
کارگران مهاجر تاجیک در روسیه در برابر روش‌های غیرقانونی کارفرمایان و واسطه ها مثل ضبط گذرنامه ها، نپرداختن معاش ، حملات پلیس، کنترل و حملات ضد خارجی خودسرانه آسیب پذیر هستند. تحقیقات فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و آ دی سی مموریال مواردی را نشان داد که اداره مهاجرت یا وزارت امور خارجه به اندازه کافی به تخلفات رسیدگی نکرده اند.
براساس آمار رسمی، مهاجران زن ۱۴% از کارگران مهاجر را تشکیل می‌دهند (۱۲۴۰۰۷ نفر از ۸۷۷۳۳۵ در سال ۲۰۱۲) و مهاجرت خانواده‌ها یا زوج ها رو به افزایش است. فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و آ دی سی مموریال همچنین درباره وضعیت زنانی تحقیق کردند که شوهرانشان برای کار به خارج می روند. گرچه دریافت پول از مهاجران بدون تردید به بهبود در وضعیت زندگی می انجامد، این سیستم مملو از مشکلات جدی اجتماعی و سلامتی است و به افزایش فشار بر زنان می انجامد. تعداد رو به فزونی از مردان مهاجر در روسیه می مانند به همسران و فرزندانشان را بدون حمایت رها می کنند.
تأثیر اصلاحات نهادی و سیاستی در اثر کمبود بودجه تخصیصی تضعیف شده است. گرچه گروه های تحقیق پیش نویس قوانین مربوط به مهاجرت کارگران و آژانس‌های اشتغال خصوصی را از سال ۲۰۱۰ مورد بحث قرار داده اند، این پیش نویس ها هنوز به پارلمان عرضه نشده است. این پیش نویس ها در وبسایت های رسمی در دسترس نیست و هیچ بحث عمومی یا پارلمانی در این زمینه برنامه‌ریزی نشده است. نسخه‌های پیش‌نویس که در جون ۲۰۱۳ در اختیار هیات فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و آ دی سی مموریال قرار گرفت، حاوی نکات نگران‌کننده‌ای است، از جمله گرایش به قرار دادن مسئولیت حمایت و مراقبت اجتماعی از سالمندان به جای دولت به عهده کارگران مهاجر (مواد ۱۴ و ۱۸ پیش نویس قانون مهاجرت کارگران).
براساس این یافته‌های مقدماتی، ما توصیه‌های زیر را ارائه می‌کنیم:
به دولت تاجیکستان:
- باز و شفاف بودن فرایند قانون‌گذاری را تضمین کنید؛
- اطمینان حاصل کنید که مقررات قوانین مهاجرت کارگران و آژانس های اشتغال خصوصی در سازگاری کامل با مقررات کنوانسیون های بین‌المللی حقوق بشر که تاجیکستان تصویب کرده است و به ویژه کنوانسیون بین المللی حمایت از حقوق تمام کارگران مهاجر و اعضای خانواده های آن‌ها باشد؛
- اطمینان حاصل کنید که مردم تاجیکستان، به ویژه از طریق انتخابات متکثر، بر افراد مسئول در تهیه و تنظیم و اجرای سیاست مهاجرتی کنترل داشته باشند؛
- از انجام تحقیقات مؤثر، پیگرد و مجازات کارفرمایان، واسطه‌ها و قاچاقچیان انسان که مسئول نقض حقوق مهاجران هستند، اطمینان حاصل کنید؛
به دولت‌های تاجیکستان و روسیه:
- از هر گونه مذاکره یا توافق که موضوع مهاجرت کارگران را به مسائل سیاسی، دفاعی یا امنیتی دیگر مرتبط کند بپرهیزید؛
- اطمینان حاصل کنید که هیچ‌گونه اخراج دسته جمعی انجام نشود؛
- همکاری برای عرضه فهرست شهروندان تاجیک را که ورود آن‌ها به روسیه در پی اخراج ممنوع شده است، به افراد مربوط تقویت کنید. اطمینان حاصل کنید که این اطلاعات به صورت محرمانه ارائه و محافظت از اطلاعات خصوصی تضمین شود.
