پورنوگرافی می‌تواند بر روی رفتار افراد تاثیر گذارد و موجب آسیب‌های اجتماعی شود. آنچه می‌تواند مفید باشد، نه اتهامات اخلاقی، بلکه آموزش جوانان برای برخورد انتقادی با تصاویر جنسی و توهماتی است که این تصاویر ایجاد می‌کنند.
رقراری رابطه جنسی پاسخگویی به یکی از نیازهای طبیعی هر انسان محسوب می‌شود. اما بسیاری افراد هیچگاه در مورد اینکه چه شکلی از این رابطه سالم و در چه چارچوبی مثبت است آموزش خاصی نمی‌بینند.
آموزش جنسی می‌تواند افراد را با اطلاعاتی آشنا کند که برای رسیدن به شناخت از جسم خود لازم و برای بدست آوردن درکی مثبت از مسئله سکسوالیته مفید است. اما آموزش جنسی در مدارس هم اغلب به چگونگی ایجاد رابطه جنسی سالم نمی‌پردازد و معمولا به توضیح اعضای جنسی بدن، نقش آن در تولید مثل، جلوگیری از بارداری ناخواسته و مسائلی از این قبیل اکتفا می‌کند. پدر و مادرها نیز معمولا از گفتگو در مورد مسائل جنسی با فرزندان خود پرهیز می‌کنند. حتی در کشورهای غربی، این گفت‌وگو به صحبت در مورد استفاده از کاندوم و قرص ضدبارداری برای پیش‌گیری از حاملگی محدود می‌شود.
نوجوانان و جوانان در نبود سیستمی که اطلاعات درباره روابط جنسی سالم و مثبت را به آنان انتقال دهد، از طریق رسانه‌ها به یک سری معلومات درباره روابط جنسی دست پیدا می‌کنند. بسیاری از پسران نوجوان و مردان با رابطه جنسی از طریق تماشای فیلم‌های پورنوگرافی آشنا می‌شوند، آشنایی‌ای که نه تنها آموزنده نیست بلکه وجوه آموزشی آن جنبه‌های تخریبی دارد و دروغی بیش نیست.
تاثیرات پورنوگرافی بر روی بینندگان موضوعی است که به‌تکرار مورد بحث و بررسی قرار گرفته است و موضوع آزاد بودن تولید و پخش این کالا در امور جنسی نیز همواره مخالفان و موافقان خود را به همراه داشته است.
اشکال مختلف پورنوگرافی
“پورنوگرافی” واژه‌ای است که معمولا دربرگیرنده باری تحقیرآمیز، تنزل‌دهنده و منفی است. پورنوگرافی در جوامع مختلف، بسته به فرهنگ و قوانین موجود حاکم، از تعاریف و درجات متفاوتی برخوردار است و بنا به نگاه فرهنگی هر جامعه و قوانین برآمده از آن، جنبه قانونی یا غیر قانونی پیدا می‌کند.
پورنوگرافی به اشکال و انواع گوناگون به بازار عرضه می‌شود که به‌اصطلاح به دو گروه “پورنو نرم” و “پورنو سخت” تقسیم شده و شامل انواع و اقسام درجات و اشکال گوناگون عرضه مسائل جنسی است: از عکس و پوستر زنان و مردان برهنه گرفته تا فیلم‌های اهانت‌آمیز و آزار‌دهنده با مضمون “فتیشیسم” که در آن فرد فقط از طریق استفاده از شیء یا عضو غیر جنسی بدن می‌تواند به برانگیختگی و ارضاء جنسی دست پیدا کند، و تا صحنه‌هایی از آمیزش جنسی کودکان (پورنوگرافی کودک).
پورنوگرافی کودک بخش عمیقا نگران‌کننده اشکال گوناگون رسانه‌های جنسی است. سوای استفاده از کودکان در فیلم‌های پورنو، یک جزء دیگر از کودک‌آزاری قرار دادن آنان در معرض پورنوگرافی به عمد یا از روی سهل‌انگاری بوسیله بزرگسالان است، که این عمل شامل استفاده بزرگسالان از پورنوگرافی در جهت “آماده‌سازی” کودکان برای سوء استفاده جنسی از آنان نیز می‌شود. اما تاکنون برخوردهای تصادفی کودکان و نوجوانان با رسانه‌های جنسی به عنوان شکلی از سوء استفاده جنسی از کودکان مطرح نشده است.
در اینجا از واژه “پورنوگرافی” به معنی هر گونه برنامه با مضمون جنسی محضی استفاده خواهد شد که در درجه اول برای برانگیختن علاقه جنسی یا ارائه لذت و ایجاد حس شهوانی تولید و پخش می‌شود.
تأثیر پورنوگرافی بر رفتار و گرایش‌های جنسی
برخی تحقیقات نشان داده‌اند که درجه بسیار بالای صراحت و بی‌پروایی جنسی، همراه با تبعیض جنسیتی و خشونت نسبت به زنان در پورنوگرافی، خصایصی هستند که باعث می‌شوند پورنوگرافی اثراتی را بر روی گرایش‌ها و روابط جنسی افراد بگذارد که صحنه‌های روابط جنسی در فیلم‌های معمول تلویزیونی قادر به انجام آن نیستند.
در نبود آموزش روابط سالم جنسی، قرار گرفتن مصرف‌کنندگان در معرض پورنوگرافی به اغتشاش فکری و اخلاقی آن‌ها در برخورد به مفاهیمی مانند تبعیض جنسیتی و روابط ناسالم جنسی کمک می‌کند و در جوامعی که در آن درجه بالایی از نابرابری حقوق زن و مرد در همه عرصه‌های زندگی حاکم است، مصرف پورنوگرافی می‌تواند به تحکیم باورهای تبعیض جنسیتی در افراد کمک کند.
نتایج بدست آمده از برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بین مصرف پورنوگرافی و افزایش احتمال پذیرش اسطوره‌های تجاوز به عنف و رفتار جنسی تهاجمی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد. به ویژه در میان پسران و مردان جوانی که مصرف‌کنندگان دائمی فیلم‌ها و تصاویر خشن‌تر پورنوگرافی هستند، نگرش نسبت به کاربرد اجبار در روابط جنسی تحکیم یافته و احتمال ارتکاب تجاوز و خشونت جنسی افزایش می‌یابد.
یکی از بی‌سر و صداترین اثرات مصرف پورنوگرافی، حساسیت‌زدایی و پذیرش تدریجی بیشتر پورنوگرافی است. پورنوگرافی می‌تواند ارتباط دوجانبه لذت‌آفرینی و لذت‌بخشی جنسی میان افراد را کاهش دهد و آن را از “صمیمیت متقابل” و رابطه‌ای انسانی به رابطه‌ای مکانیکی و صرف “در خدمت به خود” تقلیل دهد. مردانی که بطور مرتب پورنوگرافی تماشا می‌کنند، گزارش می‌دهند که پس از تماشای درازمدت، بدون محرک‌هایی از قبیل عکس یا فیلم پورنوگرافیک قادر به رسیدن به هیجان جنسی نمی‌شوند.
دوری از واقعیت روابط جنسی
برخی پژوهش‌ها در مورد اثرات پورنوگرافی نشان داده‌اند که پس از مشاهده پورنوگرافی به مدت شش جلسه یک‌ساعته، شرکت‌کنندگان زن و مرد هر دو کاهش در شادی و رضایت جنسی با شریک خود، و همچنین کاهش در کنجکاوی جنسی و عملکرد جنسی در خود را گزارش داده‌اند.
در تحقیقات دیگر، مردانی که بطور مرتب از پورنوگرافی برای رسیدن به اورگاسم استفاده می‌کنند گزارش داده‌اند که وقتی در واقعیت با زنان روبرو می‌شوند، حتی زنانی که لباس‌هایی از قبیل بیکینی پوشیده‌اند، هیچگونه عکس‌العمل جنسی در آن‌ها ایجاد نمی‌شود. همچنین برخی از مردان مصرف‌کننده پورنوگرافی گزارش داده‌اند که تماشای مرتب و طولانی‌مدت پورنوگرافی باعث شده که در رابطه‌گیری جنسی با زنان، تحریک شدن و رسیدن به نقطه اوج ارضا ناموفق باشند.
پورنوگرافی تصویری غیر واقعی از توانایی‌ها و خواست‌های زنان و مردان ارائه می‌دهد. بر اساس این تصویر، زنان همیشه آرایش کرده و با کفش‌های پاشنه بلند آماده برای انجام عمل مقاربت جنسی هستند و هیچگاه مریض یا حامله نمی‌شوند، و مردان بی‌احساس، با توانایی بالای جنسی، همیشه و خیلی سریع آماده مقاربت جنسی هستند، هر گاه و هر جا اراده کنند می‌توانند با زن یا زن‌هایی وارد رابطه جنسی مکانیکی شوند بدون هیچگونه اعتراض از سوی فرد مقابل. این تصویری واقعی از زنان و مردان در هیچ‌یک از جوامع انسانی نیست.
چگونگی استفاده از اندام‌های جنسی زن و مرد در فیلم‌های پورنوگرافیک غیر طبیعی است و این فیلم‌ها تصویری غیر عادی از آنچه در واقعیت به جسم انسان لذت می‌بخشد ارائه می‌دهند. هنرپیشگان فیلم‌های پورنوگرافی حرکاتی را به نمایش می‌گذارند که در واقعیت نه تنها لذت‌بخش نیستند، بلکه اندام‌های جنسی انسان را دچار درد و ناراحتی می‌کنند. انجام بی‌وقفه عمل مقاربت جنسی از طریق دهان، مقعد و واژن، در حقیقت می‌تواند به ایجاد عفونت در اندام جنسی فرد بیانجامد. این مسئله اما هیچگاه در فیلم های پورنو نشان داده نمی‌شود.
تفاوت زیادی بین عمل مقاربت جنسی‌ای که در فیلم‌های پورنو به منظور تهیبج و برانگیختگی جنسی محض به نمایش گذاشته می‌شود و ارتباط جنسی بعنوان رابطه‌ای انسانی بین دو فرد علاقمند به یکدیگر وجود دارد. رابطه جنسی در یک چارچوب انسانی میان دو فرد ضمن لذت بخشیدن به آنان موجب تحکیم و ازدیاد علاقه آنان به یکدیگر می‌شود. اما متاسفانه بسیاری از تماشاگران فیلم‌های پورنو، بخاطر عدم آشنایی با تفاوت ماهوی میان این دو و استفاده از پورنوگرافی بعنوان الگوی رابطه جنسی، نه تنها موجبات عواقبی ناخوشایند را برای روابط اجتماعی خویش فراهم می‌آورند بلکه خود محکوم به محرومیت از روابط عمیق عاطفی می‌شوند.
*نویسنده این مقاله، دکتر نورایمان قهاری، روانشناس و پژوهشگر، نویسنده میهمان دویچه وله است.
