گفت و گو

آیا مبارزه زنان افغانستان برای دستیابی به حقوق برابر، یک جنبش است یا یک حرکت تصنعی از بالا به پایین؟ مطالبات مشخص زنان افغانستان چیست؟ نسبت بین مدرنیته و سنت در این مبارزه چیست؟ آیا اختصاص سهمیه به زنان در پارلمان افغانستان و تبعیض های مثبت به نفع زنان بیانگر حضور و مشارکت واقعی زنان در عرصه های سیاسی است؟ این سئوالات و سئوالات دیگر مجموعه مسائلی هستند که سعی شده در این کتاب کوچک به آن‏ها پرداخته شود.

همان طور که از عنوان این کتاب بر می آید مسأله جهانی شدن مورد بحث قرار گرفته است. جهانی شدن به بیان ساده، به معنای گسترش مقیاس، رشد اندازه، سرعت یافتن و تعمیق تاثیر فرا قاره‏ای جریانات و الگو‏های تعامل اجتماعی است. جهانی شدن حاکی از جابه جایی یا دگرگونی در مقیاس سازمان دهی انسان است که جامعه‏های دوردست را به یک دیگر متصل کرده و دسترسی به روابط قدرت را در مناطق و قاره‏های دنیا گسترش می دهد.

سطح کیفی آموزش در افغانستان مسأله محوری این کتاب را تشکیل می دهد . دانشگاه‏های افغانستان بعد از سقوط طالبان متقاضیان فراوانی را به خود دید و انبوهی از جوانان این کشور به سوی دانشگاه‏ها قدم برداشتند اما در مقابل دانشگاه‏های کشور از نگاه کیفی آیا ظرفیت نخبه پروری دارند؟ پاسخ به این سوال و کند و کاو در مورد عوامل آن در افغانستان مسأله‏ای مهم و اساسی است که می‏تواند دریچه‏های تازه‏ای را بر روی نظام آموزشی افغانستان و به خصوص دانشگاه‏ها باز کند.

بسیاری از فعالان حقوق زنان در افغانستان معتقدند که علی رغم مبارزات زنان در یک قرن اخیر، تاکنون جنبش زنان در افغانستان شکل نگرفته است اما در مقابل گروهی معتقدند فعالیت هزاران زن در قالب ان‏جی‏او‏های متعدد را که بعد از سال ۲۰۰۱ نیز تعداد آنها رو به فزونی نهاده است، را می توان جنبش زنان نام نهاد. در کتاب حاضر که ماحصل نشستی به همین عنوان است، دغدغه‏هایی در مورد جنبش زنان مطرح شده است. اشتراک کنندگان در این گفتگو معتقدند جنبشی که در واقع باید خودجوش باشد؛ امروز با حمایت ان‏جی‏او ها و تمویل کنندگان بین المللی اداره می شود. شعار نیست اگر بگوییم که شاید کلیدی‏ترین مسئله ی جامعه ی ما مسئله ی تبعیض جنسی است که بر اکثریت جامعه یعنی زنان روا داشته شده است. اگر این مسئله را با حوصله موشکافی نکنیم، در واقع به خود و جامعه‏ی مان خیانت کرده‏ایم.

جامعه‏ی مدنی پیش از «بحث جامعه‏ی مدنی» در افغانستان مطرح شد. مردم به آن اندکترین آشنایی چندانی نداشتند. تنها تعداد معدودی از نخبگان و دانشگاهیانی که از مهاجرت برگشته بودند در باره ی این موضوع مطالعاتی داشتند. با آن که جامعه‏ی مدنی یکی از اصول و ارزش‏های در جهان امروز است، در افغانستان مردم حتا از استعمال دقیق این واژه عاجز بودند. این کتاب در چنین روزگاری به نشر رسیده است و در سدد طرح تجارب بین المللی و حقیقت‏های محلی در این زمینه در افغانستان است.

این کتاب متن سخنرانی‏های ششمین گفتگوی آرمان‏شهر را در بر دارد. دموکراسی و عدالت اجتماعی در کشورهای کثیرالقوم، از آن دست مقولاتی است که با گذشت زمان مفاهیم و معانی جدیدی را بر خویش می‏افزاید و گاهی برخورد آگاهانه با این مفاهیم سبب می‏شود تا مردم در شناخت آن سریعتر به نتایج مطلوب دست یابند در حالیکه برخورد محافظه کارانه با آن، بحث را دشوارتر می‎سازد.

کتاب «چالش‏های آزادی بیان: رسانه‏ها و مطبوعات در افغانستان» در مورد چالش‏های آزادی بیان، سانسور، نقض آزادی بیان از سوی دولت، رابطه آگاهی شهروندان و حدود آزادی بیان، مشکلات قانونی و ناروشن بودن برخی از اطلاعات، عدم تخصص در زمینه روزنامه نگاری حرفه ای و…. در افغانستان بعد از سال ۲۰۰۱ سخن می گوید.

کتاب حاضر سعی دارد «عدالت اجتماعی در اسلام، سیستم‏های دولت داری و مکاتب دیگر» را از دیدگاه‏های مختلف مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهد . بنیاد آرمان‏شهر آخرین چهارشنبه‏های هر ماه با شعار “گفتگو، پلی میان نخبگان و شهروندان” نشست هایی را به منظور ارتقای سطح آگاهی مردم پیرامون واژه‏های اجتماعی – سیاسی که امروز در جامعه و مطبوعات افغانستان مطرح است ، برگزار می کند.

در کتاب پیش رو، فعالیت‏های کمیسیون مستقل حقوق بشر در زمینه عدالت انتقالی و گزارش «صدای مردم برای عدالت» که خواسته‏های مردم را در زمینه تحقق عدالت منعکس می کرد، آمده است. این گزارش بعدا زمینه ساز ایجاد «برنامه عمل دولت برای صلح ومصالحه و عدالت» شد. انتقادات زیادی به برنامه عمل دولت افعانستان وارد است که مهم ترین آن کمرنگ بودن نقش نهادهای مدنی و مردم در تحقق آن است.