بایگانی ماهیانه February 2013

«گذری بر ویرانه‏های جنگ (سفرنامه ۱۳۶۸)» چشم دیدهای رسول پویان نویسنده این کتاب از گوشه و کنار هرات در همان سال است. در سال‏هایی که آتش جنگ از سر و روی این کشور زبانه می‏کشید هرات نیز پیکری گداخته بود که حرف اول را در آن خون و جنگ و تفنگ میزد. فقر، بی عدالتی و نابسامانی‏های ناشی از این وضعیت، عمده چشم دیدهای نویسنده از وضعیت هرات است.

مجموعه کوچک شعر ” زنان صلح را می سرایند” به مناسبت ۸ مارچ، روز جهانی زنان به خوانندگان پیشکش می شود. این گلچین که اکثر شاعران آن زن هستند، شامل شعرهایی است از اهل قلم کشورهای مختلف در پاسخ به فراخوانی به نام ” کاروان هزار و یک شعر برای صلح در افغانستان” که به وسیله سازمانOPEN ASIA در زمستان ۱۳۸۰ در پنج قاره جهان پخش شد.

برگزیده‌ای از قصه‌های جایزه صلح سیمرغ

ماده ی ١: تمام افراد بشر آزاد زاده می شوند و از لحاظ حیثیت و حقوق با هم برابرند. همگی دارای عقل و وجدان هستند و باید با یکدیگر با روحیه ی برادری رفتار کنند.

«به یاد داشته باشیم در قرنی که گذشت میلیونها کودک، زن و مرد قربانیان خشونت‏های باور نکردنی‏ای بودند که وجدان بشر را عمیقا آزرده و جریحه دار کرده است. بدانیم که کماکان این جنایات هولناک صلح، امنیت و آسایش جهان را تهدید می کنند… مصمم باشیم که به معاف کردن عاملان این جنایات از مجازات پایان دهیم و به این ترتیب در جلوگیری از تکرار این جنایات یاری رسانیم… به این اهداف باور داشته باشیم و به خاطر نسل‏های امروز و فردا، از برپایی دادگاه بین المللی دائمی جنایی حمایت نماییم…» این پاراگراف که از اعلامیه سازمان ملل در مورد اصول اساسی عدالت برای قربانیان جنایت و سوء استفاده از قدرت (اصل ۴) نقل شده است مطلع «کتاب راهنمای قربانیان به دادگاه بین المللی جنایی» است.

در ۱۷ جولای ۱۹۹۸، ۱۲۰ کشور جهان دادگاه بین المللی جزایی را به عنوان یک نهاد مستقل و دایمی تایید و بنا نهادند. چهار سال بعد، در ۱۱ آپریل ۲۰۰۲ پس از اینکه ۶۰ مین کشور اساسنامه رم را تصویب کرد، دادگاه بین المللی جزایی کار خود را آغاز کرد. در اول جولای ۲۰۰۲ این نهاد از صلاحیت کامل برای محاکمه افرادی که مرتکب نسل کشی، جنایت علیه بشریت یا جنایت جنگی شده بودند، برخوردار شد.

پروسه‏ی حقیقت یابی و عدالت انتقالی طی ده سال اخیر در افغانستان همواره مطرح بوده است. طی این ده سال بحث‏های مختلف، از زوایای گوناگون به این موضوع پرادخته‏اند. یکی از این بحث‏ها مسأله‏ی حقیقت‏یابی و نقش طب عدلی بوده است. در پروسه‏ی حقیقت یابی و مستند سازی تنها جمع آوری اسناد و مدارک و ارائه‏ی آن کافی نیست. بلکه بررسی درستی و نادرستی این گزارش‏ها بر اساس معیار‏های علوم و دانش علمی نیز بخش دیگر پروسه‏ی حقیقت یابی و مستند سازی و بررسی اسناد است. در این پروسه سعی می‏شود که اسناد بر اساس معیارهای علمی نحوه ی جرم، تاریخ قربانی شدن افراد، ویژگی های فزیکی و سایر ویژگی‏های دیگر قربانیا تشخیص و از هم متمایز شود.

دنیای بدی داریم و مفاهیم متفاوتی. ادبیاتی که تاریخش لطیف ترین و زیبا ترین عاشقانه ها را دارد در این دنیای بد امروز وظیفه خود می داند که حرف های دیگری بر زبان بیاورد و از زخم هایی حرف بزند که هر روز بر آن ها افزوده می شود و دردهایی که هر روز طاقت فرساتر می شوند.

نظامهای سیاسی مختلف تعاریف و رویکردهای متفاوتی از عدالت اجتماعی دارند. محافظه کاران خواهان اجرای تعریف حداقلی از عدالت هستند. آنها جایگاه مهمی برای عدالت اجتماعی در نظر نمی‏گیرند. ریشه‏های این بی توجهی را می توان در مخالفت آنان با اندیشه روشنگری و ارزش اساسی آن یعنی برابری دانست اما در مقابل، نیروهای سیاسی چپ “عدالت اجتماعی” را مهم ترین عنصر و اساس «برابری» انسانها می دانند. کتاب کوچک «نظام سیاسی و عدالت اجتماعی: افغانستان در کجای کاراست؟» نیز با اتخاذ چنین رویکردی به مسایلی چون نظام سیاسی افغانستان، بازسازی اقتصادی و عدالت اجتماعی، نظام‏های حکومتداری و عدالت اجتماعی، عدالت و انصاف و تصمیم گیری عقلانی پرداخته است.

آزادی بیان بدون اندیشه و خرد بی معنا است. تجربه‏ی بشریت نشان داده است که جوامعی به آزادی و آزادی بیان و اندیشه ارج می‏نهند که از آگاهی بیشتری بهرمند باشند. به عبارت دیگر آزادی و آگاهی لازمه‏ی یکدیگر‏اند و دو روی یک سکه. بنابراین، این کتاب در سدد طرح دو بحث است: از یک طرفه آزادی بیان و مسئوولیت مدنی و از جانب دیگر طرح بحث «کتاب، کتابت و کتاب خوانی» به مثابه پیش زمینه‏ای برای رسیدن به آزادی و آزادی بیان و اندیشه.