مومنه یاری عضو کمیسیون تدویر کمیسیون لویه جرگه برای قرارداد بین آمریکا و افغانستان است. مهم ترین نگرانی او نبود امنیت کافی در جامعه افغانستان است که به گفته وی می تواند روند انتخابات را با چالش روبرو سازد. به گفته وی عدم امنیت باعث قوی شدن افراد زورگو و باج گیر می شود که این مسئله خودبه خود باعث عدم ثبات است.
لطفا خودتان را معرفی کنید؟
من هفت سال سابقه کار در کمیسیون مستقل انتخابات دارم و همچنان نیز عضو کمیسیون تدویر کمیسیون لویه جرگه برای قرارداد بین آمریکا و افغانستان هستم.
یک خاطره مهم که در ان حقوق شخصی شما نقض شده و در زندگی شما تاثیرگذار بوده، تعریف کنید؟
یکی از خاطرات من در این زمینه به کوچ اجباری ما به عنوان مهاجر به سمت پاکستان مربوط می شود. ما نیز مانند میلیونها هموطن خود مهاجرت کردیم. ماموران رژیم کمونیستی برای دستگیری پدرم به خانه آمده بودند که خوشبختانه پدرم نبود و فردای آن روز ما تصمیم گرفتیم به پاکستان مهاجرت کنیم.
سه دستاورد مهم دوران جدید چه بوده است؟
وجود وکلای زن در پارلمان کشور و تقریبا وجود هشت میلیون شاگرد دختر در مکاتب (مدارس) و مکانهای تعلیمی که پنجاه درصد آن را زنان تشکیل می دهند، واقعا مایه مسرت هست. در هیچ زمانی ما اینقدر دختران متعلم نداشتیم. آزادی مطبوعات و آزادی بیان و اشتراک زنان در این گونه عرصه های اجتماعی، فرهنگی و سیاسی نیز ازجمله دیگر نکته های مثبت است. از تدوین قانون منع خشونت نیز باید به نیکی یاد کنم که امید است به زودی در پارلمان به تصویب برسد. وجود امنیت نسبی گرچه از جمله مسایل چالش برانگیز نیز شمرده می شود. ایجاد زیر ساخت های حکومتی که در جنگ کاملا از بین رفته بود مانند قوه مجریه و پارلمان و قوه قضاییه نیز از دستاوردهای مهم این دوره هست. رشد فعالیت بخش خصوصی در بخش اقتصاد و افزایش کادرهای متخصص علمی و تقویت آنان در قالب بورسیه ها هم از جمله دستاوردهای مثبت است.
چه چیزی در دوران جدید اعتماد شما را جلب کرده و شما آن را به عنوان یک نواوری و ابتکار مثبت ارزیابی می کنید؟
مساله انتخابات در افغانستان کاملا پدیده جدیدی است که تاکنون وجود نداشته است. اشتراک تمام مردم افغانستان برای انتخاب نمایندگان خویش از شوراهای قریه شروع و تا شوراهای ولایتی و پارلمان و تا انتخاب رییس جمهور پدیده بسیار تازه ای در کشور است.
مهم ترین ترس امروز شما چیست؟
نبود امنیت بزرگترین ترس است که ممکن است روند انتخابات را با چالش روبرو سازد. عدم امنیت باعث قوی شدن افراد زورگو و باجگیر می شود که این مسله خود به خود باعث عدم ثبات می شود.
سه چالش بزرگ ساختاری، اجتماعی و فرهنگی پیش روی افغانستان چیست؟
عدم امنیت، وجود افراد زورگو و عدم توانمندی و مدیریت دولت برای جابجا کردن افراد متخصص و ایجاد ارگانهای مجرب و کاردان بنا به هر دلیلی، فساد گسترده اداری، عرف و عنعنات ناپسند در جامعه و بیکاری جوانان تحصیلکرده می تواند از جمله چالش های فرا روی افغانستان است.
فکر میکنید جامعه امروز افغانستان اجازه خواهد داد که دوباره سناریوی بسته شدن مکاتب به روی دختران و عدم حضور اجتماعی زنان تکرار شود؟
من اصلا نمی خواهم که به این مساله فکر کنم. جامعه هم دوباره اجازه نخواهد داد. وجود ثبات نسبی که باید همه در حفظ آن بکوشیم مخصوصا مطبوعات؛ باید منافع افغانستان را مد نظر گرفته و جامعه را به سوی پیشرفت سوق بدهند.
یک خاطره که در آن حقوق بشر اعضای زن خانواده و یا آشنایان شما نقض شده باشد، تعریف کنید؟
کوتاه آمدن زنان و انعطاف پذیری آنان (اعم از یک زن تحصیل کرده و کارمند، زنی مدیر و یا زنی که خانه دار باشد) در بیشتر مشاجرات فامیلی به نفع مردان تمام می شود. حتی اگر حق با این زنان باشد، آنها از حق خود می گذرند و این پدیده در نفس خودش نوعی نقض حقوق بشر است.
سه عامل بازدارنده ساختاری، فرهنگی و اجتماعی در مقابل مشارکت زنان در عرصه های مختلف چیست؟
عرف و عادات ناپسند، سطح پایین تعلیم در جامعه، مردسالاری در خانواده و عدم حاکمیت قانون در افغانستان از جمله مواردی است که باعث می شود زنان نتوانند در فعالیت های اجتماعی شرکت کنند. آگاهی دادن نسبت به قانون مدنی و قانون جزا و همچنان ماده ۲۲ قانون اساسی با اشاره به تساوی زن و مرد می تواند راهگشای این مشکلات در جامعه باشد.
سه مطالبه عمده زنان به طور کلی چیست؟
تصویب قانون منع خشونت علیه زنان از سوی پارلمان، فعال شدن محاکم فامیلی که زنان مطمئن باشند که حق شان پایمال نخواهد شد و مهمترین مساله البته تطبیق قوانین موجود از جمله مطالبات زنان است.
منابع و مراکز قابل اتکا در داخل افغانستان برای پیشبرد حقوق و مطالبات زنان چه نهادها و چه کسانی هستند؟
جامعه مدنی با درایت که به ارزش های اسلامی، اجتماعی و ملی جامعه افغانستان معتقد باشد، کمیسیون مستقل حقوق بشر، صرف نظر از بررسی کارهای انجام شده و هماهنگی این دو نهاد می تواند از مراکز قابل اتکا باشد.
برای دختر خودتان چه آرزویی دارید؟
امیدوارم که دختر من و تمام دختران این سرزمین دخترانی سربلند و تحصیل کرده باشند که بتواند با غرور ملی خویش به راحتی زندگی کنند.
با توجه به دیدگاهها و صحبت های مثبت شما نسبت به حقوق بشر و حقوق زنان می خواهیم بدانیم شما خودتان در حوزه خصوصی و یا عمومی یعنی فعالیتهای مدنی و حرفه ای خود برای رفع بی عدالتی ها از جمله تبعیض چه کرده اید ؟
در ابتدا در وزارت امور زنان و بعد کمیسیون مستقل حقوق بشر با همکاری نهادهای بین اللمللی جلساتی برای ایجاد بخش جنسیت داشتم. با تفاهم کمیسیون سمع شکایات حقوق بشر کوشش کردم تا مشکلات زنان از هر زاویه چه در اختلافات خانوادگی، چه زنان زندانی و دیگر اقشار آنان را به مراجع مربوط برسانم.
و حرف آخر؟
امید دارم روزی برسد که تمام خواهران ما آزادانه زندگی کنند و آزادانه تصمیم بگیرند. با حفظ شیرازه زندگی به مردم و جامعه خویش خدمت کنند و این روحیه در تمام زنان افغانستان بوجود بیاید.
-
«افغانستان به روایت دیگر» کمپینی است که به وسیله آرمان شهر OPEN ASIA و فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشرFIDH به مدت ۱۰۰ روز تا انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان جریان دارد. در این کمپین شخصیت های برجسته اجتماعی، سیاسی و فرهنگی با گفتگو در مورد جامعه ای که دربرگیرنده حقوق زنان و حقوق انسان باشد، صدای مترقی افغانستان را به گوش میرسانند.
شما می توانید روزی یک مصاحبه از کمپاین «افغانستان به روایت دیگر» را در روزنامه ۸ صبح و انگلیسی آن را در وبسایت روزنامه هافینگتون پست (Huffington Post) بخوانید. همچنین این مصاحبه ها در وبسایت فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر (FIDH) نیز قابل دسترس است.
وبسایت فدراسیون بین المللی حقوق بشر: www.fidh.org
وبسایت روزنامه هافینگتون پست: www.huffingtonpost.com/unveiling-afghanistan
