رادیوزمانه – «مادران صلح» چهارشنبه ۲۴ مرداد فراخوان کارزار تازه‌شان با نام «نه به تحریم نه به جنگ» را منتشر کردند.
آنها در این بیانیه اعلام کرده‌اند که «جهانیان بدانید: ما جنگ نمی‌خواهیم … دخالت هیچ بیگانه‌ای را نمی‌پذیریم … و با پایبندی به توافقات و تعهدات بین‌المللی، بر تداوم گفت‌و‌گو و مذاکره برای تأمین صلح و امنیت پای می‌فشاریم.»
فراخوان آنها با واکنش‌های مثبت و منفی روبه‌رو شده است. به‌همین دلیل، برای اینکه بیشتر درباره این بیانیه بدانیم، به سراغ خدیجه مقدم، یکی از بنیانگذاران مادران صلح و از امضاکنندگان این بیانیه رفتیم. او که فعال محیط زیست و حقوق زنان است، اکنون پس از خروج از ایران، در آلمان سکونت دارد.
***
▪️زمانه: انگیزه از انتشار این بیانیه، به ویژه در این مقطع زمانی چیست؟
من نماینده مادران صلح نیستم و به عنوان یکی از مادران صلح امضاکننده این بیانیه که در خارج ایران زندگی می‌کنند، به پرسش‌ها پاسخ می‌دهم.
ایران اکنون از هر طرف در معرض تهدید است. تهدیدهای خارجی و ناکارآمدی حکومت در داخل، زندگی مردم را مورد تهدید قرار داده است. جنگ‌طلبان داخلی و خارجی در حال کوبیدن بر طبل جنگ هستند.
تشکیل مادران صلح در ۱۳ آبان ۱۳۸۶ همزمان بود با خطر حمله نظامی به ایران. مادران اکنون نیز احساس می‌کنند که باید صدای صلح‌خواهانه‌ی خود را به گوش جهانیان برسانند. چراکه مردم ایران متأسفانه اکنون در شرایطی بحرانی قرار دارند. از طرفی، ترامپیسم خواهان جنگ و خشونت در ایران است و حاضر به گفتگو نیست. از طرف دیگر، برخی از مسئولان حکومتی در ایران خواهان گفتگو نیستند و نمی‌خواهند این مشکل و اختلاف را با گفتگو و تعامل و تسامح حل کنند.
برخی از سرداران سپاه و مقام‌های ارشد حکومتی خود را نماینده مردم می‌دانند و از جانب مردم، کشورهای منطقه و اسرائیل و آمریکا را تهدید می‌کنند. اما این تهدیدها از جانب خودشان است و نه مردم.
مادران صلح نیز خود را نماینده مردم ایران می‌دانند. کارزار آنها اما می‌گوید مردم ایران ابداً جنگ‌طلب نیستند، بلکه خواهان صلح‌اند. آنها طعم تحریم را کشیده‌اند و حالا می‌خواهند به دور از آن زندگی در آرامش و صلح داشته باشند و مسائل از طریق گفتگو حل شود. مادران صلح و مردم ایران می‌خواهند جوانان‌شان بر سکوهای موفقیت جهانی تکیه بزنند و نه اینکه در جنگ کشته شوند.
ما مادران صلح وقتی جنگ بود مادر فرزندانی خردسال بودیم. برای فرزندان‌مان سهمیه شیرخشک و سهمیه پوشک و چیزهایی از این دست تعیین کرده بودند. به سختی می‌توانستیم مواد غذایی لازم برای بچه‌هایمان را گیر بیاوردیم. این بچه‌ها اکنون جوانان برومند کشور ما شده‌اند. ما آسان این بچه‌ها را بزرگ نکرده‌ایم که بخواهیم به جبهه جنگ بفرستیم‌شان.
من به عنوان یک مادر، تا آنجایی که با مردم و مادران ایران در تماس هستم، می‌بینم هیچ کسی خواهان جنگ نیست. نه مادری که فرزندش را در جنگ ایران و عراق از دست داده، نه مادری که فرزندش را اعدام کرده‌اند، نه مادری که همین حالا فرزندش سرباز است، یا در سپاه و بسیج است ــ خلاصه هیچ انسانی نمی‌خواهد انسان دیگری کشته شود، به ویژه جگرگوشه‌اش.
به نظر من، مادران صلح در ایران این کارزار را خیلی به‌موقع و به‌جا و بسیار هوشمندانه به راه انداخته اند. هرچند این بیانیه ضعف‌هایی داشت و مثلاً راجع به جنگ‌طلبان داخلی چیزی در آن نوشته نشده است. اما همگی از شرایط داخل ایران باخبریم و می‌دانیم با توجه به فشارهای داخلی نمی‌توان بیش از این نوشت.
▪️پرسش دوم را می‌خواهم در همین زمینه مطرح کنم. پاسخ شما به این که عده‌ای می‌گویند این گونه فراخوان‌ها به نفع رژیم تبدیل می‌شود، چیست؟
ما نفع رژیم را در نظر نمی‌گیریم. ما نفع کل ایران و مردم ایران را در نظر می‌گیریم. تک تک مادران صلح به صورت فردی و نیز در بیانیه‌های جمعی پیشین تحلیل‌ها و نظرات‌شان را گفته‌اند و تحلیل‌هایشان را درباره وضعیت بحرانی ایران بیان کرده‌اند.
اما این بیانیه یک بیانیه تحلیلی نیست. این بیانیه پیروی بیانیه اعلام موجودیت مادران صلح، تأکید می‌کند جنگ‌طلبان هر جا ــ چه داخل و چه خارج ــ باشند، محکوم‌اند، مردم ایران خواهان گفتگو و امنیت هستند و می‌خواهند جوانان‌شان در آسایش و امنیت باشند. مملکت ما به توسعه نیازمند است و با بحران‌هایی که اکنون در زمینه محیط زیست، اقتصاد و … وجود دارد، چنین هدفی به خطر افتاده است.
از یک سو، با این مبالغی که از اموال عمومی غارت رفته، می‌توانستیم کشور را توسعه ببخشیم. از سوی دیگر، وقتی می‌گوییم خواهان توسعه پایدار هستیم، باید بدانیم که توسعه پایدار در سایه صلح صورت می گیرد. پس مطالبه توسعه پایدار یعنی اینکه نه جنگ می‌خواهیم و نه حاکمان فاسد را.
▪️آیا مراد از پایبندی به توافق‌های بین المللی در متن بیانیه، برجام یا توافق شورای امنیت بر سر آن است؟ با توجه به سخنان اخیر مقام‌های حکومتی ایران، به نظر نمی‌رسد که در شرایط فعلی مذاکره با آمریکا ممکن باشد. آیا از پیشنهاد برخی برای برگزاری همه‌پرسی در این مورد حمایت می‌کنید؟
من نظر شخصی‌ام را می‌گویم. من به لحاظ شخصی اگر همه‌پرسی برگزار شود، شرکت می‌کنم و نظر شخصی منفی و مثبت خودم را خواهم داد. ولی فکر می‌کنم منظور مادران صلح در این بیانیه کارزار صلح، تمام توافق‌نامه‌هایی است که ایران امضا کرده است.
ایران یکی از اعضای قدیمی سازمان ملل و نیز یکی از اعضای قدیمی شورای عالی کار (ILO) است. دولت ایران توافقنامه‌ها و کنوانسیون‌هایی را امضا کرده و به اجرای آنها متعهد است. در این کنوانسیون‌ها مفاهیمی همچون توسعه پایدار، حقوق کودکان، حقوق زنان، حقوق کارگران و حق ایجاد تشکل‌ها گنجانده شده‌اند. اما الان می‌بینیم که حتی تشکل‌های زیست‌محیطی هم نمی‌توانند فعالیت داشته باشند و نفس بکشند.
اما برای همه مواردی که گفتم، توافق‌نامه‌هایی وجود دارد و ایران در سال‌های مختلف آنها را امضا کرده است. به عنوان یک فعال محیط زیست می‌دانم که مثلاً تهران بیانیه کنفرانس استکلهم درباره محیط زیست انسانی در ۱۹۷۴ را امضا کرده است و باید به تشکل‌های غیردولتی محیط زیستی اجازه فعالیت دهد. اما الان می‌بینیم که فعالان دستگیر می‌شوند، بقیه تحت فشارند و نمی‌توانند فعالیت داشته باشند. با توجه به بحران زیست‌محیطی حاد ایران در زمان کنونی، ان‌جی‌او‌های محیط زیستی اتفاقاً الان باید در میدان باشند اما نمی‌توانند به خاطر تعقیب قضایی به فعالیت بپردازند.
▪️مخالفت شما با تحریم‌ها آشکار است. نظرتان در مورد پیشنهادهایی که درباره تحریم‌هایی از جنس دیگر ــ نه تحریم اقتصادی مستقیم ــ می‌شود، چیست؟
اجازه دهید از طریق یک مثال پاسخ دهم. مثلاً در تحریم آمریکا گفته می‌شود که دارو در فهرست کالاهای تحریمی نیست. اما می‌بینیم سودجویان داخلی چه طور از فرصت تحریم استفاده می‌کنند، داروها را احتکار می‌کنند و به قیمت کلان به مردم می‌فروشند. اگر اخبار را دنبال کرده باشید، چندین انبار داروی احتکارشده اخیراً کشف شده است.
پس حتی اگر ظاهر قضیه این باشد که مثلاً دارو تحریم نیست و از این جنبه به مردم صدمه نمی‌خورد، اما باز هم از طرق دیگر این تحریم‌ها موثر می‌افتند و ضربه آنها به مردم وارد می‌شود. پس نمی‌توان به ظاهر تحریم‌ها استناد کرد. سرمایه‌داران و جناح سودجو در ایران از تحریم‌ها میلیاردها تومان درآمد کسب کرده‌اند.
▪️اجازه بدهید گفتگو را با پرسش از مادران صلح به پایان برسانیم. وضعیت مادران صلح و فعالیت‌های آنها در حال حاضر چگونه است؟
مادران صلح همیشه خط صلح‌طلبی، ضدجنگ‌بودن و دفاع از حقوق بشر را حفظ و رعایت کرده است. اما متأسفانه به جای اینکه از این نیروی متعادل‌کننده جامعه به خوبی استفاده شود، تک‌تک مادران صلح را تحت فشار قرار داده اند. بسیاری از آنها حکم تعلیقی دارند و در شرایطی نیستند که بیش از این فعالیت کنند.
اما مادران صلح، فرهنگ صلح را در جامعه رواج داده‌اند و در حال رواج آن هستند. مادران صلح همچنین در مقاطع بحرانی حرکت‌هایی همچون این کارزار را انجام می‌دهند تا توجه مردم ایران و جهان را به صلح‌طلبی جلب کنند. این دو نکته به نظرم در فعالیت مادران صلح بسیار پراهمیت است.
مادران صلح فرومی اجتماعی است که با تمام فراز و نشیب‌ها خود را با پایبندی به اصولش حفظ کرده است و با همه دستگیری‌ها و فشارها، باز به حرکت خود ادامه داده است. من مطمئنم که مادران صلح ازین پس نیز در مواقع حساس حرکت‌های خوبی را از خود نشان خواهند داد.
من برای مادران صلح احترام بسیاری قائل هستم. چون به نظرم صلح باید از کودکی آموزش داده شود، نهادینه شود و این کاری است که مادران صلح در ایران انجام می دهند. مهم‌ترین کار آنها شاید آموزش فرهنگ صلح باشد. آنها می‌توانستند بیش از این فعالیت کنند اما قابل درک است که در این شرایط پر فشار بیش از این نمی‌توانند فعالیت کنند.
