گزارش‌های سینمایی آرمان‌شهر | چهل‌گیس
شهلا رستمی
چندی است که فیلم انیمیشن “پروانه : دوران کودکی در افغانستان”، ساخته “نورا تومی”، کارگردان ایرلندی، که به شگلی جذاب زندگی دختر بچه ای را در زمان حکومت طالبان به تصویر می کشد، مورد توجه شماری قرار گرفته است. فیلم “پروانه” داستان دختر بچه ی یازده ساله ای را روایت می کند که پدرش، که معلم و اهل قلم است، بدون دلیل موجه، توسط مشتی از طالبان کورذهن و روزگو به زندان افکنده شده است. خانواده او از فقز بسیاررنج می برد و خشونت ها و ناتوانی برای تامین معاش خانواده، ختر بچه را به این وا می دارد که خود را به شکل پسر در آورد…
از ورای جستجوی وی برای تلاش معاش و آشنائی اش با دختری دیگر که در همین شرایط قرار دارد، کارگردان ما را با جزئیات این رژیم ترور و عواملش آشنا می سازد که همچون گروههائی از این دست به هر کاری که می خواهند، به نام معلوم نیست چه اندیشه هوشمندانه و انسان دوستانه، دست می زنند و توان مردم را می گیرند. تا جائی که رفتن بر سر چاه آب نیز پر خطر و مرگبار می شود. ویرانی ها و غباری که تاخت و تاز طالبان شهر کابل را پوشانده هم حکایت از ناارامی پیگیر و مرگ می کنند.
البته این داستان، که از شهادت پناهجویان افغان در پاکستان برگرفته شده، تازگی ندارد و در شماری از فیلم ها و گزارش ها دیده شده اند، اما آنچه آن را دلچسب می کند، همچون فیلم “والس با بشیر” ساخته “آری فولمن” ، برگزیدن سبک انیمیشن برای این روایت است. انیمیشن سبب می شود از هر گونه مرثیه گوئی و یا زیاده روی های احساسی پرهیز شود و بیننده با دیدی معصوم و کودکانه موضوعی این چنین تلخ را دنبال کند. سبکی که فاصله بین واقع گرائی و افسانه را به خوبی نگه می دارد. رنگ ها و خطوط گرد تصویر ها نیر به ایجاد فاصله با خشونت زیاد محیط کمک می کنند و از سیاهی بسیار محیط اطراف می کاهند.
افسانه “سلیمان” که در درون داستان قرار داده شده گزینه ای است بسیار ناب برای کودکان، که از ورای این افسانه و مبارزه سلیمان با پادشاه سنگدل فیل ها، مفهوم لزوم مبارزه با بی عدالتی را احساس کنند. از سوی دیگر درگیری پروانه با بی عدالتی ها و به ویژه موضع زنان و دختران در چنین رژیم هائی، پرسش برانگیز می شود و آنان را به اندیشه در مورد شرایط خود و اهیمت آزادی وا می دارد.
گفتنی است که در ورژن فرانسه زبان این فیلم، از صدای گلشیفته فراهانی، هنرپیشه ایرانی، برای پروانه استفاده شده است.
این فیلم در فستیوال امسال فیلم انیمیشن شهر “انسی”، جایزه هیات داوران و جایزه تماشاگران را ربود.
