عربستان سعودی: دولت پادشاهی در پی قتل روزنامه نگار و دستگیری گسترده‌ی مدافعان حقوق زنان باید برای سرکوب مخالفت پاسخگو شود

یکی دیگر از هدف‌های اخیر سرکوب مخالفان اقتصاددان سرشناس عصام الزامل، فعال اقتصادی است که به‌خاطر نوشته‌هایش در مورد ضرورت اصلاحات اقتصادی شهرت دارد. در روز ۱ اکتبر ۲۰۱۸، دادگاه ویژه‌ی کیفری نشست مخفیانه‌ای برگزار کرد که در آن دادستانی عمومی الزامل را به جرائم مربوط به فضای مجازی از طریق «بسیج پیروان خود در رسانه‌های اجتماعی» متهم کرد. الزامل که دارای یک میلیون پیرو در رسانه‌های اجتماعی است از دورنمای ۲۰۳۰ انتقاد کرده بود. وی در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۷ همزمان با بسیاری از مدافعان حقوق بشر و اصلاح‌خواهان دستگیر شد.

حمله‌ی بی سابقه‌ی جاری به زنان مدافع حقوق بشر که در ژانویه ۲۰۱۸ با دستگیری نُهى البلوی به‌خاطر فعالیت او در حمایت از کمپین‌های پشتیبانی از حقوق زنان در رسانه‌های اجتماعی مثل حق رانندگی (#Right2Drive) یا علیه نظام قیمومیت مردان (#IAmMyOwnGuardian) آغاز شد. حتی پیش از آن، دادگاه ویژه‌ی کیفری در تاریخ ۱۰ نوامبر ۲۰۱۷ در ریاض نعیمه المطرود را به‌خاطر فعالیت او در اینترنت به شش سال زندان محکوم کرد.

موج دستگیری‌ها پس از اجلاس شورای حقوق بشر در ماه مارس ۲۰۱۸ و انتشار توصیه‌های کمیته‌ی رفع تبعیض علیه زنان (CEDAW) به عربستان سعودی ادامه یافت. در تاریخ ۱۵ مه ۲۰۱۸، لجین هذلول الهذلول را در امارات متحده عربی ربودند و برخلاف میل‌اش او را به عربستان سعودی بردند. در پی آن، دکتر ایمان النفجان، بنیانگذار و نویسنده‌ی وبلاگ زن سعودی، که پیش‌تر علیه ممنوعیت رانندگی اعتراض کرده بود و عزیزه الیوسف، از مبارزان سرشناس حقوق زنان، دستگیر شدند.

چهار مدافع دیگر حقوق بشر زنان در ماه مه ۲۰۱۸ دستگیر شدند: دکتر عائشه المانع، دکتر حصه آل الشیخ و دکتر مدیحه العجروش که در نخستین جنبش اعتراضی زنان برای درخواست حق رانندگی در سال ۱۹۹۰ شرکت کرده بودند، و وولاء آل شبر، فعال جوانی که به‌خاطر مبارزه علیه نظام قیمومیت مردان شهرت دارد. آنها همگی دانشگاهیان و متخصصانی هستند که از حقوق زنان حمایت و به بازماندگان خشونت جنسیتی کمک کرده‌اند. با وجود اینکه هر چهار زن آزاد شده‌اند، گمان می‌رود هنوز اتهام‌هایی علیه آنها مطرح است.

در تاریخ ۶ ژوئن ۲۰۱۸، نوف عبدالعزیز روزنامه‌نگار، سردبیر، تولید کننده تلویزیونی و زن مدافع حقوق بشر، در پی حمله به خانه اش دستگیر شد. پس از دستگیری او، میاء الزهرانی نامه‌ای را از عبدالعزیز منتشر کرد و سپس خود به‌خاطر انتشار این نامه در تاریخ ۹ ژوئن ۲۰۱۸ دستگیر شد.

هتون الفاسی، پژوهشگر سرشناس و دانشیار تاریخ زنان در دانشگاه ملک سعود، در تاریخ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸ دستگیر شد. او مدافع حق زنان برای شرکت در انتخابات شوراهای شهر و رانندگی، و یکی از نخستین زنانی بود که در روز لغو ممنوعیت در ۲۴ ژوئن ۲۰۱۸ رانندگی کرد.

کارشناسان ویژه‌ی سازمان ملل در ماه ژوئن ۲۰۱۸ دو بار خواهان آزادی مدافعان حقوق زنان شده‌اند. نُه کارشناس مستقل سازمان ملل در تاریخ ۲۷ ژوئن ۲۰۱۸ اعلام کردند: «در تناقض آشکار با این لحظه‌ی جشن آزادی، مدافعان حقوق بشر زنان در سطح گسترده در سراسر کشور دستگیر و بازداشت شده‌اند که به واقع نگران کننده و شاید نشانه‌ی بهتری در مورد رهیافت دولت به حقوق بشر زنان است.» آنها تاکید کردند که زنان مدافع حقوق بشر «با فشار بیشتری روبرو هستند، نه فقط به‌خاطر فعالیت‌شان به عنوان مدافعان حقوق بشر بلکه همچنین به‌خاطر تبعیض به دلیل جنسیت.»

با وجود این، دستگیری زنان مدافع حقوق بشر ادامه یافت و سمر بدوی و نسیمه الساده در روز ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۸ دستگیر شدند. آنها در سلول‌های انفرادی در زندانی زیر کنترل ریاست امنیت کشور ـ که در تاریخ ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷ به دستور ملک سلمان تشکیل شد ـ به سر می‌برند. برادر سمر بدوی، رایف بدوی، در حال حاضر حکم زندان ده سال را به‌خاطر فعالیت‌های آنلاین خود می‌گذراند و همسر قبلی او ولید ابوالخیر نیز حکم ۱۵ سال زندان را می‌گذراند. ولید ابوالخیر، عبد الله الحامد، و محمد فهد القحطانی (دوتن اخیر اعضای بنیانگذار جامعه‌ی حقوق مدنی و سیاسی عربستان ـ ACPRA) به‌طورِ مشترک در سپتامبر ۲۰۱۸ «جایزه‌ی حق معیشت» [نوبل آلترناتیو] را دریافت کردند. با وجود این، همه‌ی آنها در زندان به سر می‌برند.

بستگان مدافعان حقوق بشر نیز دستگیر شده‌اند. اداره‌ی امنیت امل الحربی، همسر فعال سرشناس فوزان الحربی، را در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۸ زمانی که با فرزندان خویش در جده در کنار دریا بود دستگیر کرد. همسر او یکی دیگر از اعضای زندانی جامعه‌ی حقوق مدنی و سیاسی عربستان است. نگران کننده است که خانواده‌های چندین مدافع حقوق زن مثل عزیزه الیوسف در اکتبر ۲۰۱۸ از سفر ممنوع شده‌اند.

در تحول نگران کننده‌ی دیگری، دادستان عمومی در محاکمه در دادگاه ویژه‌ی کیفری در تاریخ ۶ آگوست ۲۰۱۸ برای اسراء الغمغام درخواست مجازات اعدام کرد. او به همراه همسرش موسی الهاشم در تاریخ ۶ دسامبر ۲۰۱۵ پس از شرکت در اعتراض‌های صلح‌آمیز در القطیف دستگیر شده بودند. الغمغام به‌خاطر فعالیت در رسانه‌های اجتماعی بر اساس ماده‌ی ۶ قانون جرائم فضای مجازی سال ۲۰۰۷ و نیز موارد دیگری مربوط به اعتراض‌ها متهم شد. در صورت محکومیت او به اعدام، وی نخستین زنی خواهد بود که به‌خاطر اتهام‌های مربوط به فعالیت خود با مجازات مرگ روبه‌رو است. جلسه‌ی بعدی محاکمه او در تاریخ ۲۸ اکتبر ۲۰۱۸ برگزار می‌شود.

دادگاه ویژه‌ی کیفری که برای محاکمه‌ی پرونده‌های تروریسم در سال ۲۰۰۸ تشکیل شد، اغلب برای پیگرد مدافعان حقوق بشر و منتقدان دولت مورد استفاده قرار گرفته تا کنترل شدید بر جامعه‌ی مدنی را حفظ کند.

کارشناسان سازمان ملل در تاریخ ۱۲ اکتبر ۲۰۱۸ یک بار دیگر خواهان آزادی کلیه‌ی زنان مدافع حقوق بشر در عربستان سعودی شدند. آنها به ویژه درباره‌ی محاکمه‌ی الغمغام ابراز نگرانی کردند و گفتند: «اقدام‌های مربوط به مقابله با تروریسم هرگز نباید برای سرکوب یا مهار فعالیت حقوق بشری به کار گرفته شود.» آشکار است که دولتمردان عربستان سعودی به نگرانی‌های ابراز شده‌ی کارشناسان ویژه توجه نکرده‌اند، این عدم همکاری باعث بی اعتباری عضویت عربستان در شورای حقوق بشراست.

بسیاری از مدافعان حقوق بشر زندانی در انزوای کامل بدون دسترسی به خانواده یا وکیل مدافع به سر می‌برند. بعضی از آنها را خائن نامیده‌اند و در رسانه‌های دولتی کارزارهای افترا زنی به آنها به راه افتاده و این احتمال را افزایش داده که آنها به زندان‌های بلند مدت محکوم خواهند شد. دولت‌مردان عربستان به جای اینکه فضایی امن و ترغیب کننده برای مدافعان حقوق بشر طی برنامه‌ی اصلاحات اقتصادی تضمین کنند، تصمیم گرفته‌اند بر سرکوب علیه همه‌ی منتقدان بیافزایند.

سازمان‌های ما فراخوان خود به جامعه‌ی بین‌المللی را برای پاسخگو ساختن عربستان سعودی و پایان دادن به مجازات از معافیت در مورد نقض حقوق بشر را تکرار می‌کنند.

ما از جامعه‌ی بین المللی و به ویژه سازمان ملل می‌خواهیم:

۱ـ تحقیقات غیرجانبدارانه، جامع، مستقل و موثر بین‌المللی در مورد قتل جمال احمد خاشقجی انجام دهند؛

۲ـ عربستان سعودی را به‌دلیل قتل خاشقجی و نقض نظام‌مند حقوق بشر پاسخگو کنند؛

۳ـ در شورای حقوق بشر سازمان ملل، نشست‌ ویژه‌ای در مورد موج اخیر دستگیری‌ها و حمله‌ها علیه روزنامه‌نگاران، مدافعان حقوق بشر و دیگر مخالفان در عربستان سعودی برگزار کنند؛

۴ـ در مجمع عمومی سازمان ملل برای تعلیق عضویت عربستان در شورای حقوق بشر اقدام کنند؛ و

۵ـ از دولت عربستان بخواهند توصیه‌های زیر را به اجرا بگذارد.

ما از دولت‌مردان عربستان سعودی می‌خواهیم:

۱ ـ پیکر جمال احمد خاشقجی را تحویل دهند و از کارشناسان مستقل برای نظارت بر تحقیق درباره قتل او دعوت کنند؛ با کلیه‌ی سازوکارهای سازمان ملل همکاری کنند؛ و از اجرای عدالت در مورد مسئولان قتل او و از جمله آمران آن، اطمینان حاصل کنند؛

۲ ـ محکومیت‌های قضایی همه‌ی مدافعان حقوق بشر، از جمله زنان و مردانی که برابری جنسیتی را تبلیغ کرده‌اند، فوری لغو و کلیه‌ی اتهامات آنها را ملغا کنند؛

۳ ـ کلیه‌ی مدافعان حقوق بشر، نویسندگان، روزنامه‌نگاران و زندانیان عقیدتی در عربستان سعودی را که به دلیل فعالیت‌های به‌حق و صلح‌آمیز خود در ترویج و حمایت از حقوق بشر از جمله حقوق زنان زندانی شده‌اند، فوری و بدون قید و شرط آزاد کنند؛

۴ ـ اجرای مجازات اعدام را متوقف کنند، از جمله به‌عنوان مجازات برای جرایم مربوط به آزادی عقیده، بیان و گردهمایی‌های مسالمت‌آمیز؛

۵ ـ حق همه مدافعان حقوق بشر و روزنامه‌نگاران در عربستان سعودی را برای انجام فعالیت‌های به‌حق حقوق بشری و گزارش دهی به‌خاطر منافع عمومی را بدون ترس از انتقام‌جویی تضمین کنند؛

۶ ـ توصیه‌های گروه کارشناسان برجسته‌ی سازمان ملل در مورد یمن را فوری به اجرا بگذارند؛ و

۷ ـ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی را تصویب کنند و کلیه‌ی قوانین موجود در کشور را که آزادی بیان، گردهمایی مسالمت‌آمیز و تشکل را محدود می‌کنند، با موازین بین‌المللی حقوق بشر مطابق کنند.

امضاکنندگان:

۱٫ Access Now

۲٫ Action by Christians for the Abolition of Torture (ACAT) – France

۳٫ Action by Christians for the Abolition of Torture (ACAT) – Germany

۴٫ Al-Marsad – Syria

۵٫ ALQST for Human Rights

۶٫ ALTSEAN-Burma

۷٫ Americans for Democracy & Human Rights in Bahrain (ADHRB)

۸٫ Amman Center for Human Rights Studies (ACHRS) – Jordan

۹٫ Amman Forum for Human Rights

۱۰٫ Arabic Network for Human Rights Information (ANHRI)

۱۱٫ Armanshahr/OPEN ASIA

۱۲٫ ARTICLE 19

۱۳٫ Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA)

۱۴٫ Asian Human Rights Commission (AHRC)

۱۵٫ Asociación Libre de Abogadas y Abogados (ALA)

۱۶٫ Association for Freedom of Thought and Expression (AFTE)

۱۷٫ Association for Human Rights in Ethiopia (AHRE)

۱۸٫ Association malienne des droits de l’Homme (AMDH)

۱۹٫ Association mauritanienne des droits de l’Homme (AMDH)

۲۰٫ Association nigérienne pour la défense des droits de l’Homme (ANDDH)

۲۱٫ Association of Tunisian Women for Research on Development

۲۲٫ Association for Women’s Rights in Development (AWID)

۲۳٫ Awan Awareness and Capacity Development Organization

۲۴٫ Bahrain Institute for Rights and Democracy (BIRD)

۲۵٫ Bureau for Human Rights and the Rule of Law – Tajikistan

۲۶٫ Cairo Institute for Human Rights Studies (CIHRS)

۲۷٫ Cambodian League for the Promotion and Defence of Human Rights (LICADHO)

۲۸٫ Canadian Center for International Justice

۲۹٫ Caucasus Civil Initiatives Center (CCIC)

۳۰٫ Center for Civil Liberties – Ukraine

۳۱٫ Center for Prisoners’ Rights

۳۲٫ Center for the Protection of Human Rights “Kylym Shamy” – Kazakhstan

۳۳٫ Centre oecuménique des droits de l’Homme (CEDH) – Haïti

۳۴٫ Centro de Políticas Públicas y Derechos Humanos (EQUIDAD) – Perú

۳۵٫ Centro para la Acción Legal en Derechos Humanos (CALDH) – Guatemala

۳۶٫ Citizen Center for Press Freedom

۳۷٫ Citizens’ Watch – Russia

۳۸٫ CIVICUS

۳۹٫ Civil Society Institute (CSI) – Armenia

۴۰٫ Code Pink

۴۱٫ Columbia Law School Human Rights Clinic

۴۲٫ Comité de acción jurídica (CAJ) – Argentina

۴۳٫ Comisión Ecuménica de Derechos Humanos (CEDHU) – Ecuador

۴۴٫ Comisión Nacional de los Derechos Humanos – Dominican Republic

۴۵٫ Committee on the Administration of Justice (CAJ) -Northern Ireland

۴۶٫ Committee to Protect Journalists

۴۷٫ Committee for Respect of Liberties and Human Rights in Tunisia

۴۸٫ Damascus Center for Human Rights in Syria

۴۹٫ Danish PEN

۵۰٫ DITSHWANELO – The Botswana Center for Human Rights

۵۱٫ Dutch League for Human Rights (LvRM)

۵۲٫ Election Monitoring and Democracy Studies Center – Azerbaijan

۵۳٫ English PEN

۵۴٫ European Centre for Democracy and Human Rights (ECDHR)

۵۵٫ European Saudi Organisation for Human Rights (ESOHR)

۵۶٫ FIDH within the framework of the Observatory for the protection of human rights defenders

۵۷٫ Finnish League for Human Rights

۵۸٫ Freedom Now

۵۹٫ Front Line Defenders

۶۰٫ Fundación regional de asesoría en derechos humanos (INREDH) – Ecuador

۶۱٫ Foundation for Human Rights Initiative (FHRI) – Uganda

۶۲٫ Groupe LOTUS (RDC)

۶۳٫ Gulf Centre for Human Rights (GCHR)

۶۴٫ Hellenic League for Human Rights (HLHR)

۶۵٫ Human Rights Association (IHD) – Turkey

۶۶٫ Human Rights Center (HRCIDC) – Georgia

۶۷٫ Human Rights Center “Viasna” – Belarus

۶۸٫ Human Rights Commission of Pakistan

۶۹٫ Human Rights Concern (HRCE) – Eritrea

۷۰٫ Human Rights in China

۷۱٫ Human Rights Movement “Bir Duino Kyrgyzstan”

۷۲٫ Human Rights Center Memorial

۷۳٫ Human Rights Sentinel

۷۴٫ IFEX

۷۵٫ Index on Censorship

۷۶٫ Initiative for Freedom of Expression (IFoX) – Turkey

۷۷٫ Institut Alternatives et Initiatives citoyennes pour la Gouvernance démocratique (I-AICGD) – DR Congo

۷۸٫ International Center for Supporting Rights and Freedoms (ICSRF) – Switzerland

۷۹٫ Internationale Liga für Menscherechte

۸۰٫ International Human Rights Organisation “Fiery Hearts Club” – Uzbekistan

۸۱٫ International Legal Initiative (ILI) – Kazakhstan

۸۲٫ International Media Support (IMS)

۸۳٫ International Partnership for Human Rights (IPHR)

۸۴٫ International Press Institute

۸۵٫ International Service for Human Rights (ISHR)

۸۶٫ Internet Law Reform and Dialogue (iLaw)

۸۷٫ Iraqi Association for the Defense of Journalists’ Rights

۸۸٫ Iraqi Hope Association

۸۹٫ International Federation for Human Rights (FIDH)

۹۰٫ Justice for Iran

۹۱٫ Karapatan – Philippines

۹۲٫ Kazakhstan International Bureau for Human Rights and the Rule of Law

۹۳٫ Khiam Rehabilitation Center for Victims of Torture

۹۴٫ KontraS

۹۵٫ Latvian Human Rights Committee

۹۶٫ Lao Movement for Human Rights

۹۷٫ Lawyers’ Rights Watch Canada

۹۸٫ League for the Defense of Human Rights in Iran (LDDHI)

۹۹٫ Legal Clinic “Adilet” – Kyrgyzstan

۱۰۰٫ Ligue algérienne de défense des droits de l’Homme (LADDH)

۱۰۱٫ Ligue centrafricaine des droits de l’Homme

۱۰۲٫ Ligue des droits de l’Homme (LDH) Belgium

۱۰۳٫ Ligue des Electeurs (LE) – DRC

۱۰۴٫ Ligue ivoirienne des droits de l’Homme (LIDHO)

۱۰۵٫ Ligue sénégalaise des droits humains (LSDH)

۱۰۶٫ Ligue tchadienne des droits de l’Homme (LTDH)

۱۰۷٫ Maison des droits de l’Homme (MDHC) – Cameroon

۱۰۸٫ Maharat Foundation

۱۰۹٫ MARUAH – Singapore

۱۱۰٫ Middle East and North Africa Media Monitoring Observatory

۱۱۱٫ Monitoring Committee on Attacks on Lawyers, International Association of

People’s Lawyers (IAPL)

۱۱۲٫ Movimento Nacional de Direitos Humanos (MNDH) – Brasil

۱۱۳٫ Muslims for Progressive Values

۱۱۴٫ Mwatana Organization for Human Rights

۱۱۵٫ National Syndicate of Tunisian Journalists

۱۱۶٫ No Peace Without Justice

۱۱۷٫ Norwegian PEN

۱۱۸٫ Odhikar

۱۱۹٫ Open Azerbaijan Initiative

۱۲۰٫ Organisation marocaine des droits humains (OMDH)

۱۲۱٫ People’s Solidarity for Participatory Democracy (PSPD)

۱۲۲٫ People’s Watch

۱۲۳٫ PEN America

۱۲۴٫ PEN Canada

۱۲۵٫ PEN International

۱۲۶٫ PEN Lebanon

۱۲۷٫ PEN Québec

۱۲۸٫ Promo-LEX – Moldova

۱۲۹٫ Public Foundation – Human Rights Center “Kylym Shamy” – Kyrgyzstan

۱۳۰٫ Rafto Foundation for Human Rights

۱۳۱٫ RAW in WAR (Reach All Women in War)

۱۳۲٫ Reporters Without Borders (RSF)

۱۳۳٫ Right Livelihood Award Foundation

۱۳۴٫ Robert F. Kennedy Human Rights

۱۳۵٫ Sahrawi Media Observatory to document human rights violations

۱۳۶٫ SALAM for Democracy and Human Rights (SALAM DHR)

۱۳۷٫ Scholars at Risk (SAR)

۱۳۸٫ Sham Center for Democratic Studies and Human Rights in Syria

۱۳۹٫ Sisters’ Arab Forum for Human Rights (SAF) – Yemen

۱۴۰٫ Solicitors International Human Rights Group

۱۴۱٫ Syrian Center for Legal Studies and Research

۱۴۲٫ Syrian Center for Media and Freedom of Expression (SCM)

۱۴۳٫ Tanmiea – Iraq

۱۴۴٫ Tunisian Association to Defend Academic Values

۱۴۵٫ Tunisian Association to Defend Individual Rights

۱۴۶٫ Tunisian Association of Democratic Women

۱۴۷٫ Tunis Center for Press Freedom

۱۴۸٫ Tunisian Forum for Economic and Social Rights

۱۴۹٫ Tunisian League to Defend Human Rights

۱۵۰٫ Tunisian Organization against Torture

۱۵۱٫ Urgent Action Fund for Women’s Human Rights (UAF)

۱۵۲٫ Urnammu

۱۵۳٫ Vietnam Committee on Human Rights

۱۵۴٫ Vigdis Freedom Foundation

۱۵۵٫ Vigilance for Democracy and the Civic State

۱۵۶٫ Women Human Rights Defenders International Coalition

۱۵۷٫ Women’s Center for Culture & Art – United Kingdom

۱۵۸٫ World Association of Newspapers and News Publishers (WAN-IFRA)

۱۵۹٫ World Organisation Against Torture (OMCT) within the framework of the Observatory for the protection of human rights defenders

۱۶۰٫ Yemen Center for Human Rights

۱۶۱٫ Zimbabwe Human Rights Association (ZimRights)

۱۶۲٫ ۱۷Shubat For Human Rights

۱۶۳٫ Ligue Suisse des Droits de l’Homme (LSDH)