یکشنبه، ۱۸ قوس ۱۳۹۷ برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸
گفتگوی « نیمه پنهان: زنان صلح را می سازند» از سوی بنیاد آرمان شهر با همکاری خبرگزاری زنان افغانستان، موسسه دموکراسی و توسعه افغانستان و مرکز فرهنگی شهر کتاب به مناسبت هفتادمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر و ششمین دوره هفته حقوق بشر، روز یکشنبه، ۱۸قوس۱۳۹۷ برابر با ۹ دسامبر ۲۰۱۸ در مرکز فرهنگی شهر کتاب کابل برگزار شد.
در این گفتگو ده ها تن از فعالان مدنی، مدافعان حقوق بشر و حقوق زنان، افراد فرهنگی و دانشجو ها اشتراک کرده بودند. خانم حیمرا ثاقب، رییس خبرگزاری زنان افغانستان و گرداننده‌ی گفتگو در مورد هدف راه‌اندازی این گفتگو گفت: “این گفتگو به مناسبت هفته‌ی حقوق بشر راه‌اندازی شده و از آنجایی که حقوق زنان بحث مهمی در مباحث حقوق بشر است، گفتگوی امروز به آن اختصاص یافته است.”
خانم شهرزاد اکبر؛ فعال سیاسی، خانم منیژه رامزی؛ استاد دانشگاه کابل و خانم نجلا راحل؛ معاون انجمن وکلای افغانستان و عضو بورد شبکه زنان، مهمانان این گفتگو بودند.
ابتدا، خانم شهرزاد اکبر در مورد جایگاه زنان افغانستان در امور صلح و امنیت صحبت کرد. خانم اکبر گفت که «تجربه نشان داده که حکومت افغانستان به اکثر میثاق ها و تعهدات بین المللی تعهد می کند، اما برای تطبیق این تعهدات با چالش های جدی روبروست. خانم اکبر در مورد این چالش ها گفت: “چند چیز است که تطبیق تعهدات را با مشکل مواجه می کند: اول، اگر تعهدات بین المللی با تفسیر هایی که از مسایل دینی داریم، در تناقض قرار بگیرد، چه اتفاقی می افتد و در این حالت اولویت با کدام است؟ دوم، مساله ظرفیت است. ظرفیت تطبیق تعهدات و میثاق ها در نهاد های داخلی، نهاد های حکومتی، نهاد های قانونگذار و نافذ قانون ما به حد کافی وجود ندارد. مساله سوم، اراده سیاسی است. . اگر گاهی هم اراده سیاسی برای عمل کردن به تعهدات بین المللی هست، به‌خاطر این است که در کارنامه بین المللی ما خوب معلوم شود. ولی باز اراده سیاسی برای تطبیق این ها و گزارش دهی منظم وجود ندارد. به این خاطر مواردی هست که ما بخشی از کنوانسیون‌های بین المللی هستیم، نه تنها در بخش حقوق زنان، بلکه در سایر بخش ها، برای مثال، در حفظ میراث های فرهنگی، ولی یک گزارش دهی منظم نداریم یا این که اگر برنامه عمل داریم، برنامه عمل ما واقعا عملی و قابل تطبیق نیست.»
خانم اکبر گفت: «برای جلوگیری از سناریوی بدبینانه در مورد صلح با طالبان که شامل تغییر قانون اساسی و محدود کردن آزادی های زنان به شمول زنان شهری افغانستان است، باید به طالبان پیام داده شود که افغانستان تغییر کرده و دیگر دوران آنها نیست.»
او در ادامه گفت: «حضور زنان قانون دان، آگاه به مسایل سیاسی و حقوقی و آنهایی که در مورد مسایل دینی و تعبیر های مختلف از دین آگاهی دارند، دور میز مذاکرات بسیار مهم است». و در ادامه صحبت هایش افزود: «زنان به دلیل این که بتوانند با قوت نه تنها از مسایل زنان نمایندگی کنند، بلکه به عنوان افرادی که در منازعات بطور مستقیم دخیل نبودند، در فساد سیاسی به صورت مستقیم و به صورت گسترده دخیل نبودند می توانند به عنوان یک نیروی سوم عمل کنند که نه تنها صدای زنان باشند بلکه صدای جوانان باشند؛ صدای رسانه ها باشند؛ صدایی باشند برای آزادی های فردی، برای کرامت و شرافت انسانی و امکان زندگی شرافت‌مندانه برای تمام شهروندان افغانستان. به این دلیل است که ما باید تطبیق این قطعنامه ها را جدی بگیریم. و از حکومت و احزاب سیاسی بخواهیم در این راستا کار کنند. ما وقتی که حکومت را محکم می گیریم و باید محکم بگیریم که در تیم مذاکرات ۵۰ فیصد زنان باشند باید با احزاب نیز این خواست را مطرح کنیم که در ترکیب اعضای هییت هایی که معرفی می کنند زنان و جوانان حضور پر رنگ داشته باشند. بخاطر اینکه تنها کسانی که در جنگ های گذشته جنگیدند قابلیت این را که یک آینده روشن برای افغانستان بسازند ندارند، این یک کار مشترک است.»
سپس استاد منیژه رامزی، استاد دانشگاه کابل آسیب شناسی از کارکرد های پارلمان شانزدهم در رابطه به حقوق زنان کرد. خانم منیژه رامزی گفت: «سه دیدگاه نسبت به کارکرد مجلس نمایندگان وجود دارد: اول، دیدگاه عام مردم، دوم دیدگاه اعضای مجلس نمایندگان از داخل پارلمان به خودشان و سوم، دیدگاه فعالین مدنی و حقوق بشر و حوزه اکادمیک.»
خانم رامزی در ادامه گفت: «از دیدگاه عام مردم، پارلمان افغانستان و به خصوص نقش و حضور زنان بیشتر از یک سمبول نبوده، اما از دیدگاه زنان اعضای مجلس نمایندگان، هر عمل شان یک توجیه مثبت داشته و هم خیلی به خودشان افتخار می کنند که کارکرد خیلی زیادی داشته اند. اما از دیدگاه فعالین مدنی و حقوق زن معمولا آنها به این باور هستند که این یک بر چهار حصه پارلمان افغانستان را که زنان تشکیل می دهند هم به سه دسته تقسیم می شوند: دسته ای بودند که صدا داشتند، دسته دوم زنانی بودند که هم صدا داشتند و هم عملکرد، دسته سوم که ما بیشتر شاهدش هستیم کسانی بودند که نه صدا داشتند و نه عملکرد که از سوی افراد به پارلمان آمده بودند و گاهی حاضری می دادند.»
خانم منیژه رامزی نمایندگان زن در پارلمان افغانستان را در زمینه برقرار کردن یک رابطه گسترده با سایر زنان در بزرگ شهر های افغانستان خیلی ناکام می داند. اما به باور خانم رامزی دلیل مهمی که در ناکامی نمایندگان زن در مجلس نمایندگان نقش داشته، ناهماهنگی آنها در عملکرد و فعالیت های شان در درون پارلمان بوده است که سبب شده، آنها در تیم های مردانه قومی به عنوان هزاره، تاجک و پشتون جذب شوند.
معمول است که نمایندگان زن در مجلس نمایندگان تصویب قانون منع خشونت علیه زنان را از دستآورد های شان در پارلمان می دانند، اما خانم رامزی چنین اعتقادی ندارد، او گفت که این قانون به اساس فشار ها و دادخواهی های آن عده زنان، فعالین مدنی و حقوق بشری تصویب شده که شب و روز تلاش کردند و سرانجام طی فرمان تقنینی نافذ شد، و این نمی تواند از دست آورد های نمایندگان زن باشد. با آن هم خانم رامزی معتقد است که حضور زنان در پارلمان را به عنوان نقطه آغاز مشارکت سیاسی زنان در مجلس نمایندگان نمی توان چشم پوشی کرد و امیدوار است که در پارلمان آینده این حضور با چهره های نو کمبودی ها و نارسایی های پارلمان گذشته جبران شود.
سپس خانم نجلا راحل، معاون انجمن وکلای مدافع افغانستان و عضو بورد شبکه زنان صحبت کرد و گفت: «ما از نگاه قوانین بسیار غنی هستیم، چیزی که نداریم تطبیق قانون است.» خانم راحل گفت: «۲۲ مورد در قانون منع خشونت جرم انگاری شده که قضیه های زنان در این مورد ها به ثارنوالی ها و محکمه های خاص سپرده می شود و پروسیجر تمام دوسیه ها مطابق اجراآت جزایی طی می شود.» خانم راحل از حق داشتن وکیل مدافع برای زنان در قانون منع خشونت یاد کرد و گفت که در ماده ششم قانون منع خشونت به زنان حق داشتن وکیل مدافع داده شده است. چیزی که به باور خانم راحل می تواند برای زنان بسیار موثر باشد.
خانم راحل در ادامه صحبت هایش گفت: «میزان خشونت از اندازه‌ای که در رسانه ها انعکاس داده می شود، بیشتر است، ما بسیار خشونت های خاموش را داریم که تا فعلا آنها اصلا شناسایی نشده. مخصوصا آزار و اذیت های جنسی. با وجود این که ما فعلا قانون داریم، مگر شاید نود درصد از خانم های افغانستان خاموشانه تحمل می کنند.» خانم راحل یکی از عوامل خشونت ها را جریان جنگ در کشور می داند و گفت که جنگ سبب فقر شده و فقر عامل خشونت در خانواده ها می باشد. معافیت از مجازات زورگو ها، بی سوادی و حاکمیت ضعیف قانون از دیگر عوامل خشونت ها است که در ادامه خانم راحل به آن اشاره کرد.
در بخش بعدی، گفتگو به پرسش و پاسخ اختصاص یافت که اشتراک کنندگان پرسش های شان را از مهمانان میز پرسیدند.
در پایان گفتگو، کتاب های تازه چاپ شده انتشارات بنیاد آرمان شهر از جمله کتاب سکوت از آلیس مونرو، بازمانده روز از کازوئو ایشی گورو، سرزمین گوجه های سبز از هرتا مولر، کتاب مصور شهر رویایی من، گلچینی از نقاشی های کودکان برای دور پنجم جایزه صلح سیمرغ و … به اشتراک کنندگان توزیع شد. بنیاد آرمان شهر تا هنوز بیش از دوصد هزار کتاب در بخش های گوناگون چاپ و به طور رایگان توزیع کرده است. بنیاد آرمان شهر از سال ۲۰۱۳ تاکنون، همه ساله در دهه اول ماه دسامبر و همزمان با روز جهانی حقوق بشر، به منظور ارتقای ظرفیت نهادی های مدنی و ترویج فرهنگ احترام به حقوق بشر کارگاههای آموزشی، گفتگوهای عمومی، برنامه های فرهنگی و هنری متعددی را در قالب برنامه «هفته حقوق بشر» برگزار می کند.
