صد و سی و سومین گفتگو پلی میان نخبگان و شهروندان بنیاد آرمان روز دوشنبه ۱۴ دلو ۱۳۹۲/ ۳ فبروری ۲۰۱۴ در تالار انستیتوت فرانسه در کابل برگزار شد. در این برنامه شماری از استادان دانشگاه، دانشجویان و خبرنگاران حضور داشتند.
این برنامه به مناسبت آغاز کمپاین “افغانستان به روایت دیگر” برگزار شده بود. کمپاین افغانستان به روایت دیگر از سوی بنیاد آرمان شهر با همکاری فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و حمایت رسانه ای روزنامه ۸ صبح و روزنامه انگلیسی زبان هافینگتن پست به مناسبت انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۹۳ راه اندازی شده است. در چارچوب این کمپاین ۸۰ مصاحبه با شماری از نویسندگان، فعالین حقوق بشر، فعالین جامعه مدنی، سیاستمداران و نخبگان کشور انجام شده است که تا انتخابات پیش رو روزی یک مصاحبه در روزنامه ۸صبح، روزنامه هافینگتن پست، وبسایت فدراسیون بین المللی جامعه های حقوق بشر و وبسایت آرمان شهر منتشر می شود. این مصاحبه ها در مورد وضعیت حقوق بشر در افغانستان و نگرانی ها و امیدهای نخبگان این کشور است و برگزار کنندگان این کمپاین می خواهند در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی از این طریق صدای نخبگان کشور را به گوش مردم، دولت و جامعه بین المللی برسانند.
در مراسم گشایش این کمپاین خانم حمیرا قادری (نویسنده و فعال زنان)، خانم رویا سادات (فیلم ساز و از موسسین اولین جشنواره بین المللی فیلم زنان- هرات)، خانم عادله محسنی (مسئوول بخش زنان آرمان شهر)، آقای کاوه جبران (شاعر و نویسنده) و آقای یاسین نگاه (شاعر و روزنامه نگار) به عنوان سخنران دعوت شده بودند. این چهره ها از کسانی هستند که قبلا با آن ها مصاحبه صورت گرفته بود و در این برنامه بر علاوه اشاره هایی که به مسایلی مانند حقوق بشر و حقوق زنان صورت گرفت به صورت مشخص توقعاتی که از انتخابات افغانستان و حکومت آینده وجود دارد مطرح شد.
خانم حمیرا قادری با اشاره به این که افغانستان در ۱۲ سال گذشته توانست جایگاه ویژه ای در جهان پیدا کند یاد آور این نکته نیز شد: “ما کشوری هستیم که هر اتفاقی در آن می افتد همیشه به مرگ ما ختم می شود. و به همین دلیل است که از اتفاقات فردا می ترسیم و اگر صبحی بدون انتحار آغاز می شود تعجب می کنیم.»
خانم قادری هم چنین از افغانستان به عنوان کشوری یاد کرد که به بلوغ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نرسیده است. او گفت در این کشور اگر تکانه ای هم صورت گرفته به وسیله ی روشنفکران و روشنگران بوده است، ولی هرگاه دولت خواسته دهان این گروه ها را ببندد، توانسته یک شبه نطفه روشنفکری را خاموش کند.»
او گفت: “ده سال پیش فکر می کردیم همه چیز در حال تغییر است و قرار است اتفاقات خوبی بیفتد. البته این اتفاقات خوب افتاد ولی کم، بعد از آن همه سختی و سیاهی، مردم چیز بهتر می خواستند ولی چنین نشد. دولت هم به بلوغ سیاسی نرسید. ولی اتفاق خوب، آگاهی سیاسی در بین مردم بود که رو به بلوغ است. امروز تغییر و توسعه خواسته همه مردم افغانستان است.”
او هم چنین گفت :باید در آینده نخبگان سیاسی و علمی ما در کنار هم قرار گیرند. من اگر به عنوان یک نویسنده فقط رمان بنویسم و در تحولات سیاسی دخیل نباشم حق هیچ گلایه ای ندارم. اما اگر کسی می تواند کاری انجام دهد باید به او اجازه کار داده شود. افغانستان کشور جوانی است و به نیروی جوان اعم از دختر و پسر نیاز دارد. اما طیف وسیعی از زنان در افغانستان با وجود ظرفیت زیاد روز تا شب دنبال کارهای عادی هستند. بنا براین باید بحث مشارکت سیاسی زنان از حالت سمبولیک بیرون شود. آن چه اکنون داریم کافی نیست و در دولت بعدی باید از ظرفیت زنان استفاده شود.”
خانم رویا سادات دومین سخنران گفتگو حرف های خود را با این سخن آغاز کرد: «ما ملتی هستیم که حافظه تاریخی مان ضعیف است. همیشه حکومت ها انگار یک صفحه از تاریخ را نخوانده اند.»
خانم سادات گفت: “چیزی که از کودکی ام تا اکنون می بینم و هیچ حکومتی نتوانسته به آن پایان دهد مسأله نا امنی، جنگ، فقر و فساد است. توقع دارم نامزدهای انتخابات برنامه و راه کار موثری برای پایان دادن به این مشکلات داشته باشند. چون در پرتو امنیت توسعه شکل می گیرد. دوم این که در افغانستان به خصوص لایه های فقیر جامعه شدیدا از فساد متاثر شده اند. هزاران زندانی در زندان ها به سر می برند بی آن که جرم شان مشخص باشد؛ ولی در مقابل افراد زیادی که جرایم بسیار خونین انجام داده اند آزادانه می گردند. چنین فسادی حتا در سال های جنگ شدید، تجربه نشده بود.”
به باور خانم سادات: “توزیع ثروت بسیار ناعادلانه است. در ظاهر بلند منزل ها را می بینیم که نشان می دهد ظاهر شهر خوب است در حالی که نفع این اقتصاد را بیرون از افغانستان می برند. ما شاهد بلند منزل هایی هستیم که در اثر تمرکز و انحصار ثروت در اختیار افراد انگشت شمار هستند.”
خانم سادات هم چنین بخشی از صحبت خود را به “اولین جشنواره بین المللی فیلم زنان – هرات” اختصاص داد او گفت: “جشنواره بین المللی فیلم زنان را با شور و حال سال گذشته آغاز کردیم و نگرانی امسال ما این است که با توجه به سر و صداهای انتخابات و ناامنی مشکل است به موقع برگزار شود. تا اکنون ۲۰۰ فیلم بین المللی و داخلی به جشنواره رسیده اند و تمام آن ها با موضوع زن از طریق فیلم سازان مرد و زن ساخته شده اند. تلاش امسال ما برگزاری این جشنواره در دو یا سه شهر است. وقتی چنین فیلم هایی با درونمایه زنان نمایش داده می شود مبارزه ای جدی با خشونت و نابرابری است. در کنار آن در باره فرهنگ سینما صحبت خواهد شد و صنف های آموزشی به وسیله آموزگاران داخلی و بین المللی برگزار خواهد شد.»
خانم عادله محسنی سخنران دیگر این گفتگو در باره کمپاین افغانستان به روایت دیگر گفت: «ما امروز کمپاین افغانستان به روایت دیگر را آغاز می کنیم. افغانستان به روایت دیگر یعنی نه به افغانستان استبدادی! و یعنی نه به دوران تاریک طالبان! امروز دور هم هستیم تا به سلطه، تاریکی، استبداد و جهل نه بگویم و به روایتی، دموکراتیک فکر کنیم.»
خانم محسنی گفت که مردم افغانستان باید به پای صندوق های رأی بروند و حتا اگر از هیچ نامزدی خوش شان نمی آید رای سفید بدهند تا از یک پروسه دموکراتیک و تجربه دموکراتیک حمایت کنند. اگر ما حمایت نکنیم و فردا این پروسه شکست بخورد حق شکایت نداریم چون خودمان نخواستیم و ویران کردیم، آن زمان هیچ کس برای ما تغییر ایجاد نخواهد کرد.
محسنی در بخش آخر صحبت هایش یادآور دولت آینده نباید مسأله زنان را نادیده بگیرد. اکثر تبعیض ها و خشونت های رایج علیه زنان ریشه سیاسی دارد ولی به نام اسلام به خورد مردم داده می شود. باید دولت آینده قوانین را اصلاح کند، به خصوص قوانینی که سی یا چهل سال پیش نوشته شده است.
آقای کاوه جبران سخنران دیگر این برنامه با ناامیدی از وضعیت جاری به سخن آغاز کرد. به باور او افغانستان یک کشور کاملا متناقض و ترکیب شده از عناصر و ترکیب های نامتجانس است. او گفت: “ما مدعی دموکراسی در سرزمینی هستیم که طالب تا به دندان مسلح در آن به سر می برد و هیچ منطقی نمی شناسد و کسانی که در برابر او قرار دارند را قابل کشتن می داند. در چنین شرایطی بین تحقق و توقع فرق وجود دارد. ما تمام نامزدها را می شناسیم گذشته شان را خبر داریم هر کدام این ها در ده سال گذشته جزئی از حکومت بوده اند. برخی از معاونین شان در نسل کشی و کشتار جمعی و بمبارد کابل دخیل بوده اند، در چنین شرایطی چه توقعی می تواند داشت؟”
آقای جبران با اشاره به مسأله عدم حاکمیت قانون در کشور گفت: «زمانی که قانون وجود ندارد و در پرتو قانون هیچ پدیده ای شکل نمی گیرد و هیچ حرکتی تمرین نمی شود هیچ توقعی درست نیست.”
آقای یاسین نگاه برخلاف سخنران قبلی خوشبین بود: “من نه تنها خوشبین هستم بلکه دیگران را هم تشویق به رای دادن می کنم. حتا معامله با رای من حداقل دردسری برای تقلب کنندگان ایجاد می کند بگذارید بیشتر فکر کنند که با رای ما چگونه بازی کنند. این کشور بی در و پیکر تر از این است که نگران و تقلب باشیم یا خیر؟ ما هنوز سرشماری دقیق نفوس نداریم بدیهی است که تقلب می شود.”
آقای نگاه گفت با وصف همه اشکال ها در دهه گذشته اتفاق های خوبی هم افتاد. درست است رییس جمهور و احزاب سیاسی بد داشتیم، ولی برای نخستین بار تجربه ریختن به خیابان ها را داشتیم و نه گفتن در برابر نظام و بی عدالتی و جنگ را آموختیم. برای نخستین بار اعتصاب غذا را تجربه کردیم، با انبوهی از رسانه های شنیداری و دیداری روبرو شدیم و آزادی بیان را تجربه کردیم، جامعه مدنی را تجربه کردیم، زنان وارد عرصه شدند و نقد ساختار دولت را تجربه کردیم. این ها پاره های زندگی نکرده ما بود که در این ده سال تجربه شد.
وی تاکید کرد: «باید ارزش های دموکراتیک که در ۱۲ سال ریشه گرفته و اندک پایه گرفته است را در نظام بعدی تقویت کنیم و به هیچ قیمتی نگذاریم این پیش آمدهای خوب از دست برود. من پیش از این که نگران هرچیز دیگر باشم نگران امنیت هستم. تا زمانی که ما امنیت نداشته باشیم هیچ اتفاق خوبی نخواهد افتاد. امنیت تنها کنار گذاشتن اسلحه نیست، به امنیت روحی، روانی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و خانوادگی نیاز داریم. دومین مشکل ما بحران بی کاری است. بخش اعظم مخالفان از سر بی کاری به طالبان پیوسته اند. باید دولت آینده از منابع زیر زمینی برای کاهش این مشکل استفاده کند. باید فابریکه ها و صنایع دستی فعال شود و در نهایت باید میان واردات و صادرات توازن برقرار کنیم. امروز ۹۹ درصد واردات داریم و یک درصد صادرات که آن هم قاچاق است. توقع دیگر من حمایت از زنان و جوانان است. بیشتر از ۶۰ درصد افغانستان را جوانان تشکیل می دهند و ۵۰ درصد دیگر نفوس افغانستان را زنان تشکیل می دهند. این دو نیرو می توانند به عنوان ظرفیت های درجه اول در تمام حوزه ها نقشی بسیار تعیین کننده داشته باشند.»
