کارزار «واژه‌ها مهم‌اند: ۶۱ واژه، ۶۱ روز برای مقابله با خشونت جنسی و جنسیتی»
بنیاد آرمان شهر-OPENASIA و دیدهبان زنان برای عدالت در گذار (ObservatoryWJT#)
واژه‌ها مهم‌اند زیرا به ما اجازه می‌دهند چشمان خود را باز نگه داریم و مسیر درست را بیابیم. ما در این دوره، میخواهیم هر روز، تعریف جامع یک واژه را با هم بخوانیم و رابطه آن را با دیگر مفاهیم مربوط به خشونت جنسی و جنسیتی بدانیم. چرا که بدون دانستن این تعاریف دقیق، نمیتوانیم راه‌حل‌های موثری بیابیم و با دیگران به گفت‌گو بنشینیم. این اولین باری است که مجموعه‌ی این واژه‌گان در قالب یک کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و فارسی گردهم آمده است.
واژه ۱۱، روز ۱۱
افسانه‌ها و کلیشه‌ها (جنسیتی)
(MYTHS AND STEREOTYPES (GENDER))
افسانه‌ها و کلیشه‌های جنسیتی می‌توانند اثر ویرانگری داشته باشند. آن‌ها غالباً منجر به تبعیض، بدنام‌سازی، طرد و خشونت، از جمله خشونت جنسی و جنسیتی می‌شوند. کلیشه‌های جنسیتی، به‌ویژه کلیشه‌های سکسیستی، یکی از ریشه‌های نابرابری جنسیتی و خشونت‌های جنسی و جنسیتی است.[i] آن‌ها به عدم تشخیص و جرم نیانگاشتن برخی از انواع خشونت‌ها کمک می‌کنند، به‌عنوان مثال در مواردی که زنان پس از ازدواج بر اساس کلیشه‌های اجدادی به دارایی مردان تبدیل می‌شوند و در نتیجه مصونیت از مجازات در مورد تجاوز جنسی در زناشویی برقرار می‌شود.[ii]
افسانه‌ها و کلیشه‌های جنسیتی به طرز چشمگیری بر نحوه برخورد جوامع (از جمله رسانه‌ها، قانون‌ها، نظام‌های دادگستری، خدمات درمانی) با خشونت جنسی و جنسیتی تأثیر می‌گذارند.[iii] برخی نهادهای سازمان ملل متحد تأثیر منفی افسانه‌ها و کلیشه‌ها را بر بی‌غرضی و بی‌طرفی قضایی و مسئولیت‌پذیری مجرمان، به ویژه در چنین مواردی، مطرح کرده‌اند.[iv] کمیته رفع تبعیض علیه زنان در توصیه عمومی شماره ۳۳ خود ملاحظه می‌کند که کلیشه‌ها در دادگستری و ارگان‌های اجرای قانون بر اعتقاد به اعتبار قربانیان چنین خشونت‌هایی، به‌ویژه زنان، تفسیر قانون و همچنین انتظارات از آنچه قربانی باید انجام دهد یا نباید انجام دهد، تأثیر می‌گذارد.[v] به‌طور کلی، دولت‌ها طبق حقوق بین‌المللی موظفند از بروز تبعیض و رویه‌های زیان‌بار جلوگیری و در نتیجه از افراد در برابر کلیشه‌نگری در قانون و اجرای آن محافظت کنند.[vi]
افسانه‌های جنسیتی نقش اساسی در خشونت جنسی و جنسیتی دارند. نمونه‌ای از افسانه‌های زیان‌بار این اعتقاد است که وقتی زنان “نه” می‌گویند فقط نقش بازی می‌کنند و منظورشان “بله” است. در نتیجه، مرتکبان به مخالفت قربانیان اعتنا نمی‌کنند و مرتکب خشونت جنسی می‌شوند.[vii] سازمان ابتکارهای زنان برای عدالت جنسیتی در سال ۲۰۰۵ چارچوب MIVSEP (Myth, Implication, Value Statement, Effect, Patterns) (افسانه، پیامد، بیانیه ارزشی، اثر، الگوها) را تدوین کرد که وسیله‌ای برای تحلیل نحوه عملکرد افسانه‌ها و پیامدهای آن‌ها ارائه می‌کند.[viii]
کلیشه‌های جنسیتی عبارتند از «دیدگاه کلی یا پیش‌تصور در مورد خصیصه‌ها یا ویژگی‌ها یا نقش‌هایی که قرار است افراد یا گروه‌ها ناشی از جنسیت یا ادعای جنسیتی خود داشته باشند یا بازی کنند.»[ix] این کلیشه‌ها از عقاید معیاری زنان و مردان، تصور از زنانگی و مردانگی[x] و این تصور ناشی می‌شود که هر جنسیت و رفتارها / رویکردها / نقش‌های آن دوگانه (باینری) هستند.[xi] کلیشه‌های جنسیتی به همه جوامع و افراد شکل می‌دهند، بر آن‌ها تأثیر می‌گذارند و در فرهنگ و نهادهای گسترده‌تر اجتماعی ریشه عمیقی دارند.
کلیشه‌های جنسیتی «برای توجیه و حفظ روابط تاریخی قدرت مردان بر زنان» و تقویت نگرش‌ها، عقاید و اعتقادات سکسیستی و مردسالارانه زیان‌بار برای زنان و نیز افراد ترنس‌جندر و اشخاص غیردوگانه[xii] مورد استفاده قرار می‌گیرند.[xiii]
مرتبط با این بخش: خشونت و تبعیض مبتنی بر جنسیت، جنسیت، سوگیری جنسیتی، بدنام سازی
برای خواندن مطلب به انگلیسی با جستجوی کلمه مورد نظر در متن انگلیسی کتاب به این لینک مراجعه کنید.
#Armanshahr_Foundation_OPENASIA_آرمان شهر
#کارزار_واژه‌ها_مهم‌اند_۶۱_واژه_۶۱_روز_برای_مقابله_با خشونت_جنسی_و_جنسیتی
#انتشارات آرمان شهر| Armanshahr Publishing
————————————————
پانوشت‌ها:
[i] نگاه کنید به S. Cusack، کلیشه‌سازی جنسیتی به‌عنوان نقض حقوق بشر، گزارش تحقیق ارائه شده به دفتر کمیسر عالی حقوق بشر، ۱۴ اکتبر ۲۰۱۳، در https://www.esem.org.mk/pdf/Najznachajni%20vesti/2014/3/Cusack.pdf
[ii] همان منبع. نگاه کنید به مثال‌های دیگر در دفتر کمیسر عالی حقوق بشر، «چگونه کلیشه‌های جنسیتی بر بهره‌مندی از حقوق بشر تأثیر می‌گذارد»، درhttps://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/WRGS/Pages/WrongfulGenderStereotyping.aspx.
[iii] کلیشه‌سازی جنسیتی به‌عنوان نقض حقوق بشر، گزارش تحقیق، منبع پیش‌گفته.
[iv] کمیته رفع تبعیض علیه زنان، توصیه عمومی شماره ۳۳ در مورد دسترسی زنان به عدالت، CEDAW/C/GC/33، ۲۳ جولای ۲۰۱۵، بندهای ۲۶-۲۸؛ نگاه کنید به مورد مشخص در کمیته رفع تبعیض علیه زنان، کارن تایاگ ورتیدو (Karen Tayag Vertido ) علیه فیلیپین، CEDAW/C/46/D/18/2008، ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۰؛ S. Cusack، حذف کلیشه‌های قضایی، دسترسی برابر به زنان در پرونده‌های خشونت مبتنی بر جنسیت، مقاله نهایی، ۲۰۱۴؛ همچنین نگاه کنید به نقش قوه قضائیه در پرداختن به کلیشه‌های زیان‌بار جنسیتی مربوط به بهداشت و حقوق جنسی و تولیدمثل، دفتر کمیسر عالی حقوق بشر، مقاله پیشینه، بررسی قانون موردی، در https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/WRGS/JudiciaryRoleCounterStereotypes_EN.pdf
[v] کمیته رفع تبعیض علیه زنان، توصیه عمومی شماره ۳۳، همانجا.
[vi] بنا به اعلام کمیته رفع تبعیض علیه زنان، «تعهد در مورد حمایت دولت‌ها را ملزم می‌کند تا از زنان در مقابل تبعیض توسط عاملان خصوصی محافظت کنند و گام‌هایی را به طور مستقیم با هدف از بین بردن رویه‌های عرفی و دیگر رویه‌های تداوم بخش به مفهوم حقارت یا برتری هر یک از جنسیت‌ها و نقش‌های کلیشه‌ای برای زن و مرد بردارند.» نگاه کنید به کمیته رفع تبعیض علیه زنان، توصیه عمومی شماره ۲۸ در مورد تعهدات اصلی دولت‌های عضو تحت ماده ۲ کنوانسیون رفع کلیه شکل‌های تبعیض علیه زنان، CEDAW/C/GC/28، ۱۶ دسامبر ۲۰۱۰، بند ۹. نگاه کنید به اصطلاح “خشونت و تبعیض مبتنی بر جنسیت” و تعهدات دولت‌ها.
[vii] برای مثال‌های بیشتر، نگاه کنید به بحران تجاوز در انگلستان و ولز (Rape Crisis England & Wales)، «درباره خشونت جنسی: افسانه‌ها در مقابل واقعیت‌ها»، در https://rapecrisis.org.uk/get-informed/about-sexual-violence/myths-vs-realities/.
[viii] نگاه کنید به «ابتکار عمل زنان برای عدالت جنسیتی» (WIGJ)، جنسیت در عمل، رهنمودها و روش‌های مقابله با جرم مبتنی بر جنسیت در درگیری‌های مسلحانه، ۲۰۰۵، صص ۱۸-۲۳ در http://www.iccwomen.org/whatwedo/training/docs/Gender_Training_Handbook.pdf؛ در این گزارش، WIGJ چارچوب MIVSEP را در مورد چندین افسانه به‌کار می‌بندد، از جمله «اگر با یک باکره رابطه جنسی برقرار کنید به اچ‌آی‌وی مبتلا نمی‌شوید» و «سربازان حق تجاوز به زنان را دارند».
[ix] دفتر کمیسرعالی حقوق بشر، «کلیشه‌سازی جنسیتی»، در https://www.ohchr.org/EN/Issues/Women/WRGS/Pages/GenderStereotypes.aspx.
[x] نگاه کنید به پروژه نوآوری‌های جنسیتی، با بررسی همتایان، «کلیشه‌ها»، در https://genderedinnovations.stanford.edu/terms/stereotypes.html.
[xi] موسسه اروپایی برای برابری جنسیتی، “کلیشه‌های جنسیتی”، در https://eige.europa.eu/thesaurus/terms/1222
[xii] non-binary؛ نه‌زن‌ونه‌مرد
[xiii] شورای اروپا، «مبارزه با کلیشه‌های جنسیتی و سکسیسم»، در https://www.coe.int/en/web/genderequality/gender-stereotypes-and-sexism
