کارزار «واژه‌ها مهم‌اند: ۶۱ واژه، ۶۱ روز برای مقابله با خشونت جنسی و جنسیتی»
بنیاد آرمان شهر-OPENASIA و دیدهبان زنان برای عدالت در گذار (ObservatoryWJT#)
واژه‌ها مهم‌اند زیرا به ما اجازه می‌دهند چشمان خود را باز نگه داریم و مسیر درست را بیابیم. ما در این دوره، میخواهیم هر روز، تعریف جامع یک واژه را با هم بخوانیم و رابطه آن را با دیگر مفاهیم مربوط به خشونت جنسی و جنسیتی بدانیم. چرا که بدون دانستن این تعاریف دقیق، نمیتوانیم راه‌حل‌های موثری بیابیم و با دیگران به گفت‌گو بنشینیم. این اولین باری است که مجموعه‌ی این واژه‌گان در قالب یک کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و فارسی گردهم آمده است.
واژه ۲۳، روز ۲۳
جنایت‌های جنگی
(WAR CRIMES)
جنایت‌های جنگی نقض جدی حقوق بین‌المللی بشردوستانه (رسمی یا عرفی) است که در درگیری مسلحانه بین‌المللی و غیر بین‌المللی رخ می‌دهد.[i] این جنایت‌ها طیف گسترده‌ای از اقدام‌ها را دربر می‌گیرند که به منزله نقض حقوق جنگ به تعیین قانون لیبر (۱۸۶۳)،[ii] کنوانسیون‌های لاهه (هاگ) ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷[iii] و کنوانسیون‌های ژنو مصوب ۱۹۴۹[iv] و پروتکل‌های الحاقی ۱ و ۲ کنوانسیون‌های ژنو است.[v]
اولین دادگاه بین‌المللی جنایت‌های جنگی را امپراتوری مقدس رُم علیه شوالیه پیتر فون‌هاگن‌باخ برگزار کرد. در پی آن در قرن بیستم دادگاه جنایت‌های جنگی لایپزیگ برای جنایت‌هایی که در طول جنگ جهانی اول رخ داده بود و محاکمه‌های پس از جنگ جهانی دوم در دادگاه‌های توکیو و نورنبرگ برگزار شد.[vi]
جنایت‌های جنگی را می‌توان در دادگاه بین‌المللی جزایی (ICC) مورد پیگرد قانونی قرار داد.[vii] اساسنامه رُم صلاحیت دادگاه را در مورد این جنایت‌ها که به‌عنوان «نقض فاحش کنوانسیون‌های ژنو به تاریخ ۱۲ آگوست ۱۹۴۹» توصیف شده، «دیگر موارد نقض جدی قانون‌ها و رسم‌ها علیه مردم غیرنظامی در درگیری‌های مسلحانه بین‌المللی در چارچوب مسلّم حقوق بین‌المللی» و «در مورد درگیری مسلحانه غیر بین‌المللی، نقض جدی ماده ۳ مشترک در چهار کنوانسیون ژنو ۱۲ آگوست ۱۹۴۹» به رسمیت شناخته است.[viii]
اساسنامه رُم، یکی از آخرین مرجع‌های اصلی در زمینه جنایت‌های جنگی، لیستی از اعمالی را دربر می‌گیرد که می‌تواند جنایت‌های جنگی محسوب شود، از جمله ارتکاب چندین نوع خشونت جنسی (تجاوز جنسی، برده‌داری جنسی، فحشای اجباری، بارداری اجباری، عقیم‌سازی اجباری یا هر شکل دیگری از خشونت جنسی که حقوق جنگ از نوع بین‌المللی یا غیر بین‌المللی را نقض کند). [ix]
برای اینکه جرمی جنایت جنگی محسوب شود، اعمال انجام شده باید در چارچوب درگیری مسلحانه (چه بین‌المللی و چه غیر بین‌المللی) رخ دهد و با آن مرتبط باشد.[x] مرتکب باید از وجود درگیری مسلحانه آگاه باشد.[xi] این بدان معناست که اقدام‌های اتفاقی در طول درگیری را نمی‌توان به‌عنوان جنایت‌های جنگی مورد پیگرد قانونی قرار داد.
این موضوع در چارچوب خشونت جنسی و جنسیتی مسئله‌ای اساسی بوده است. مدت زمانی طولانی و تا پیش از آغاز کار دادگاه‌های بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق (ICTY) و رواندا (ICTR)، اعمال خشونت جنسی به‌عنوان اتفاقی در درگیری‌ها محسوب می‌شد و نه به‌عنوان ابزار استراتژیک مورد استفاده طرفین درگیری.[xii] این خشونت‌ها به همین دلیل درک نکردن پیوند آن‌ها با درگیری، به‌عنوان جنایت‌های جنگی مورد پیگرد قانونی قرار نگرفتند.
قضات در چندین پرونده پیش از دادگاه‌های ویژه و قبل از دادگاه بین‌المللی جزایی این پیوند را در مورد وقوع اعمال خشونت جنسی به موازات عملیات نظامی[xiii] و فراتر از آن تشخیص داده‌اند. قضات دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق در پرونده دراگولجوب کوناراک به این نتیجه رسیدند که «نقض حقوق یا آداب جنگ ممکن است […] در زمانی و در مکانی رخ دهد که هیچ درگیری جدی در جریان نیست،»[xiv] و «درگیری مسلحانه الزاماً نباید باعث ارتکاب جرم بشود، بلکه وجود درگیری مسلحانه باید حداقل نقشی اساسی در توانایی مرتکب برای انجام آن، تصمیم او برای ارتکاب آن، نحوه ارتکاب آن یا هدف مورد نظر از ارتکاب آن بازی کند.»[xv] به نظر آن‌ها تجاوزها و تعدی‌های دیگر «به‌عنوان نتیجه مستقیم درگیری مسلحانه و به دلیل اینکه درگیری مسلحانه آشکارا مصونیت از مجازات کامل در اختیار مرتکبان قرار می‌داد» رخ داده است.[xvi]
مرتبط با این بخش: درگیری مسلحانه، حقوق بین‌المللی بشردوستانه، حقوق بین‌المللی جزایی، اساسنامه رُم
برای خواندن مطلب به انگلیسی با جستجوی کلمه مورد نظر در متن انگلیسی کتاب به این لینک مراجعه کنید.
#Armanshahr_Foundation_OPENASIA_آرمان شهر
#کارزار_واژه‌ها_مهم‌اند_۶۱_واژه_۶۱_روز_برای_مقابله_با خشونت_جنسی_و_جنسیتی
#انتشارات آرمان شهر| Armanshahr Publishing
————————————————
پانوشت‌ها:
[i] نگاه کنید بهJ-M Henckaerts و L. Doswald-Beck، حقوق بشر دوستانه بین‌المللی عرفی، جلد اول: مقررات، کمبریج: انتشارات دانشگاه کمبریج و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ۲۰۰۵، قاعده ۱۵۶: تعریف جنایت‌های جنگی، ۲۰۰۵، ص ۵۶۸-۶۰۴.
[ii] رهنمودهای لازم برای رهبری ارتش‌های ایالات متحده آمریکا (قانون لیبر؛ Lieber Code)،۲۴ آوریل ۱۸۶۳.
[iii] کنوانسیون (II) رعایت قانون‌ها و آداب جنگ زمینی و ضمیمه آن: مقررات مربوط به قانون‌ها و آداب جنگ زمینی، لاهه، ۲۹ ژوئیه ۱۸۹۹؛ کنوانسیون (IV) رعایت قانون‌ها و آداب جنگ زمینی و ضمیمه آن: مقررات مربوط به قانون‌ها و آداب جنگ زمینی، لاهه، ۱۸ اکتبر ۱۹۰۷.
[iv] کنوانسیون (I) برای بهبود وضعیت مجروحان و بیماران نیروهای مسلح در میدان («کنوانسیون ژنو ۱»)؛ کنوانسیون (II) برای بهبود وضعیت مجروحان و بیماران و کشتی‌شکسته‌گان نیروهای مسلح در دریا («کنوانسیون ژنو ۲»)؛ کنوانسیون (III) مربوط به رفتار با اسیران جنگی («کنوانسیون ژنو ۳»)؛ کنوانسیون (IV) مربوط به حمایت از اشخاص غیرنظامی در زمان جنگ («کنوانسیون ژنو ۴»)، ژنو، ۱۲ آگوست ۱۹۴۹.
[v] پروتکل الحاقی کنوانسیون ژنو در ۱۲ آگوست ۱۹۴۹ و مربوط به حمایت از قربانیان درگیری‌های مسلحانه بین‌المللی (پروتکل I)، ۸ ژوئن ۱۹۷۷؛ پروتکل الحاقی به کنوانسیون ژنو در ۱۲ آگوست ۱۹۴۹ و مربوط به حمایت از قربانیان درگیری‌های مسلحانه غیر بین‌المللی (پروتکل II)، ۸ ژوئن ۱۹۷۷.
[vi] بانک اطلاعاتی بین‌المللی جرائم، «جنایت‌ها جنگی»، در http://www.internationalcrimesdatabase.org/Crimes/WarCrimes
[vii] اساسنامه رُم دادگاه بین‌المللی جزایی، A/CON.183/9، ۱۷ ژوئیه ۱۹۹۸ (لازم الاجرا از ۱ ژوئیه ۲۰۰۲)، ماده‌های ۵ و ۸.
[viii] همان، ماده ۸.
[ix] همان منبع
[x] دادگاه بین‌المللی جزایی، عناصر جرم، ۳-۱۰ سپتامبر ۲۰۰۲ (بازبینی شده در سال ۲۰۱۰)، ماده ۸.
[xi] همان منبع
[xii] «خشونت جنسی در درگیری باید به‌عنوان جنایت جنگی تلقی شود که هست. دیگر نمی‌توان آن را به‌عنوان آسیب جانبی ناخوشایند از جنگ قلمداد کرد.» نقل قول از نماینده ویژه پیشین سازمان ملل در مورد خشونت جنسی در درگیری خانم زیناد‌هاوا بانگورا (Zainad Hawa Bangura)، در سازمان ملل، خشونت جنسی: ابزاری جنگی، یادداشت پیشینه، ۲۰۱۴، در https://www.un.org/en/preventgenocide/rwanda/assets/pdf/Backgrounder Sexual Violence 2014.pdf؛ نگاه کنید به اصطلاح «(خشونت جنسی به‌عنوانِ) سلاح جنگ» در زیر.
[xiii] به‌عنوان مثال، در مورد بردانین (Brdanin)، قضات تجدید نظر در دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق (ICTY) خاطرنشان کردند که تجاوزهایی که هنگام جستجو برای اسلحه انجام شده باید در چارچوب درگیری مسلحانه تلقی شود. نگاه کنید به دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق، دادستان علیه رادوسلاو بردانین (Radoslav Brdanin)، دادنامه تجدیدنظر، IT-99-36-A، ۳ آوریل ۲۰۰۷، بند ۲۵۶: «جنایت‌هایی که رزمندگان و اعضای نیروهای همراه آن‌ها هنگام جستجو برای اسلحه طی درگیری مسلحانه و با بهره‌گیری از موقعیت آن‌ها انجام داده‌اند، به‌طور آشکار در مقوله جنایت‌های ارتکابی «در چارچوب درگیری مسلحانه» قرار می‌گیرد.
[xiv] دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق، دادستان علیه دراگولجوب کوناراک، رادومیر کواچ و زوران ووکوویچ (Dragoljub Kunarac، Radomir Kovac وZoran Vukovic )، دادنامه تجدیدنظر، IT-96-23&IT-96-23/1-A، ۱۲ ژوئن ۲۰۰۲، بند ۵۷.
[xv] همان، بند ۵۸.
[xvi] دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق، دادستان علیه کوناراک، کواچ و ووکوویچ (Kunarac، Kovac وVukovic )، دادنامه، IT-96-23-T، ۲۲ فوریه ۲۰۰۱، بند ۵۶۸؛ برای مثال‌های بیشتر در مورد رابطه بین اعمال خشونت جنسی، به‌طورِ عمده تجاوز جنسی، و درگیری مسلحانه در چارچوب تعیین اینکه جنایت جنگی رخ داده است یا نداده، نگاه کنید به M. Jarvis and S. Brammertz، پیگرد قانونی خشونت جنسی مرتبط با درگیری در دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق، انتشارات دانشگاه آکسفورد، ۲۰۱۶، صص ۱۷۹-۱۸۱.
