کارزار «واژه‌ها مهم‌اند: ۶۱ واژه، ۶۱ روز برای مقابله با خشونت جنسی و جنسیتی»
بنیاد آرمان شهر-OPENASIA و دیدهبان زنان برای عدالت در گذار (ObservatoryWJT#)
واژه‌ها مهم‌اند زیرا به ما اجازه می‌دهند چشمان خود را باز نگه داریم و مسیر درست را بیابیم. ما در این دوره، میخواهیم هر روز، تعریف جامع یک واژه را با هم بخوانیم و رابطه آن را با دیگر مفاهیم مربوط به خشونت جنسی و جنسیتی بدانیم. چرا که بدون دانستن این تعاریف دقیق، نمیتوانیم راه‌حل‌های موثری بیابیم و با دیگران به گفت‌گو بنشینیم. این اولین باری است که مجموعه‌ی این واژه‌گان در قالب یک کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و فارسی گردهم آمده است.
واژه ۲۴، روز ۲۴
جنایت‌های ضد بشریت
(CRIMES AGAINST HUMANITY)
اصطلاح «جنایت‌های ضد بشریت» نخستین بار در بیانیه فرانسه، بریتانیا و روسیه در ۲۹ مه ۱۹۱۵ برای توصیف جنایت‌های دولت عثمانی علیه ارامنه در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار گرفت.[i] این جنایت‌ها سپس به‌عنوان جرائم مورد پیگرد قانونی در دادگاه‌های بین‌المللی نظامی در نورنبرگ و توکیو مطرح شد.[ii] با وجود این ارجاع‌های قبلی، مفهوم جنایت‌های ضد بشریت ده‌ها سال بعد با تشکیل دادگاه‌های بین‌المللی جزایی از جمله دادگاه‌های ویژه یوگسلاوی سابق (ICTY، ۱۹۹۳) و رواندا ( ICTR، ۱۹۹۴)،[iii] و اساسنامه رُم (۱۹۹۸) برای تشکیل دادگاه بین‌المللی جزایی به‌طور قابل توجهی توصیف و مشخص شد.[iv]
جنایت‌های ضد بشریت بر خلاف نسل‌کُشی و جنایت‌های جنگی هنوز در معاهده اختصاصی حقوق بین‌المللی مدون نشده است. کمیسیون حقوق بین‌المللی از سال ۲۰۱۴ مشغول تنظیم کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت‌های ضد بشریت است. پیش نویس ۱۵ ماده آن در آگوست ۲۰۱۹ منتشر شد، از جمله تعریف این جنایت‌ها مشابه آنچه در ماده ۷ اساسنامه رُم وجود دارد (نگاه کنید در بالا).[v]
اساسنامه رُم سندی است که آخرین توافق عمومی جامعه جهانی در مورد تعریف‌های جنایت‌های ضد بشریت را منعکس می‌کند. طبق اساسنامه رُم، جنایت‌های ضد بشریت به معنای هر یک از اقدام‌های زیر است که به شکل حمله‌های گسترده یا نظام‌مند علیه هر جمعیت غیرنظامی، با آگاهی از این حمله انجام شود: قتل، نابودی، برده گرفتن، اخراج یا انتقال اجباری جمعیت، حبس یا محرومیت شدید دیگر از آزادی جسمی، شکنجه، ناپدید کردن قهری افراد، آپارتاید و دیگر اقدام‌های غیر انسانی مشابه.[vi] در رابطه با جنایت‌های جنسی و جنسیتی، اساسنامه رُم اقدام‌های زیر را به‌عنوان جنایت‌های ضد بشریت تصریح می‌کند: آزار و اذیت بر اساس جنسیت، تجاوز جنسی، برده‌داری جنسی، فحشای اجباری، بارداری اجباری، عقیم‌سازی قهری و هر نوع خشونت جنسی با اهمیت قابل مقایسه.[vii]
هر زمان که کشورها مقررات مربوط را در قانون داخلی خود بگنجانند یا فقط چنین جنایت‌هایی را بر اساس قانون مجازات ملی ممنوع کنند، می‌توان جنایت‌های ضد بشریت را مورد پیگرد قانونی قرار داد. چندین کشور در قانون‌های داخلی خود مقرراتی دارند که به‌کارگیری صلاحیت قضایی جهانی را در مورد جنایت‌های ضد بشریت ممکن می‌سازد.[viii]
جنایت‌های جنسی و جنسیتی در دادگاه‌های ویژه به‌عنوان جنایت‌های ضد بشریت مورد پیگرد قانونی قرار گرفته است. این دادگاه‌ها چارچوب حقوقی بین‌المللی را برای پاسخ‌گو ساختن مسئولان ارتکاب جنایت‌های جنسی و جنسیتی از جمله مبتنی بر اصل مسئولیت فرماندهی در این موارد توسعه قابل توجهی بخشیده‌اند. این پرونده‌ها همچنین نقش رهبران نظامی و سیاسی را که غالباً محرک، مشوق یا رهبر ارتکاب این اقدام‌ها بودند، روشن می‌سازد. از جمله پرونده‌های مهم، پرونده ژان پل آکایسو در دادگاه بین‌المللی جزایی برای رواندا است[ix] که در آن متهم، با توجه به نقش او در تشویق به ارتکاب این جنایت‌ها، براساس مفهوم مسئولیت برتر به‌خاطر جرم تجاوز به‌عنوان جنایت ضد بشریت (و به‌عنوان نسل‌کُشی) مقصر شناخته شد.[x]
مرتبط با این بخش: اساسنامه رُم، صلاحیت قضایی جهانی، حقوق بین‌المللی جزایی
برای خواندن مطلب به انگلیسی با جستجوی کلمه مورد نظر در متن انگلیسی کتاب به این لینک مراجعه کنید.
#Armanshahr_Foundation_OPENASIA_آرمان شهر
#کارزار_واژه‌ها_مهم‌اند_۶۱_واژه_۶۱_روز_برای_مقابله_با خشونت_جنسی_و_جنسیتی
#انتشارات آرمان شهر| Armanshahr Publishing
————————————————
پانوشت‌ها:
[i] دولت‌ها به «جنایت‌های ضد بشریت و تمدن‌ها» ارجاع می‌دهند. نگاه کنید به فرانسه، بریتانیا و روسیه بیانیه مشترک (۱۹۱۵)، درhttps://www.armenian-genocide.org/؛ M.M de Guzman، «جنایت‌های ضد بشریت»، در Bartram S. Brown (ویراستار)، کتاب راهنمای تحقیق در مورد حقوق بین الملل کیفری، انتشارات ادگار الگار، ۲۰۱۱؛ M. C. Bassiouni، جنایت‌های ضد بشریت در حقوق بین‌المللی کیفری، انتشارات مارتینوس نیژوف (Martinus Nijhoff)، ۱۹۹۹، ص ۶۲.
[ii] منشور دادگاه بین‌المللی نظامی (منشور نورنبرگ)، لندن، ۸ آگوست ۱۹۴۵، ماده ۶(c)؛ منشور بین‌المللی نظامی برای خاور دور، توکیو، ۱۹ ژانویه ۱۹۴۶، ماده ۵(c).
[iii] اساسنامه دادگاه بین‌المللی جزایی برای یوگسلاوی سابق، مصوب شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه ۸۲۷ (۱۹۹۳)، S/RES/827 (1993)، ۲۵ مه ۱۹۹۳، ماده ۵؛ اساسنامه دادگاه بین‌المللی جزایی برای رواندا، مصوب شورای امنیت سازمان ملل، قطعنامه ۹۵۵ (۱۹۹۴)، S/RES/955 (1994)، ۸ نوامبر ۱۹۹۴، ماده ۳
[iv] اساسنامه رُم، منبع پیش‌گفته، ماده ۷
[v] گزارش کمیسیون حقوق بین‌المللی سازمان ملل، A/74/10، ۲۰ آگوست ۲۰۱۹، ص ۱۰-۱۴۰؛ همچنین نگاه کنید به عفو بین الملل، کمیسیون حقوق بین‌المللی ـ تفسیر گزارش سوم در مورد جنایت‌های ضد بشریت، ۲۰۱۷، در https://www.amnesty.org/download/Documents/IOR4058172017ENGLISH.pdf
[vi] همان منبع.
[vii] همان، ماده ۷(۱)(g).
[viii] نگاه کنید: FIDH و REDRESS، صلاحیت قضایی فراسرزمینی در اتحادیه اروپا: مطالعه قانون‌ها و رویه‌ها در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، ۲۰۱۰، در https://www.fidh.org/IMG/pdf/Justraterritorial_Jurisdiction_In_the_27_Member_States_Unuropen.European
[ix] دادگاه بین‌المللی جزایی برای رواندا، دادستان علیه ژان پل آکایسو (Jean-Paul Akayesu)، رأی تجدیدنظر، ICTR-96-4-A، ۱ ژوئن ۲۰۰۱.
[x] برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این پرونده، نگاه کنید به سازوکار حاشیه‌ای بین‌المللی سازمان ملل برای دادگاه‌های جزایی (International Residual Mechanism for Criminal Tribunals)، «دادگاه تاریخی آکایسو را به اتهام نسل‌کُشی مقصر می‌شناسد»، در https://unictr.irmct.org/en/news/historic-judgement-finds-akayesu-guilty-genocide.
