کارزار «واژه‌ها مهم‌اند: ۶۱ واژه، ۶۱ روز برای مقابله با خشونت جنسی و جنسیتی»
بنیاد آرمان شهر-OPENASIA و دیدهبان زنان برای عدالت در گذار (ObservatoryWJT#)
واژه‌ها مهم‌اند زیرا به ما اجازه می‌دهند چشمان خود را باز نگه داریم و مسیر درست را بیابیم. ما در این دوره، میخواهیم هر روز، تعریف جامع یک واژه را با هم بخوانیم و رابطه آن را با دیگر مفاهیم مربوط به خشونت جنسی و جنسیتی بدانیم. چرا که بدون دانستن این تعاریف دقیق، نمیتوانیم راه‌حل‌های موثری بیابیم و با دیگران به گفت‌گو بنشینیم. این اولین باری است که مجموعه‌ی این واژه‌گان در قالب یک کتاب به زبان‌های انگلیسی، فرانسوی، اسپانیایی، عربی و فارسی گردهم آمده است.
واژه ۴۰، روز ۴۰
زن‌کُشی
(FEMICIDE/FEMINICIDE)
ماده‌کُشی یا زن‌کُشی[۱] جرم قتل عمد زنان است به علت اینکه زن هستند یا به این عنوان شناخته می‌شوند.[۲] تعریف‌های گسترده‌تر هرگونه قتل زنان یا دختران،[۳] یا قتل غیرعمد یا غیرمستقیم زنان یا دختران را «به‌عنوان نمونه‌ای از موارد خشونت خانگی که می‌تواند منجر به مرگ زنان شود»[۴] دربر می‌گیرد. این مفهوم «در دوره مدرن در جنبش فمینیستی دهه ۱۹۷۰ اهمیت پیدا کرد که«زن‌کُشی» به‌عنوان جایگزین قتل ـ که از نگاه جنسیتی اصطلاحی خنثی بود ـ برای تشخیص خشونت تبعیض‌آمیز، سرکوبگر، نابرابر و نظام‌مند» علیه زنان، دختران یا کسانی که به این عنوان شناخته می‌شوند و ممکن است در نتیجه چنین خشونت‌هایی بمیرند، مطرح شد.[۵]
زن‌کُشی می‌تواند شکل‌های مختلفی به خود بگیرد و شامل موارد زیر باشد:[۶] ۱) زن‌کُشی در رابطه نزدیک که شریک فعلی یا قبلی زندگی معمولاً در طول یا بعد از رابطه‌ای که قبلاً خشونتآمیز بوده (مثلاً خشونت خانگی و/یا خشونت جنسی مداوم) انجام می‌دهد؛ ۲) به‌اصطلاح قتل ناموسی؛[۷] ۳) زن‌کُشی مربوط به جهیزیه که در زمینه درگیری بین خانواده‌های همسران تازه‌متأهل، که معمولاً برادران شوهر در مخالفت با میزان مهریه انجام می‌دهند؛ و ۴) زن‌کُشی به دست افراد غیرنزدیک که مهاجمی غیرنزدیک انجام می‌دهد و در مناطقی از آمریکای لاتین رواج دارد و معمولاً در پی خشونت جنسی یا شکنجه رخ می‌دهد.[۸] مقوله‌های دیگری که به‌عنوان زن‌کُشی شناسایی شده از این جمله هستند: رویه‌های انتخاب جنس در زمان تولد،[۹] مرگ‌های ناشی از مثله کردن اندام‌های تناسلی یا مرگ زنان، دختران یا کسانی که به این عنوان شناخته می‌شوند طی قاچاق، قاچاق انسان، همجنس‌گراهراسی و نژادپرستی[۱۰] و مرگ‌های مربوط به سحر و جادوگری.[۱۱]
زن‌کُشی جنایتی جنسیت‌انگیخته مرتبط با سیستم تبعیض ساختاری علیه زنان و دختران و بدین ترتیب تداوم هنجارها، ارزش‌ها، کلیشه‌ها، رفتارهای مردسالارانه و پویایی نابرابر قدرت بین زنان و مردان است.[۱۲] زن‌کُشی بیشتر به دست مردان انجام می‌شود و اگرچه ممکن است در بیرون از حوزه خصوصی انجام شود، در اکثر موارد به دست شریک کنونی یا پیشین زندگی رخ می‌دهد و غالباً اقدامی نهایی در تداوم تبعیض و خشونت جنسیتی است.[۱۳] پارلمان اروپا زن‌کُشی را در زیر مقوله وسیعتری با عنوان «جنسیت‌کشی» (gendercide) قرار می‌دهد که به معنای «کشتار جمعی نظام‌مند، عمدی و مبتنی بر جنسیت افرادی از یک جنس خاص است.»[۱۴]
زن‌کُشی در تمام شکل‌های خود نقض جدی حقوق بشر است. نهادهای حقوق بشری، زن‌کُشی را محکوم و نگرانی‌های خود را درباره مانع‌های مهم رویاروی زنان در دسترسی به عدالت برای خشونت‌هایی که پیش از زن‌کُشی و در دوره منجر به آن رخ می‌دهد، مصونیت از مجازات در چنین مواردی، و قصور نظام‌مند دولت‌ها از تحقیقات یا ارائه جبران ابراز کرده‌اند.[۱۵]
در حالی که زن‌کُشی هنوز در اکثر کشورهای جهان به‌عنوان جنایتی مشخص شناخته نمی‌شود،[۱۶] برخی از کشورها در آمریکای لاتین در قانون خود ارجاع‌های مشخصی به این جرم دارند.[۱۷] کنوانسیون بین‌آمریکایی در مورد پیشگیری، مجازات و ریشه‌کن کردن خشونت علیه زنان در سال ۱۹۹۴ (که به‌عنوان کنوانسیون بلم دو پارا Belem do Pará شناخته می‌شود)، دولت‌های عضو را موظف می‌کند تا اقدام‌های قانونی و نهادی برای جلوگیری، مجازات و ریشه کن کردن همه شکل‌های خشونت علیه زنان را انجام دهند. در عین حال که اجرای کنوانسیون به‌طور کلی ناکافی است، کشورهای منطقه به‌طور فزاینده‌ای مشغول اصلاح قانون‌های داخلی و شیوه‌های نهادی خود برای به اجرا گذاشتن کنوانسیون هستند. استفاده از پروتکل الگوی آمریکای لاتین برای تحقیقات در مورد زن‌کُشی به‌خاطر جنسیت، که چندین نهاد سازمان ملل متحد[۱۸] در واکنش به تعداد زیاد زنانی که در منطقه کشته شده‌اند تدوین کرده‌اند، این کنوانسیون را تقویت می‌کند.
مرتبط با این بخش: خشونت و تبعیض مبتنی بر جنسیت
برای خواندن مطلب به انگلیسی با جستجوی کلمه مورد نظر در متن انگلیسی کتاب به این لینک مراجعه کنید.
#Armanshahr_Foundation_OPENASIA_آرمان شهر
#کارزار_واژه‌ها_مهم‌اند_۶۱_واژه_۶۱_روز_برای_مقابله_با خشونت_جنسی_و_جنسیتی
#انتشارات آرمان شهر| Armanshahr Publishing
————————————————
پانوشت‌ها:
[۱] توضیح تفاوت این دو اصطلاح (femicide/feminicide) را اینجا ببینید. نهاد زنان سازمان ملل، کمپین UniTE و کمیسر عالی پناهندگان سازمان ملل (HCHR)، پروتکل الگوی آمریکای لاتین برای تحقیقات در مورد زن‌کُشی به‌خاطر جنسیت (femicide/feminicide)، ۲۰۱۴، ص ۱۳-۱۴، در https://www2.unwomen.org/-/media/field%20office%20caribbean/attachments/publications/latinamericanprotocolforinvestigationoffemicide.pdf?la=en&vs=5729. در اینجا توضیح داده می‌شود. در حالی که ماده‌کُشی (femicide) به‌طور خاص به قتل اشاره دارد، زن‌کُشی (feminicide) به معنای قصور دولت از جلوگیری و/یا مجازات این جنایت است.گزارشگر ویژه در مورد خشونت علیه زنان، علل و پیامدهای آن همچنین اظهار داشت که «واژه ماده‌کُشیfemicide (femicidio) به‌ویژه در آمریکای لاتین در دهه ۱۹۹۰ به‌عنوان ابزاری مفید در واکنش به تشدید نگران کننده قتل‌های بسیار خشونت آمیز زنان و دختران پذیرفته شد. به موازات آن، واژه «feminicidio» به‌عنوان ترجمه مستقیم اسپانیایی از ریشه لاتین ماده‌کُشی با افزودن عنصر مصونیت از مجازات و خشونت نهادی به دلیل عدم پاسخ‌گویی و واکنش کافی دولت به چنین قتل‌هایی به آن وارد شد. در اظهارات او تأکید شد که زن‌کُشی شامل قتل‌هایی است که طرف‌های خصوصی و عمومی با عمل یا حذف انجام می‌دهند یا تحمل می‌کنند و پذیرش زن‌کُشی (feminicide) به زبان انگلیسی در حالتی که مسئولیت پاسخ‌گویی دولت مطرح است می‌تواند مفید واقع شود.» از آن زمان این اصطلاح را به‌ویژه فمینیست‌ها، فعالان حقوق بشر، رسانه‌ها بیشتر مورد استفاده قرار داده‌اند. شورای حقوق بشر، گزارشگر ویژه در مورد خشونت علیه زنان، علل و پیامدهای آن، رشیده منجو، گزارش خلاصه‌ای از جلسه گروه متخصصان در مورد قتل‌های زنانه با انگیزه جنسیتی، A/HRC/20/16/Add.4، ۱۶ مه ۲۰۱۲، بند ۹.
[۲] نگاه کنید به D. Russell and J. Radford (Eds.)، ماده‌کُشی: سیاست زن‌کُشی (Femicide: The Policy of Woman Killing)، New York: Open University Press، ص ۳۴، ۱۹۹۲؛ D. Russell and R. Harnes، ماده‌کُشی در چشم‌انداز جهانی (Femicide in Global Perspective)، New York: Teachers College Press، ۲۰۰۱، صص ۱۳ـ۱۴، ۷۷-۷۸. به گفته دیانا راسل، این قتل‌ها «با انگیزه احساس حق داشتن بر یا برتری نسبت به زنان، لذت یا تمایل سادیستی نسبت به آنها یا فرض مالکیت بر زنان انجام می‌شود».
[۳] سازمان جهانی بهداشت، درک و رسیدگی به خشونت علیه زنان، زن‌کُشی، در https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/77421/WHO_RHR_12.38_eng.pdf?sequence=1
[۴] گزارش خلاصه از جلسه گروه متخصصان در مورد قتل زنان با انگیزه جنسیتی ۲۰۱۲، منبع پیش‌گفته، بند ۹.
[۵] همان، بند ۸.
[۶] سازمان جهانی بهداشت، درک و رسیدگی به خشونت علیه زنان، زن‌کُشی، منبع پیش‌گفته؛ دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل (OHCRH)، قتل‌های مربوط به جنسیت زنان و دختران، ۲۰۱۳، در https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Women/WRGS/OnePagers/Gender_motivated_killings.pdf.
[۷] مطابق تعریف کمیته رفع تبعیض علیه زنان («کمیته CEDAW»)، «جرائمی که به‌اصطلاح به نام ناموس رخ می‌دهند، اعمال خشونت آمیزی هستند که به طور بی‌تناسبی علیه دختران و زنان انجام می‌شود، گرچه فقط علیه آنها نیست، زیرا اعضای خانواده گمان می‌کنند که برخی رفتارهای مشکوک، متصور یا واقعی باعث بی‌آبرویی در خانواده یا جامعه خواهد شد. جنایت‌های به نام به‌اصطلاح ناموس همچنین به این دلیل که دختران و زنان قربانی خشونت جنسی شده‌اند ممکن است علیه آنها انجام شود.» کمیته CEDAW و «کمیته حقوق کودک»، توصیه عمومی مشترک شماره ۳۱ کمیته رفع تبعیض علیه زنان/نظر کلی شماره ۱۸ کمیته حقوق کودک در مورد رویه‌های زیان‌بار، CEDAW/C/GC/31/CRC/C/ GC/18، ۱۴ نوامبر ۲۰۱۴، بند ۲۹.
[۸] سازمان جهانی بهداشت، درک و رسیدگی به خشونت علیه زنان، زن‌کُشی، منبع پیش‌گفته
[۹] پارلمان اروپا، قطعنامه در مورد جنسیت‌کُشی: زنان گمشده؟ ۲۰۱۲/۲۲۷۳ (INI)، ۸ اکتبر ۲۰۱۳. در مورد نحوه انتخاب جنس، نگاه کنید به سازمان جهانی بهداشت و همکاران، پیشگیری از انتخاب جنس با سوگیری جنسیتی، بیانیه بین نهادهای دفتر کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، صندوق جمعیت سازمان ملل متحد، یونیسف، نهاد زنان سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت، ۲۰۱۱، در https://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf/Preventing_gender-biased_sex_selection.pdf . انتخاب جنس به‌ویژه در جامعه و جوامع محلی و خانواده‌هایی رخ می‌دهد که به دلایل مختلف فشار زیادی برای تولد پسران به جای دختران، وجود دارد. روش‌های انتخاب جنس شامل انتخاب «قبل از مشخص شدن حاملگی، در حین بارداری از طریق تشخیص جنس قبل از تولد و سقط جنین گزینشی یا به دنبال تولد از طریق نوزادکشی یا بی‌توجهی به کودک» است (ص V).
[۱۰] پروتکل الگوی آمریکای لاتین برای تحقیقات در مورد زن‌کُشی به‌خاطر جنسیت (femicide / feminicide)، منبع پیش‌گفته، ص ۱۴-۱۵؛ موسسه اروپایی برای برابری جنسیتی، زن‌کُشی “Femicide”، در https://eige.europa.eu/thesaurus/terms/1128.
[۱۱] شورای حقوق بشر، ارتقا و حمایت از کلیه حقوق بشر، مدنی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، از جمله حق توسعه، گزارش گزارشگر ویژه در مورد اعدام‌های فراقضایی، سریع یا خودسرانه، فیلیپ آلستون، A/HRC/11/2، ۲۷ مه ۲۰۰۹، بندهای ۴۳-۵۹. «در بسیاری از شرایط، قرار گرفتن در مقوله جادوگر به معنای دریافت حکم اعدام است» (بند ۴۳).
[۱۲] دادگاه حقوق بشر قاره آمریکا (IACtHR)، گونزالس و دیگران (“Cotton Field”) علیه مکزیک، دادنامه (اعتراض‌های مقدماتی، اعتبار، غرامت‌ها و هزینه‌ها)، ۱۶ نوامبر ۲۰۰۹، بند ۱۳۳؛ کمیسیون بین‌آمریکایی حقوق بشر (IACHR)، وضعیت حقوق زنان درسیوداد خوارز (Ciudad Juárez )، مکزیک، OEA/Ser.L/V/II.117 Doc. 44، ۷ مارس ۲۰۰۳ (با استناد به نامه دبیر هیئت دولت چیهواهوا به گزارشگر ویژه در ۱۱ فوریه ۲۰۰۲)؛ کمیته CEDAW، گزارشی درباره مکزیک که کمیته رفع تبعیض علیه زنان بر اساس ماده ۸ پروتکل اختیاری کنوانسیون تهیه کرده و پاسخ دولت مکزیک، CEDAW/C/2005/OP.8/MEXICO، ۲۷ ژانویه ۲۰۰۵، بند ۱۵۹؛ گزارش خلاصه از جلسه گروه متخصصان در مورد قتل‌های زنان با انگیزه جنسیتی ۲۰۱۲، منبع پیش‌گفته، به‌ویژه بندهای ۳، ۱۴، ۲۰ و ۲۳.
[۱۳] دفتر مواد مخدر و جرائم سازمان ملل متحد (UNODC)، مطالعه جهانی در مورد قتل، ۲۰۱۹، ص ۱۰، در https://www.unodc.org/documents/data-and-analysis/gsh/Booklet_5.pdf.
[۱۴] پارلمان اروپا، قطعنامه درمورد جنسیت‌کُشی: زنان گمشده؟ منبع پیش‌گفته، بند الف. این قطعنامه «از دولت می‌خواهد که به طور خاص زن‌کُشی یا جنسیت‌کُشی را به‌عنوان جرم طبقه بندی و قانون‌هایی را تنظیم و اجرا کند تا موارد زن‌کُشی مورد تحقیق قرار گیرد، مجرمان محاکمه شوند و بازماندگان از دسترسی آسان به مراقبت‌های بهداشتی و پشتیبانی طولانی مدت اطمینان حاصل کنند» (بند ۴).
[۱۵] کمیته CEDAW، توصیه عمومی شماره ۱۹در مورد خشونت علیه زنان، ۱۹۹۲؛ اعلامیه سازمان ملل درمورد رفع خشونت علیه زنان، A/RES/48/104، ۲۰ دسامبر ۱۹۹۳؛ کمیته CEDAW، توصیه عمومی شماره ۲۸: اصلی‌ترین تعهدات کشورهای عضو تحت ماده ۲ کنوانسیون رفع کلیه شکل‌های تبعیض علیه زنان، CEDAW/C/GC/28، ۱۶ دسامبر ۲۰۱۰؛ کمیته حقوق بشر (HRC)، نظر عمومی شماره ۲۸: ماده ۳ (برابری حقوق بین زن و مرد)، CCPR/C/21/Rev.1/Add.10، ۲۹ مارس ۲۰۰۰؛ گزارش خلاصه از جلسه گروه متخصصان در مورد قتل‌های زنان با انگیزه جنسیتی، ۲۰۱۲، منبع پیش‌گفته.
[۱۶] این امر بر جمع آوری اطلاعات مربوط به زن‌کُشی تاثیر می‌گذارد که به‌عنوان قتل، بدون اطلاعات مشخص در مورد رابطه موجود بین قربانی و مرتکب، داشتن محرک یا انگیزه جنسیتی طبقه بندی می‌شود. سازمان جهانی بهداشت، درک و رسیدگی به خشونت علیه زنان: زن‌کُشی، منبع پیش‌گفته، ص ۱، ۵.
[۱۷] نگاه کنید به لیست قانون‌ها در: Global Americans، «زن‌کُشی وحقوق بین‌المللی زنان، بیماری همه‌گیر خشونت در آمریکای لاتین» در: https://theglobalamericans.org/reports/femicide-international-womens-rights.
[۱۸] پروتکل الگوی آمریکای لاتین برای تحقیقات در مورد زن‌کُشی به‌خاطر جنسیت (femicide / feminicide)، منبع پیش‌گفته.
